مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی لایحه «طرح کنترل فرونشست زمین و کاهش اثرات آن در کشور» وضعیت فرونشست در ایران را هم بررسی کرد. در این گزارش آمده که در گستره ایران، نرخ فرونشست در مقایسه با کشورهای دیگر بالاست. بر اساس اطلاعات موجود در سال 1398، 18 استان کشور دارای محدوده‌های بالای فرونشست زمین هستند. در این میان می‌توان به استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، البرز، کرمان و قم که در ردیف استان‌های با خطر بالا قرار می‌گیرند، اشاره داشت.
اصفهان در خطر
اصفهان از جمله استان‌هایی است که با نرخ بالای فرونشست زمین دست و پنجه نرم می‌کند. سال گذشته، علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی به تجارت نیوز گفت که بیش از 371 مرکز آموزشی در اصفهان در گرم خانه فرونشست قرار دارند که 258 مورد آن مدرسه است.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز نوشته که تعدادی از مراکز جمعیتی شهری بزرگ بر زون‌های فرونشستی واقع‌شده‌اند و زیرساخت‌های متعددی در خطر هستند. بر اساس آخرین مطالعات انجام‌شده بیش از 35 درصد جمعیت کشور در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.
کسری مخازن آب‌های زیرزمینی
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به اختلاف ذخایر و مصارف آبی در کشور پرداخته‌شده است. در این گزارش آمده که طی چند دهه اخیر تغییرات زمانی حجم کسری آبخوان‌های کشور نه‌تنها کاهشی نبوده، بلکه با شدت بیشتری نیز ادامه یافته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس نوشت: میزان برداشت از منابع آب کشور (برای تأمین مصارف اصلی تا شهریور 1402) باید معادل 81.5 میلیارد مترمکعب باشد که سهم منابع آب سطحی و زیرزمینی هر کدام به ترتیب 46.4 و 35.1 میلیارد مترمکعب در نظر گرفته‌شده است. اما در حال حاضر میزان مصرف آب سالیانه کشور حدود 98 میلیارد مترمکعب است که 54 میلیارد مترمکعب آن از منابع آب زیرزمینی و 44 میلیارد مترمکعب آن از منابع آب سطحی تأمین می‌شود.
اختلاف موجود بین برنامه‌ریزی منابع و مصرف واقعی که منجر به برداشت بیشتر از منابع کشور شده عمدتاً به منابع آب زیرزمینی تحمیل می‌شود. به‌گونه‌ای که مقدار آن برای برنامه‌ریزی منتهی به شهریور 1402، حدود 19 میلیارد مترمکعب است.
در ادامه این گزارش آمده که این اضافه برداشت منجر به تعدی به حق‌به‌جانب محیط‌زیستی و تخلیه آب‌های استاتیک کشور شده و کسری حجم آبخوان‌های کشور را به همراه داشته است. کسری تجمع مخازن آب‌های زیرزمینی تا شهریور سال 1401 برابر با 143 میلیارد مترمکعب بود که نشان‌دهنده وضعیت نامناسب آب‌های زیرزمینی است.
410 دشت در شرایط بحران
مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که تا سال 1401 از مجموع 609 دشت مطالعاتی کشور، 410 دشت در شرایط بحرانی قرار داشتند. بیشتر حجم اضافه برداشت در کشور نیز مربوط به حوضه‌های آبریز فلات مرکزی و شرقی است که نزدیک به نیمی از جمعیت کشور را در خود جای داده است.
برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی
مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر نقش انسان در بروز و تشدید فرونشست عموماً در بخش برداشت آب‌های زیرزمینی، توسعه اراضی و ساخت سازه‌های زیرزمینی نمود بیشتری پیداکرده است.
سدسازی‌های بی‌رویه و غیرعلمی در اقلیم‌های نامناسب از جمله اقدامات مخرب محیط‌زیست به شمار می‌رود که به دلیل عدم رهاسازی حق‌به‌جانب محیط‌زیست و کاهش شدید تغذیه آبخوان‌های پایین‌دست محل احداث سد، بروز و گسترش فرونشست را در پی داشته است.
برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی از چاه‌ها، ریزش قنات‌های رهاشده و مصرف بالای آب به خصوص در کشاورزی و صنایع از عوامل مؤثر افزایش احتمال فرونشست توسط انسان است.