روند نرخ تورم از سال 1392 تا سال 1400
هر سال نرخ تورم اعلام‌شده توسط مراکز رسمی مانند مرکز آمار نشان می‌دهد که وضعیت معیشت مردم نسبت به سال قبل چگونه بوده و درنتیجه اجرای سیاست‌های دولت مطلوب یا نامطلوب بوده است. روند تورم از سال ۱۳۹۲ تاکنون با استناد به آمار مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمی نشان می‌دهد که سال ۱۳۹۲ زمانی بود که تورم افزایشی به دلیل جابه‌جایی دولت رخ داد. دولت دهم کشور را با تورم سالانه (۱۲ ماهه منتهی به یک ماه) حدود ۳۵.۱ درصد در مرداد تحویل داد و تا ۳۶ درصد هم در شهریورماه بالا رفت ولی یک ماه بعد از ورود دولت یازدهم، ریزش تورم آغاز شد؛ به‌طور که سال ۱۳۹۲ با تورم ۳۲.۱ درصد به پایان رسید. در سال 93 تورم سالانه از ۳۰.۲ درصد در فروردین با کاهش ۱۵ درصدی به ۱۴.۸ درصد در اسفند ۱۳۹۳ رسید.
سال ۱۳۹۴ یعنی سالی که مذاکرات هسته‌ای در حال انجام بود و برجام به ثبت رسید، اولین اتفاق برای تورم تک‌رقمی افتاد و تورم نقطه به نقطه (مقایسه قیمت در هرماه نسبت بـه ماه مشابه سال قبل) در آذرماه تک‌رقمی شد و به ۹.۹ درصد رسید و تورم سالانه نیز از ۱۴.۵ درصد در ابتدای آن سال به ۱۱.۳ درصد در اسفندماه رسید.
سال ۱۳۹۵، تورم تک‌رقمی بود و نرخ تورم از ۱۰.۸ درصد در فروردین به ۹.۵ درصد در خرداد رسید. سال ۱۳۹۶ هم در اقتصاد ایران ماند و این سال با نرخ ۷.۲ درصد برای نقطه به نقطه و ۸.۲ درصد برای سالانه در اسفندماه تمام شد. ولی سال ۱۳۹۷ ورق تورم برگشت؛ دیگر خبری از تورم تک‌رقمی نبود و تورم نقطه به نقطه به ۴۷.۵ درصد و تورم سالانه به ۲۶.۹ درصد در اسفندماه رسید. در سال 97 با خروج آمریکا از برجام، وضعیت بازار ارز و به دنبال آن بازارهای دیگر با نوسان تندی مواجه شد. در سال ۱۳۹۸ تورم نقطه به نقطه به ۵۲ درصد در اردیبهشت رسید اما تا اسفندماه کاهش یافت و به ۲۲ درصد رسید. تورم سال 98 که در فروردین‌ماه ۳۰.۶ اعلام شد در اسفند به ۳۴.۸ افزایش پیدا کرد. در سال ۱۳۹۹ تورم نقطه به نقطه از ۱۹.۸ درصد ابتدای سال به ۴۸.۷ درصد در پایان سال افزایش پیدا کرد. در سال ۱۴۰۰ در جریان جابه‌جایی دولت ماند سال 92 تورم به اوج رسید. تورم نقطه به نقطه که تا ۵۰ درصد رشد کرده بود، در زمان تحویل به دولت سیزدهم، به ۴۳.۲ درصد در مرداد رسید و تورم سالانه ۴۵.۲ درصد بود. یک ماه بعد، تورم نقطه به نقطه در شهریورماه ۴۳.۷ درصد و تورم سالانه ۴۵.۸ درصد ثبت شد ولی بعدازآن از مهرماه روند تورم کاهشی شد. تورم در آذرماه به ۳۵.۲ درصد کاهش پیدا کرد ولی در دی‌ماه دوباره رشد کرد و باکمی افزایش به ۳۵.۹ رسید؛ تورم با نرخ ۳۴.۷ درصد در اسفندماه به پایان رسید. تورم سالانه هم بعد از ثبت نرخ ۴۵.۸ درصدی در شهریورماه که رکوردشکنی تورم سالانه در چند سال گذشته بود، به جریان کاهشی خود ادامه داد و تا ۴۰.۲ درصد در اسفند رسید. بر این اساس در حدود ۹ سال گذشته شاخص سالانه تورم بالاترین نرخ خود را با ۴۰ تا ۴۵.۸ درصد تجربه کرد که حدود شش بار در سال ۱۳۹۸ نرخ بالای ۴۰ درصد ثبت شد و عمده این نرخ در سال ۱۴۰۰ بود که از اردیبهشت تا پایان اسفندماه گزارش‌شده است. در رابطه با تورم نقطه به نقطه نیز بالاترین حد، بیش از ۵۰ درصد بوده که برای سه ماه در سال ۱۳۹۸ ثبت‌شده است.
تورم سال 1401
*تورم نقطه‌ای بهمن 53 درصد
گزارش مرکز آمار حاکی از آن است که تورم نقطه به نقطه در ماه بهمن امسال در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش ۱.۳ واحد درصدی به ۷۰.۵ درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۲.۳ واحد درصدی به ۴۳.۵ درصد رسیده است. تورم نقطه به نقطه (درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل) از ۵۱.۳ درصد دی‌ماه ۱۴۰۱ با ۲.۱ درصد افزایش در بهمن‌ماه به ۵۳.۴ درصد رسیده است. یعنی خانوارها باید به‌طور میانگین ۵۳.۴ درصد بیشتر از بهمن ۱۴۰۰ برای خرید کالاها باید هزینه کنند. نرخ تورم سالانه بهمن‌ماه ۱۴۰۱ برای خانوارهای کشور به ۴۷.۷ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۱.۴ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در بهمن‌ماه ۱۴۰۱ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ۴۵.۱ درصد برای دهک دهم (ثروتمندترین) تا ۵۴.۹ درصد برای دهک اول (فقیرترین) است. به این ترتیب فاصله نزدیک به ۱۰ درصدی تورم فقیرترین و غنی‌ترین حفظ‌شده است. تورم نقطه‌ای در بهمن‌ماه امسال، گوشت قرمز و سفید با افزایش نزدیک به ۹۰ درصد نسبت به سال قبل، بیش‌ترین گرانی را در میان سایر اقلام مصرفی و غیرمصرفی داشته است.
*تورم نقطه‌ای دی 51 درصد
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، شاخص کل تورم در دی 1401 به 587.4 رسیده و نشان می‌دهد که تورم یک‌ماهه دی نسبت به آذر 4.3 درصد، تورم نقطه‌ای نسبت به دی سال 1400 معادل 51.3 درصد، و تورم دوازده‌ماهه به 46.3 درصد رسیده است. شاخص تورم نقطه‌ای مواد خوراکی 69.2 درصد، تورم دوازده‌ماهه مواد خوراکی نیز 65 درصد و تورم یک‌ماهه مواد خوراکی 4.1 درصد بوده است. در این ماه افزایش یک‌ساله قیمت نان و غلات 72 درصد، گوشت قرمز و مرغ 73.9 درصد، ماهی 32.9 درصد، شیر و پنیر و تخم‌مرغ 82.9 درصد، روغن 248.7 درصد، سبزی‌ها 61 درصد، شکر و مربا و قند و شکر 59.5 درصد، چای و قهوه 32.3 درصد، دخانیات 33.5 درصد، اعلام‌شده است.
*تورم نقطه‌ای آذر 48.5 درصد
شاخص تورم در آذرماه 1401 به عدد 563 رسید و براین اساس تورم ماهانه 1.9 درصد، تورم نقطه به نقطه 48.5 درصد، تورم دوازده‌ماهه 45 درصد اعلام شد. تورم نقطه به نقطه مواد خوراکی و آشامیدنی 65.3 درصد بوده است.
*تورم نقطه‌ای آبان 48 درصد
شاخص کل تورم کالاهای مصرفی در آبان ماه 1401 نشان می‌دهد که نرخ تورم دوازده‌ماهه 44 درصد، نرخ تورم نقطه‌ای 48.1 درصد، نرخ تورم ماهانه در مقایسه با ماه قبل 2.1 درصد اعلام‌شده است. شاخص تورم خوراکی‌ها نیز در آبان 1401 نشان‌دهنده تورم ماهانه 1.3 درصد نسبت به مهرماه، تورم نقطه‌ای 67.7 درصدی نسبت به آبان 1400، تورم دوازده‌ماهه منتهی به آبان 1401 با عدد 61.3 درصد نسبت به دوازده‌ماهه منتهی به آبان 1400 است.
*تورم نقطه‌ای مهر 48.6 درصد
نرخ تورم دوازده‌ماهه مهرماه 42.9 درصد، نرخ تورم نقطه‌ای ٤٨,٦ درصد، نرخ تورم ماهانه در مقایسه با ماه قبل 3 درصد اعلام‌شده است. نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ٤٧,٧ درصد و برای خانوارهای روستایی ٥٣.٢ درصد بوده است.
منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن هست. نرخ تورم سالانه مهرماه ١٤٠١ برای خانوارهای کشور به ٤٢,٩ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل، ٠,٨ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
*تورم نقطه‌ای تیر 54 درصد
شاخص کل تورم در تیرماه به 504.3 رسید و درنتیجه تورم یک‌ماهه 4.6 درصد، نقطه به نقطه 54 درصد و دوازده‌ماهه 40.5 درصد اعلام‌شده است. شاخص کل تورم مواد خوراکی نیز به 778.5 رسیده و درنتیجه تورم یک‌ماهه 5.7 درصد، نقطه به نقطه 86 درصد و دوازده‌ماهه 54.6 درصد برای مواد خوراکی اعلام‌شده است. قیمت گوشت قرمز و مرغ با 12 درصد رشد بالاترین افزایش قیمت یک‌ماهه را در تیرماه نسبت به خرداد داشته‌اند. در یک سال اخیر نیز بالاترین رشد قیمت مربوط به روغن با 293 درصد افزایش قیمت در یک سال منتهی به تیر 1401 نسبت به تیر 1400 بوده است.
*تورم نقطه‌ای خرداد 52.5 درصد
شاخص کل تورم در خرداد 1401 به عدد 482.1 رسیده که نسبت به اردیبهشت با عدد 429.6 به معنای رکورد تاریخی و رشد 12.22 درصدی تنها در یک ماه خرداد 1401 است که بالاترین تورم ماهانه را نشان می‌دهد. این در حالی است که حتی تورم 12 درصدی برای یک سال اقتصاد یک کشور نامطلوب است و اقتصاددانان نرخ تورم طبیعی را زیر 5 درصد برای یک سال ارزیابی کرده‌اند.
تورم نقطه‌ای یا خرداد 1401 نسبت به خرداد 1400 نیز به 52.5 درصد رسیده و عملاً کشور افزایش قیمت بالای 50 درصدی را تنها در یک سال تجربه کرده است. تورم دوازده‌ماهه نیز به 39.4 درصد رسیده است. تورم نقطه به نقطه 52.5 درصدی خرداد 1401 حتی از تورم نقطه به نقطه 52.1 درصدی حاصل از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت 98 نیز بیشتر شده است و این موضوع نشان می‌دهد که شرایط ساختاری اقتصاد و اثر تورمی سیاست‌های دولت در خرداد 1401 و حذف دلار 4200 تومانی حتی سنگین‌تر از خروج ترامپ و آمریکا از برجام بوده است. رشد 26 درصدی نان و غلات، 200 درصدی روغن و 47 درصدی شیر و پنیر و تخم‌مرغ و 25 درصدی خوراکی‌ها تنها در یک ماه خرداد 1401، تورم خوراکی‌ها؛ نقطه‌ای 81.6 یک‌ماهه 25.4، دوازده‌ماهه 51.6 درصد، در خرداد 1401 شاخص کل 482.1، تورم نقطه‌ای 52.5، یک‌ماهه 12.2، دوازده‌ماهه 39.4 درصد، شاخص کل تورم در بخش خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات وضعیتی به مراتب بدتر داشته و از عدد 587.6 در اردیبهشت به عدد 736.9 در خرداد رسیده و بیش‌ترین رشد تاریخی را داشته که 25.43 درصد تنها در یک ماه بوده است.
تورم نقطه‌ای مواد خوراکی و آشامیدنی و دخانیات در خرداد 1401 نسبت به خرداد 1400 نیز به 81.6 درصد رسیده و عملاً کشور تورم بالای 80 درصدی مواد غذایی را برای اولین بار در سال‌های بعد از انقلاب تجربه کرده است. تورم دوازده‌ماهه کالاهای خوراکی و آشامیدنی و دخانیات نیز به 51.6 درصد رسیده که نشان می‌دهد در طول یک سال گذشته فشار شدیدی بر معیشت مردم و خانوارها در تهیه خوراکی‌ها و کالاهای اساسی وجود داشته است.
رشد یک‌ساله یا تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها در خرداد 1401 نسبت به خرداد 1400 معادل 85.5 درصد، نان و غلات 93.8 درصد، گوشت قرمز و مرغ 54.4 درصد، ماهی 45.4 درصد، شیر و پنیر و تخم‌مرغ 111.3 درصد، روغن 285.4 درصد، میوه و خشکبار 52.1، سبزی‌ها 78.6، قند و شکر و مربا و عسل و شیرینی 72.7، چای، قهوه و نوشابه و آب‌میوه 30، دخانیات 43.9، پوشاک و کفش 48.7، مسکن و آب و برق 31.4، اجاره 31.7، مبلمان 34.7، بهداشت و درمان 36.9، حمل‌ونقل 43.1، ارتباطات 9.8، تفریح 31.5، هتل و رستوران 86.4 درصد بوده است.
برخی کارشناسان گفته‌اند که حتی در زمان اشغال ایران و جنگ‌های اول و دوم جهانی، رشد یک‌ماهه تورم به این اندازه تجربه نشده است. در فاصله سال‌های 1320 تا 1323 که ایران در اشغال قوای متفقین انگلیس و روس قرار داشت قیمت‌ها 7 برابر شد و 600 درصد تورم داشتیم و این موضوع به معنای رشد ماهانه متوسط 16 درصدی است و به معنای اثر جنگ و اشغال و از دست رفتن ذخایر گندم و کالاهای معیشتی ایران بوده است.
*تورم نقطه‌ای اردیبهشت 39 درصد
عدد شاخص کل قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار در اردیبهشت 1401 به عدد 429.6 رسید که نسبت به 415 فروردین معادل 14.6 واحد اضافه‌شده است که به معنای رشد 3.5 درصدی قیمت‌ها در یک ماه اردیبهشت نسبت به فروردین‌ماه است. به عبارت دیگر، تنها در یک ماه، 3.5 درصد تورم بوده که با توجه به رشد قیمت‌ها و حذف دلار 4200 تومانی، شاهد افزایش زیاد تورم در خرداد 1401 بودیم. تورم نقطه به نقطه یا افزایش هزینه‌ها در اردیبهشت 1401 نسبت به اردیبهشت سال 1400 نیز معادل 39.3 درصد بوده است. تورم دوازده‌ماهه یعنی فشار هزینه‌ای و افزایش قیمت‌ها در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت 1401 نسبت به دوازده ماه منتهی به اردیبهشت 1400 نیز معادل 38.7 درصد بوده است. تورم دوازده‌ماهه خوراکی‌ها یعنی فشار هزینه‌ای و افزایش قیمت‌ها در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت 1401 نسبت به دوازده ماه منتهی به اردیبهشت 1400 نیز معادل 49.2 درصد بوده است. مقایسه تورم دوازده‌ماهه و تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها نشان می‌دهد که فشار افزایش قیمت خوراکی‌ها در دو سال اخیر همواره وجود داشته و به همین دلیل تورم دوازده‌ماهه و نقطه‌ای نزدیک به هم حرکت می‌کند و این روند در سال 1401 به خاطر حذف دلار 4200 تومانی، ادامه یافت.
*تورم نقطه‌ای فرودین 35.6 درصد
تورم نقطه به نقطه یا رشد قیمت کالاها و خدمات در فروردین 1401 نسبت به فروردین 1400 نیز 35.6 درصد، تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها آشامیدنی‌ها و دخانیات 43.4 درصد و تورم نقطه‌ای غیر خوراکی‌ها و خدمات 31.3 درصد بوده است. همچنین تورم دوازده‌ماهه فروردین 1401 معادل 39.2 درصد، تورم دوازده‌ماهه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات 49.9 درصد و تورم دوازده‌ماهه غیر خوراکی‌ها 33.7 درصد اعلام‌شده است.
تورم 1400؛ 40 درصد
تورم در دوازده ماه 1400 معادل 40.2 درصد و تورم نقطه به نقطه 34.7 درصد اعلام‌شده است. رشد نقدینگی در بهمن 1400 معادل 39.7 درصد و رشد پایه پولی 33 درصد نسبت به بهمن 1399 بوده و ۱۱۳۴ هزار میلیارد تومان در 11 ماه به حجم نقدینگی افزوده‌شده است. این ارقام نشان می‌دهد که تحت تأثیر رشد نقدینگی، پایه پولی و کسری بودجه و مخارج دولت و کاهش درآمدها در سال 1400، شاخص‌های تورم و قیمت خوراکی‌ها رشد بالایی را تجربه کرده است و قیمت خوراکی‌ها نزدیک به 52 درصد افزایش داشته و فشار تورمی زیادی به سبد هزینه‌های خانوار تحمیل کرده است.