بارش در حوضه دریاچه ارومیه
بر اساس آخرین آمار رسمی، بارندگی‌های اخیر سبب شده که سطح تراز دریاچه ارومیه ۲۶ سانتی‌متر نسبت به ابتدای مهر ۱۴۰۲ یعنی شروع سال آبی جاری افزایش پیدا کند، اما به گفته فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور با توجه به این‌که تراز اکولوژیک دریاچه ۱۲۷۴ متر و ۱۰ سانتی‌متر است، دریاچه ارومیه برای رسیدن به شرایط نُرمال باید حدود ۴ متر دیگر افزایش سطح تراز پیدا کند. همچنین دریاچه ارومیه برای رسیدن به سطح تراز اکولوژیک خود، نزدیک ۱۴ میلیارد مترمکعب آب کم دارد، زیرا حجم دریاچه در تراز اکولوژیک آن حدود ۱۴.۵ میلیارد مترمکعب است. به گفته حمیدرضا رستگاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی، در حال حاضر کمتر از یک میلیارد مترمکعب آب در دریاچه ارومیه وجود دارد.
ضرورت مدیریت کمربند سبز دور دریاچه ارومیه
علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دراین‌باره به ایلنا گفت: سدهای متعددی در حوضه آبریز ارومیه ساخته‌شده، تا حد زیادی جلوی ورود جریان آب به دریاچه ارومیه را گرفته است. البته احداث تونل کانی سیب یا رساندن پساب تصفیه‌شده شهرهای تبریز و ارومیه به بستر دریاچه، تا حدی این مشکل را جبران کرد. هاله سبزی که دور دریاچه ارومیه ایجادشده، یعنی توسعه ناپایدار کشاورزی در منطقه در قالب چاه‌های غیرمجاز حفرشده یا گونه‌های آب‌بری که در این محدوده کشت می‌شود، بخش اعظم حقابه دریاچه را به خود اختصاص داده است؛ به‌عنوان‌مثال، کشت یونجه حدود ۳۳ تا ۳۴ درصد کل آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه را مصرف می‌کند. کشت چغندر قند و باغات سیب در اطراف دریاچه برای باغ و اراضی ایجادشده است که سهم زیادی از حقابه دریاچه را از بین می‌برد. تا وقتی کمربند سبز در اطراف دریاچه مدیریت نشود، دریاچه ارومیه احیا نخواهد شد.
تأمین حقابه تالاب‌ها در خشک‌سالی
سلاجقه افزود: مقررشده است که وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی، اقدامات لازم برای حذف چاه‌های غیرمجاز، اصلاح الگوی کشت و جلوگیری از کشت گونه‌های آب‌بر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را انجام دهند. البته ممکن است دچار برخی تنش‌های اجتماعی شویم، اما باید کاربری بعضی از اراضی اطراف دریاچه را تغییر دهیم و جلوی کشاورزی در برخی اراضی را بگیریم تا دریاچه احیا شود. طبق قانون، وزارت نیرو حتی در وضعیت کم آبی مکلف است که تنها به نسبت کاهش ذخایر آبی یعنی به همان نسبتی که آورده سالیانه یک رودخانه یا حجم ذخیره مخزن یک سد کاهش پیدا می‌کند، میزان تخصیص حقابه محیط‌زیستی تالاب‌ها را کمتر کند؛ به عبارت دیگر، حتی در شرایط خشک‌سالی نباید میزان تخصیص حقابه یک تالاب از درصد مشخصی که منابع آب سطحی حوضه آبریز مربوط به آن تالاب کاهش پیداکرده است، کمتر شود.
برداشت حقابه تالاب‌ها
سلاجقه با تأکید بر این‌که خشک‌سالی‌های متوالی باعث کاهش محسوس منابع آب‌های سطحی کشور شده است، اظهار داشت: از زمانی که وزارت نیرو حجم آب مشخصی را به عنوان حقابه محیط‌زیستی یک تالاب رهاسازی می‌کند، تا وقتی‌که آب رهاشده به تالاب مربوطه برسد، این آب در طول مسیر مشتریان زیادی دارد؛ یعنی بخش زیادی از حقابه رهاسازی شده برای تالاب‌های کشور معمولاً در طول مسیر رسیدن به تالاب، توسط افراد مختلف عمدتاً به صورت غیرقانونی برداشت می‌شود. ضمن این‌که خشک‌سالی‌ها و کم بارشی‌های متوالی سال‌های اخیر باعث شده است که بستر بسیاری از تالاب‌های کشور حالت خشکیدگی پیدا کند این مسئله میزان نفوذ آب رهاسازی شده به دل زمین و جمع نشدن آن در بستر تالاب را افزایش می‌دهد. افزایش متوسط دمای هوا باعث شده است که میزان تبخیر منابع آب سطحی ازجمله حقابه‌های رهاسازی شده و آب‌های اندک جمع‌شده در تالاب‌ها افزایش یابد. وزارت نیرو باید جلوی برداشت‌های غیرمجاز آب در طول مسیر رهاسازی حقابه‌ها را بگیرند.
تالاب‌های تشنه
سلاجقه در پایان گفت: با وجود خشک‌سالی‌های پیاپی و شرایط حاد اقلیمی که اکنون در آن قرارگرفته‌ایم، متأسفانه تالاب‌های هامون و گاوخونی، تالاب‌های استان فارس و همچنین خود دریاچه ارومیه در شرایط نامساعدی به سر می‌برند. به هر حال، این نکته که وزارت نیرو به برخی تعهدات خود در زمینه تخصیص حقابه قانونی بعضی تالاب‌ها عمل نکرده، واقعیتی انکارناپذیر است، ولی سازمان محیط‌زیست حتماً پیگیری می‌کند که حق تالاب‌ها را از دستگاه متولی تخصیص حقابه‌ها بگیرد.