گروه اقتصاد: بانک مرکزی در تازه‌ترین گزارش که منتشر کرده به واقعیت‌هایی که زیرپوست جامعه می‌گذرد اشاره کرد و نوشت: «وضعیت درآمد و هزینه خانواده‌های شهری ایرانی در سال گذشته نشان می‌دهد آن‌ها در برابر ۳۴۰ میلیون تومان هزینه، ۳۳۴ میلیون تومان درآمد داشته‌اند». یعنی میزان درآمد 6 میلیون تومان کمتر از هزینه‌های هر خانوار بوده است. در این گزارش به آسیب‌های اجتماعی از فقر و بی‌سوادی تا بیکاری و پیر شدن جمعیت اشاره‌شده که در ادامه گزیده آن را می‌خوانید.
افزایش 48 درصدی هزینه در یک سال
بانک مرکزی گزارشی از وضعیت درآمد و هزینه خانواده‌های ایرانی را در سال گذشته منتشر کرد که بر اساس آن متوسط هزینه ناخالص سالانه خانوار شهری بیش از ۳۴۰.۵ میلیون تومان و در هرماه ۲۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بوده که نسبت به سال قبل از آن (۱۴۰۱) رشد ۴۸.۳ درصدی داشته است. متوسط بُعد هر خانوار شهری در این گزارش ۳.۲۹ نفر در نظر گرفته‌شده است.
هزینه مسکن و خوراک در صدر
بیشترین هزینه خانواده‌های ایرانی به بخش مسکن با متوسط ۳۴.۷ درصد و پس‌ازآن به مواد غذایی و خوردوخوراک خانوار با ۲۹.۹ درصد اختصاص داشته که در مقایسه با ۱۴۰۱ سبد هزینه‌های خانوار ۴۴ درصد بزرگ‌تر شده است. ۷.۸ درصد از رشد هزینه‌های خانواده‌های ایرانی به انواع گوشت مختص بوده است.
خانواده‌های مستأجر
۶۴.۲ درصد خانوار‌های ایرانی مالک هستند و در مساکن شخصی به سر می‌برند؛ این در حالی است که ۲۶.۱ درصد از آن‌ها در مسکن استیجاری زندگی می‌کنند. ۳ دهم درصد از خانوارها در «مسکن به ازای خدمت (سرایداری)» روزگار می‌گذرانند و ۹.۴ درصد هم در مسکن رایگان سکونت داشته‌اند.
رشد 48 درصدی هزینه پوشاک
خانوار‌های ایرانی سال گذشته به‌طور متوسط ۱۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه پوشاک و کفش کرده‌اند که نسبت به هزینه‌های پوشاک و کفش در سال ۱۴۰۱، رشد ۴۸.۱ درصد داشته است. این بخش از هزینه‌ها، ۳.۹ درصد از کل سبد هزینه‌ای خانوار محسوب می‌شود.
افزایش 50 درصدی هزینه زندگی
شهرنشینان سال قبل ۱۱۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان برای بخش مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها هزینه کرده بودند که هم ۳۴.۷ درصد از کل سبد هزینه‌ها را شامل می‌شد و هم اینکه نسبت به سال قبل از آن (۱۴۰۱) رشد ۴۶.۹ درصدی داشت.
خانوار‌های شهری در سال گذشته در حالی ۴.۹ درصد از سبد هزینه‌شان را بهداشت و درمان در برگرفته بود که نسبت به سال قبل از آن (۱۴۰۱) افزایش ۵۰.۸ درصدی در هزینه‌ها داشته است. اگرچه تنها ۱.۳ درصد از سبد هزینه‌ای خانوارها در سال گذشته به تفریح و امور فرهنگی اختصاص داشت، اما رشد هزینه‌های این بخش در مقایسه با سال قبل از آن (۱۴۰۱) معادل ۷۷.۳ درصد رشد نشان می‌دهد.
کمترین رشد درآمد در حقوق‌بگیران
درآمد‌های خانواده‌ها در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ معادل ۴۷.۴ درصد افزایش داشته است. کمترین میزان رشد درآمد به حقوق‌بگیران بخش دولتی با افزایش ۳۶.۸ درصدی و بیشترین میزان رشد درآمد خانواده‌ها در سال ۱۴۰۲ به فروش کالا‌های دست‌دوم با ۵۲.۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۱ اختصاص داشته است. همچنین ۷۷.۸ درصد از درآمد‌های غیر پولی به رشد درآمد خانوار‌های غیر مستأجر (مالکانی که اجاره مسکن نمی‌دهند) برمی‌گردد که درآمد حاصل از این بخش به جیب آن‌ها رفته است.
خانوار‌های ایرانی چند نفره‌اند؟
۶.۱ درصد خانوار‌های ایرانی یک نفره، ۲۲.۹ درصد دو نفره، ۲۸.۳ درصد سه نفره، ۲۸.۲ درصد چهار نفره، ۱۰.۱ درصد ۵ نفره، ۲۸ درصد ۶ نفره، یک درصد ۷ نفره، ۳ دهم درصد ۸ نفره، ۲ دهم درصد ۹ نفره و یک دهم درصد ۱۰ نفره و بیشتر هستند.
پیری جمعیت
سال گذشته توزیع افراد خانوار‌های شهری بر اساس گروه‌های سنی به‌صورت زیر بوده است:
کمتر از یک سال، ۴ دهم درصد
یک تا ۵ سال، ۴.۷ درصد
۶ تا ۱۰ سال، ۶.۸ درصد
۱۱ تا ۱۵ سال، ۷.۱ درصد
۱۶ تا ۲۰ سال، ۶.۶ درصد
۲۱ تا ۳۰ سال، ۱۲.۷ درصد
۳۱ تا ۴۰ سال، ۱۶.۷ درصد
۴۱ تا ۵۰ سال، ۱۵.۱ درصد
۵۱ به بالا، ۲۹.۹ درصد
10 درصد ایرانی‌ها بی‌سوادند
بررسی توزیع سواد در خانوار‌های ایرانی نیز نشان می‌دهد ۹.۲ درصد مردم بی‌سوادند و ۲.۲ درصد هم سواد خواندن و نوشتن دارند؛ ۲۱ درصد مردم در تحصیلات ابتدایی مانده‌اند ولی ۴۳.۶ درصد راهنمایی و متوسطه را به پایان رسانده‌اند؛ ۲۴.۶ درصد از اعضای خانوار‌های شهری تحصیلات دانشگاهی دارند.
اشتغال
گزارش بانک مرکزی درباره نتایج بررسی اشتغال اعضای خانواده‌های شهری آمده: ۳۲ درصد افراد ۶ ساله و بالاتر شاغل‌اند، ۳.۶ درصد بیکار، ۱۴.۵ درصد «درآمد بدون کار» دارند، ۲۰.۱ درصد محصل‌اند، ۲۶.۲ درصد خانه‌دارند و ۳.۶ درصد متعلق به سایر گروه‌ها هستند.
همچنین در ۲۵.۵ درصد خانوار‌های ایرانی فرد شاغلی وجود ندارد، در ۵۳.۷ درصد خانواده‌ها نیز یک نفر شاغل است؛ در ۱۶.۸ درصد خانوارها دو نفر شاغل‌اند، در ۴ درصد از خانواده‌ها نیز ۳ نفر یا بیشتر شغل دارند.