خسارات آلودگی هوا به جیب مردم
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به گزارش وزارت بهداشت در خصوص آلودگی هوا نوشت: آلودگی هوا سالیانه حدود ۳۷۵۱ نفر در شهر تهران قربانی می‌گیرد و میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در کل کشور به سالیانه ۱۱۱۵۹ نفر می‌رسد و تقریباً آمار قربانیان آلودگی هوا با آمار تلفات جاده‌ای برابری می‌کند. به‌طور متوسط یک خانواده ۴ نفره در شهر تهران سالیانه حدود ۱۲۰۰ دلار معادل ۳۵ میلیون تومان به دلیل معضل آلودگی هوا خسارت پرداخت می‌کنند.
به گزارش جماران به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در این گزارش نسبت به عبور غلظت بعضی از آلاینده‌های هوا از استانداردهای ملی هشدار و تأکید شده که برآورد می‌شود با احتساب تأثیر پدیده ریز گردها، بیش از نیمی از جمعیت کل کشور در معرض آلودگی قرار دارند. این مشکل نه‌تنها سلامت مردم را به مخاطره می‌اندازد، بلکه هزینه‌های زیادی را بر حوزه سلامت و حوزه‌های اقتصادی تحمیل می‌کند. همچنین بار مالی زیادی به علت مرگ‌ومیرهای زودرس بر دستگاه بهداشتی تحمیل می‌شود به صورتی که در صورت رخداد مرگ‌های زودرس سال‌های زیادی از عمر افراد و نیروی کار یک کشور از دست می‌رود.
بر اساس این گزارش خسارت آلودگی هوا بر سلامتی شهروندان تهران حدود ۲/۳ میلیارد دلار تخمین زده‌شده که این میزان برای کل کشور به ۷ میلیارد دلار می‌رسد.
راهکار
پژوهشگران دلیل اصلی عدم اجرای راهکارهای پیشین مبارزه با آلودگی هوا را نبود بودجه کافی و تخصیص منابع اعتباری ارزیابی کردند و افزودند راهکارهای دائمی کاهش آلودگی هوا پرهزینه و بلندمدت هستند، راهکارهایی ازجمله نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، توسعه وسایل نقلیه برقی، بهبود راندمان نیروگاه‌ها، اصلاح کیفیت سوخت و ... نیازمند به صرف بودجه و زمان زیادی هستند.
راهکارهای موقتی به عنوان جایگزین راهکارهای اصلی معرفی‌شده که در عین تأثیر برابر در کاهش آلودگی هوا، از هزینه اجرای کمتری برخوردار هستند و در این راستا ۱۵ راهکار برای منابع مختلف آلاینده هوا به نمایندگان ملت پیشنهاد کردند. مطالعات در این گزارش بیانگر این است که با اجرای ۱۵ راهکار منتخب کم‌هزینه و زودبازده، در پایتخت حداقل ۲۷/۸ درصد از انتشار آلاینده‌های گازی و ۱۹/۶ درصد از انتشار آلاینده ذرات معلق کاهش پیدا خواهد کرد.
هزینه و فایده
پژوهشگران با ارزیابی هزینه‌های پیش رو برای اجرای این راهکارها افزودند: برای این میزان کاهش آلودگی هوا حدوداً ۱۰۷ هزار میلیارد ریال اعتبار موردنیاز است که بخشی از آن توسط دولت، بخشی توسط شهرداری‌ها، بخشی آورده متقاضیان و باقی از سایر منابع قابل تأمین است. با صرف این هزینه، حداقل ۱۷۶ هزار میلیارد ریال عایدی اقتصادی ناشی از کاهش آلودگی هوا نتیجه خواهد شد و بیانگر این است که طول دوره بازگشت سرمایه کمتر از یک سال خواهد بود.
در انتهای این گزارش با مقایسه این ارقام در مقایسه با اجرای راهکارهای اصلی کاهش آلودگی هوا، هزینه‌های راهکارهای پیشنهادی این گزارش مقرون به‌صرفه‌تر و مؤثرتر ارزیابی کردند، به‌گونه‌ای که با صرف کمتر از یک‌سوم هزینه راهکارهای اصلی، بین ۲ تا ۳ برابر کاهش آلودگی هوا حادث خواهد شد.
۷ میلیون مرگ زودرس سالانه به دلیل آلودگی هوا در دنیا
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به ۷ میلیون مرگ زودرس سالانه به دلیل آلودگی هوا در دنیا، گفت: تعداد مردمی که در جهان سالانه از آلودگی هوا می‌میرند بیش از ۶ برابر تعداد مردمی است که از مالاریا و بیش از ۴ برابر مردمی است که از ایدز می‌میرند.
دکتر عباس شاهسونی در گفت‌وگو با ایسنا، بابیان اینکه آلودگی هوا یکی از مسائل عمده شهرهای بزرگ جهان شده است، گفت: آلودگی تأثیرات نامطلوبی بر سلامتی، رفاه و بهره‌وری جامعه دارد. جوامع از طریق کاهش سطح آلاینده‌های هوا می‌توانند بار بیماری‌های مربوط به سکته مغزی، بیماری قلبی، سرطان ریه و بیماری‌های تنفسی حاد و مزمن را کاهش دهند. رهنمود سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۵ نشان می‌دهد کاهش غلظت ذرات PM۱۰ از ۷۰ میکروگرم در مترمکعب به ۲۰ میکروگرم در مترمکعب، میزان مرگ را ۱۵ درصد کاهش می‌دهد. بر اساس گزارشی در سال ۲۰۱۹ مشخص شد که در جهان به‌طور میانگین حدود ۵۴ درصد از مرگ‌های زودرس مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد به دلیل بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی است. همچنین هفت درصد از مرگ‌ومیر زودرس ناشی از سرطان ریه و ۱۹ درصد مرگ‌ومیر زودرس ناشی از بیماری مزمن انسداد ریوی مربوط به آلودگی هوا در فضای آزاد است.
آلودگی هوا؛ چهارمین
علت مرگ در جهان
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به اینکه آلودگی هوا بر اساس آخرین گزارش بار بیماری‌ها چهارمین عامل خطر مرگ در جهان است، اظهار کرد: مواجهه با آلودگی هوا در کشورهای توسعه‌یافته چهارمین عامل مرگ در جهان پس از خطرات متابولیک، رژیم غذایی و دود سیگار است. این در حالی است که در کشورهای درحال‌توسعه، آلودگی هوا سومین ریسک فاکتور مرگ است.
افزایش ۳۰ درصدی مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا
وی افزود: از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳ میلادی مرگ زودرس منتسب به ذرات معلق PM۲.۵ به میزان ۳۰ درصد افزایش داشته است و از ۲.۲ میلیون مرگ به ۲.۹ میلیون مرگ در سال در دنیا رسیده است و در همین بازه زمانی هزینه‌های از دست رفتن آسایش به علت مواجهه با ذرات معلق PM۲.۵ هوای آزاد ۶۳ درصد افزایش داشته و این هزینه‌ها به ۳.۵۵ تریلیون دلار رسیده است که انعکاس‌دهنده بدتر شدن مواجهه مردم با آلودگی هوا است. همچنین هزینه‌های از دست رفتن درآمد حاصل از کار به علت آلودگی هوای آزاد ذرات معلق PM۲.۵ از ۱۰۳ میلیارد دلار به ۱۴۴ میلیارد دلار در هر سال رسیده است.
وسایل نقلیه فرسوده
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن اشاره به وجود ۶.۵ میلیون خودرو و ۹ تا ۱۰ میلیون دستگاه موتورسیکلت فرسوده گفت: تسهیلاتی باید به دارندگان خودروهای فرسوده داده شود تا توان نوسازی خودروی خود را داشته باشند. در چنین شرایطی اشتیاق مردم برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده‌شان افزایش می‌یابد.
داریوش گل علیزاده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره لزوم بازنگری سازوکار اسقاط خودرو اظهار کرد: لایحه دوفوریتی سازوکار اسقاط خودرو اکنون در مجلس است و هنوز به سرانجام نرسیده است. وی افزود: به مجلس پیشنهاد داده‌ایم که با توجه به تعداد اندک اسقاط خودرو در کشور، مالکان این خودروها تعهداتشان را به صورت ریالی به یک صندوق واریز کنند تا این پول - درآمد حاصل از انجام این تعهدات - صرف اسقاط شود. به عبارتی به دنبال تسریع و تسهیل چرخه اسقاط بودیم. گل علیزاده به معایب طرح کنونی، دلیل انجام نشدن و به تعویق افتادن اسقاط خودرو پرداخت و گفت: به عنوان نمونه اکنون خودرویی که به سن اسقاط رسیده است، مرکز اسقاط تنها ۲۰ میلیون تومان پول لاشه آن را تحویل می‌دهد. اکنون برای پراید ۲۰۰ میلیون تومانی باید ۱۸۰ میلیون تومان تسهیلات داده شود تا دارندگان خودروهای فرسوده که عموماً از قشر ضعیف جامعه هستند توان نوسازی خودرو خود را داشته باشند. در چنین شرایطی اشتیاق مردم برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده‌شان افزایش می‌یابد. اکنون به دلیل ندادن چنین تسهیلاتی از طریق دولت این اتفاق محقق نمی‌شود و کماکان خودروهای فرسوده در سطح شهر تردد می‌کنند. وی افزود: با این مکانیزم هر سال خودرو و موتورها انباشت می‌شوند، درنتیجه سال به سال به تعداد خودروهای فرسوده که کماکان در حال تردد هستند، افزوده می‌شود. ما باید چرخه اسقاط را تسهیل کنیم تا خودروهای بیشتری اسقاط شوند، در غیر این صورت تمام خیابان‌ها از خودروهای فرسوده و خودروهای نو شماره پر می‌شوند.
شاخص اصلی آلودگی هوا
وی درباره انواع آلاینده‌های تولیدشده توسط خودروهای فرسوده گفت: خودروهای فرسوده باعث تولید آلاینده‌های گازی، ناکس (دی‌اکسید نیتروژن)، ترکیبات آلی فرار و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون می‌شوند. به‌طورکلی ما شش آلاینده معیار داریم که بر سلامت اثرگذار هستند. به عنوان نمونه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از خودروها منتشر می‌شوند و شاخص اصلی آلودگی هوای کلان‌شهرهای ما هستند. ما با کنترل این موارد میزان انتشار آلاینده‌ها را کاهش می‌دهیم. استاندارد سوخت، استاندارد خودرو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، توسعه نیروهای تجدید پذیر، معاینه فنی موتورسیکلت‌ها و معاینه فنی خودروهای در حال تردد همه باید در کنار هم انجام شود تا بتوان آلودگی هوا را کاهش داد.