قطع برق، اقتصاد کسب و کار و رفاه زندگی مردم را کاهش داده است. دادههای رسمی و برآوردها نشان میدهد هر ساعت خاموشی برق، میلیونها دلار زیان به اقتصاد آنلاین و دیجیتال وارد میکند. در شرایطی که اقتصاد دیجیتال ایران تنها 4.2 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل میدهد و برای رشد به زیرساخت پایدار وابسته است، قطع مکرر برق ریشه این سیستم را میخشکاند. پژوهش اتاق بازرگانی و سندیکای صنعت برق نشان میدهد هر ساعت خاموشی تا ۱۵۰ میلیون تومان به کسبوکارهای فناوری و صنایع وابسته خسارت میزند، رقمی که با خاموشیهای روزانه میتواند به میلیاردها تومان در روز برسد.
همچنین زیان کلان خاموشیهای تابستانی را روزانه ۱۸هزار میلیارد تومان است. در چنین وضعیتی، هر بار قطع برق مساوی است با توقف اپلیکیشنهای پرداخت، اختلال در دیتاسنترها، سقوط فروشگاههای آنلاین و کاهش اعتماد سرمایهگذاران خارجی.
خاموشی چرخشی در کشور
گزارش وزارت نیرو از تابستان ۱۴۰۴ میگوید حتی با اجرای برنامههای مدیریت بار، کمبود شبکه به ۲۰ هزار مگاوات رسیده که معنای سادهاش خاموشی چرخشی در کشور است. همزمان روابط عمومی وزارت ارتباطات تأیید کرده بود که تنها در یک دوره خاموشی، بیش از دو هزار دکل تلفنهمراه از مدار خارج شد و کیفیت ارتباط سیار بهطور محسوسی افت کرد. دو آتشسوزی در دیتاسنترهای تهران در ۲۰۲۲ پهنای باند کشور را ۳۰ درصد کاهش داد و میلیونها تراکنش بانکی را معلق گذاشت.بهگفته انجمن فینتک ایران، هر ده دقیقه اختلال میتواند ۵۰هزار تراکنش پرداخت را ناکام بگذارد.
استخراج رمزارز دشمن درون شبکه
مشکل کمبود نیروگاه و زیرساخت فرسوده را باید به استخراج رمزارز هم اضافه کرد. ایران به دلیل تعرفۀ یارانهای برق، جزو هفت کشور نخست دنیا از نظر ظرفیت ماینینگ است. کارشناسان توانیر میگویند در اوج زمستان، مزارع بیتکوین تا هفت درصد توان شبکه را میبلعند. با آنکه تعرفه برق مزارع مجاز بهتازگی سه برابر شده است، فعالیت غیرمجاز همچنان ادامه دارد و فشار روی شبکه را بیشتر میکند.
ضرر خاموشی از جیب چهکسی می رود؟
سازمان تنظیم مقررات ارتباطات برآورد کرده قطع برق و اینترنت در تابستان ۱۴۰۳ روزانه بیش از یک میلیون دلار از ارزش اقتصاد دیجیتال کاسته است. آمار وایرد از سال ۲۰۲۲ نشان میدهد محدودیتهای مکرر اینترنت و خاموشی مراکز مخابراتی، کسبوکارهای اینستاگرامی را در معرض تعطیلی قرار داده و هزاران شغل خانگی را تهدید کرده است. در نمونهای دیگر، قطع کامل اینترنت سراسری آبان ۱۳۹۸ ظرف پنج روز دو میلیارد دلار به اقتصاد کشور آسیب زد؛ اتفاقی که با خاموشیهای الکتریکی دسترسی به سرورهای خارجی را غیرممکن کرد.
اقتصاد کوچک دیجیتال
سهم اقتصاد دیجیتال عربستان بیش از ۱۴ درصد است، اما این سهم در ایران 4.2درصد است. هر ساعت خاموشی، برنامه توسعه تجارت الکترونیک را عقب میاندازد. گزارشی در یک رسانه اقتصادی تخمین میزند اگر سیکل خاموشیهای اضطراری به روال ۱۴۰۳ ادامه یابد، رشد سالانه اقتصاد دیجیتال ایران از چهار درصد به کمتر از یک درصد کاهش مییابد؛ رقمی که چشمانداز ۱۰ درصدی وزارت ارتباطات برای ۱۴۰۵ را غیرقابل تحقق میکند.