محمد جواد عباسیان، کارشناس اقتصادی
نمی توان یک علت برای افزایش نرخ دلار بیان کرد. بخصوص وقتی افزایش قیمت روند صعودی دارد. در چنین شرایطی افزایش نرخ دلار تحت تاثیر چند عامل است.
کشور سال ها با تورم مواجه بوده و هست و این تورم انرژی خود را در قیمت دلار تخلیه کرده است. قاعده نرخ برابری ریال و دلار همین است. به عبارتی وقتی تورم داخلی بیشتر از تورم خارجی باشد و اثر تورم مازاد روی دلار تخلیه نشود، قیمت دلار حالت فنر فشرده شده را پیدا می کند که به کوچکترین بهانه ای فنر رها شده و قیمت ارز بالا می رود.
عوامل متعددی است که ما معمولا آن ها را عامل بالا رفتن قیمت دلار می دانیم ولی مساله اصلی انرژی فشرده در فنر قیمت یعنی تورم است.
وقتی بازار ارز متلاطم می شود تقاضا برای سفته بازی زیاد است. اخبار در چنین فضایی مرتبا تقاضا را تحت تاثیر قرار می دهند و این موضوع باعث بالا رفتن نرخ ارز می شود. نتایج انتخابات در آمریکا، قرارداد چین و عربستان، موضع گیری های کشورهای غربی درباره ناآرامی های داخلی ایران، خبرهایی از احتمال تصویب و اجرای تحریم های جدید علیه ایران و... باعث ایجاد نگرانی در بین مردم و فعالان اقتصادی می شود و اثر روانی خود را در بازار ارز به جا می گذارد.
نگارنده در خصوص راه حل جلوگیری از رکورد زنی دلار عقیده دارد ضمن تزریق ارز بیشتر به بازار ، هم زمان تصمیمات درست در سیاست خارجی می تواند شرایط روانی بازار را کنترل و از التهاب بازار نیز بکاهد.
البته این توصیه به معنای خبر سازی و ایجاد فضای خبری غیر واقعی نیست. در ماه های اخیر وضعیت ارز زیر سایه اخبار برجام بود و هر گاه دلار افزایش قیمت داشت، اخباری مبنی بر پایان مذاکرات بدون توافق منتشر یا اخباری مبنی بر مثبت بودن مذاکرات منتشر می شد. با همین شیوه چندبار حرکت صعودی نرخ دلار سرکوب شد و حتی دلار کاهش قیمت داشت.
خبر آزادسازی دارایی های بلوکه شده ایران در کره جنوبی بدون سند مطرح شد، منظور نگارنده از برطرف کردن نگرانی مردم و فعالان بازار، خبرسازی و طراحی چنین فضاهایی نیست. با خبر سازی نمی توان بازار ارز را برای مدتی طولانی آرام کرد.
از طرفی با توجه به تجربه بازار ارز و آگاهی فعالان بازار از این شیوه، گمان نمی رود با وجود اخبار واقعی برجام و آشکار شدن بی میلی طرفین به حصول توافق، باز هم شیوه خبرسازی به کار آید و تاثیری بر بازار ارز داشته باشد.
اگر شاهد اتفاقات خوب و تصمیمات درست در حوزه سیاست خارجی و به ویژه توافق برجام نباشیم به هیچ عنوان نمی توان مقصدی را برای قیمت دلار متصور بود. احیای برجام در کوتاه مدت تنها راهی است که بازار دلار را از التهاب و هیجان تهی می کند و تقاضا‌ی خرید ارز را کاهش می دهد.
وضعیت بازار ارز باید در مسیری درست و منطقی به آرامش برسد. ارز باید به میزان کافی در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرد تا بتواند بازار را مدیریت کند. و همچنین تیم مذاکره کننده نه به شکل تبلیغاتی بلکه به صورت واقعی و عملی در مسیر احیای برجام قرار بگیرند، تنها در این شرایط قیمت دلار آرام می گیرد و به ثبات می رسد در غیر این صورت همانطور که نگارنده پیش تر اشاره کرد، مقصدی برای نرخ دلار متصور نیست.