میانجیگری دوباره قطر بین ایران و غرب

قطر آنطور که به نظر می رسد، به دنبال به جریان انداختن پرونده مذاکرات هسته ای ایران است، تلاشی که به گفته کارشناسان، نگرانی های دوحه از درگیری نظامی در منطقه را نشان می دهد؛ امری که شاید به تغییر مواضع تهران بستگی داشته باشد.
وزیر امور خارجه قطر در نشست خبری با وزیر خارجه ایران گفت که بر اهمیت تقویت امنیت منطقه ای و لزوم کاهش تنش در منطقه تاکید کردیم.وی افزود که ما روابط تاریخی با ایران و اشتراکاتی داریم که مهم ترین آن دین و فرهنگ است و بر اهمیت تقویت همکاری اقتصادی و تجاری تاکید کردیم.

تلاش های متوقف شده
تلاش ها برای احیای توافق هسته ای از ژوئیه و هنگامی که اتحادیه اروپا پیشنهادی را ارائه داد و امریکا اصلاحاتی را که ایرانی ها وارد کرده بودند، نپذیرفت، متوقف شد.
با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، مذاکرات هسته ای ایران تقریبا به بن بست رسید. امریکا و ایران هر کدام دیگری را مسئول به نتیجه نرسیدن احیای توافق هسته ای می دانند و جو بایدن، رئیس جمهوری امریکا در نوامبر 2022 گفت که توافق هسته ای مرده اما ما آن را اعلام نخواهیم کرد.
در دسامبر 2022 نیز یک دیپلمات اروپایی بلندپایه گفت که دلیلی برای بازگشت به وین و ازسرگیری مذاکرات هسته ای ایران وجود ندارد و اشاره کرد که مذاکرات در واقع به پایان رسیده است.
وی افزود که ایران می خواهد اختلافات خود را با سازمان بین المللی انرژی اتمی پیش از بازگشت به مذاکرات احیای توافق هسته ای حل کند. میخائیل اولیانف، نماینده روسیه در سازمان های بین المللی نیز، پیشرفت قابل توجه در رایزنی ها بین سازمان بین المللی انرژی اتمی و ایران را بعید دانست.
مذاکرات بین ایران و کشورهای غربی بدون نتیجه پس از اصرار ایران به بستن پرونده تحقیقات سازمان بین المللی انرژی اتمی پس از کشف آثاری از اورانیوم غنی شده در 3 محل سری که ایران پیشتر اعلام نکرده بود، متوقف شد. سازمان بین المللی انرژی اتمی به بستن این پرونده پیش از دریافت جواب قابل قبول از سوی ایران حاضر نشده و قرار بوده هیئتی از این سازمان به ایران سفر کند اما این سفر تاکنون انجام نشده است. غربی ها می گویند مساله اورانیوم کشف شده، به مانعی بر سر راه احیای توافق هسته ای ایران تبدیل شده است.

تلاش های مداوم قطر
سایت میدل ایست آی بریتانیا در سپتامبر 2022 تاکید کرد که قطر نقش بسزایی در تلاش برای میانجیگری بین امریکا و ایران برای احیای توافق هسته ای ایفا کرده است.
این سایت در گزارشی نوشته که قطر می داند، عدم دستیابی به توافق، بر خطرات می افزاید از این رو در تلاش برای پیشبرد دیپلماسی از طریق متقاعد کردن ایران به دادن امتیاز برای احیای توافق هسته ای است.
دوحه در سال گذشته میزبان مذاکرات غیر مستقیم بین امریکایی ها و ایرانی ها بوده اما این مذاکرات نتوانسته است اختلافات را حل کند. تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در سفر به تهران در مه 2022 گفت که کشورش از توافقی عادلانه که حقوق ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی را تضمین کند و به حد دستیابی ایران به سلاح هسته ای نرسد، حمایت می کند.
حمد بن جاسم آل ثانی، نخست وزیر اسبق قطر در نیمه ماه ژانویه امسال نسبت به اقدام نظامی احتمالی در منطقه هشدار داد و خواستار توجه همه به حمله احتمالی امریکا به ایران در صورت عدم احیای توافق هسته ای شد.

نگرانی جدی
در همین راستا، ناصر الدرید، تحلیلگر امور سیاسی معتقد است که تلاش ها برای احیای مذاکرات هسته ای ایران نشان دهنده نگرانی جدی از کشیده شدن منطقه به سوی درگیری نظامی است؛ امری که ایران آن را بعید می داند اما دوحه از آن نگران است.
وی در گفت وگویی با الخلیج آنلاین، گفت که موفقیت قطر در این زمینه به سطح آمادگی ایران برای امتیاز دادن بستگی دارد که این مساله بعید است، زیرا ایرانی ها موضوع حمله نظامی علیه خود را دور از ذهن می دانند.
الدرید با اشاره به هشدار نخست وزیر اسبق قطر نسبت به احتمال حمله نظامی در منطقه، اشاره کرد که اروپایی ها نیز دیگر حامی تهران نیستند به خصوص پس از اعدام علی رضا اکبری، معاون سابق وزیر دفاع ایران که تابعیت بریتانیایی نیز داشت.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد که ایران اعتقاد دارد که با هیچ حمله نظامی مواجه نخواهد شد و بر این مساله پافشاری کرد و حمایت اروپا را به ویژه پس از حمایت از روسیه در جنگ اوکراین از دست داد.
وی اظهار داشت که اروپایی ها اکنون علیه ایران هستند و عوامل بسیاری وجود دارد که واشنگتن را به حمله به ایران تشویق می کند اما سوال این است که چه زمان؟
الدرید بیان کرد که دوحه تا زمانی که ایران عقب نشینی نکند و امتیاز ندهد، نمی تواند مانع از این حمله احتمالی شود، حمله ای که پیش بینی زمان یا نوع آن سخت است.
وی در پایان گفت که پیشروی تهران در پرونده قرارداد خرید جنگنده های سوخوی روسیه، امری است که سطح آمادگی ایران برای دریافت حمله احتمالی را تعیین خواهد کرد و نه اظهارات دیپلماتیک.