شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» به عنوان یکی از اصول اصلی سیاست خارجی ایران از ابتدای انقلاب مورد تاکید بوده است. این شعار در اصل 152 قانون اساسی ایران نیز بدین نحو آمده است:«سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران براساس نفی هرگونه سلطهجویی و سلطه پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارزی، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطه گر و روابط صلحآمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است».
محمدجواد ظریف
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در یادداشتی در مورد توافق با چین که چکیده محتوای آن را خبرگزاری دولتی ایرنا منتشر کرده گفته است: «این سند هیچ تعهدی برای هیچیک از طرفین ایجاد نمیکند.» وزیر خارجه ایران گفت که «این سند قرارداد و معاهده نیست» و افزود: «بر اساس تفسیر حقوقی دولت و شورای عالی امنیت ملی، این سند طبق قانون اساسی و به دلیل ایجاد نکردن هیچگونه تعهدی نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی نیست ولی نسخهای از آن برای رئیس مجلس شورای اسلامی ارسالشده است». ظریف در مورد انتقادهایی که از منتشر نشدن محتوای این سند صورت گرفته گفت که «انتشار این سند همچون اسناد مشابه نیازمند توافق هر دو طرف امضاکننده است» و اظهارنظر کرد که «عدم انتشار عمومی چنین سندهای راهبردی متداول و معمول است».
جو بایدن
سایت کاخ سفید واشنگتن روز ۲۸ مارس (هشتم فروردین) به موضع جو بایدن نسبت به امضای سند همکاری جامع دو کشور پرداخته است. به گزارش دویچه وله، جو بایدن که به زادگاه خود در دلاور رفته بود، روز یکشنبه ۲۸ مارس، پیش از مراجعت به کاخ سفید به پرسش خبرنگاران پاسخ گفت. آخرین پرسش مطرحشده از جو بایدن مربوط به رویکرد آمریکا و دولت این کشور در قبال خبر امضای سند همکاری دو کشور ایران و چین بود. خبرنگار میپرسد: «شما چقدر از افزایش دامنه شراکت بین چین و ایران نگران هستید؟» بایدن در پاسخ میگوید: «من سالها نگران تحقق چنین امری بودم».
علی شمخانی
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با انتشار یک پست توییتری گفت که نگرانی بایدن از همکاری راهبردی ایران و چین «درست است». خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا» روز دوشنبه نهم فروردین (۲۹ مارس) با انتشار گزارش کوتاهی به پست توییتری علی شمخانی پرداخت. شمخانی در توییت خود امضای «سند نقشه راه همکاری راهبردی ایران و چین» را بخشی از «سیاست مقاومت فعال» ایران دانست. به سخن دیگر، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی امضای این سند از سوی دو کشور را راهکاری برای تخفیف فشارهای ناشی از تحریمهای آمریکا میداند. او خطاب به آمریکا و متحدان اروپایی این کشور گفت: «دنیا فقط غرب نیست و غرب هم فقط آمریکای قانونشکن و سه کشور اروپایی بدعهد نیست». شمخانی در این توییت نوشته است: «نگرانی بایدن کاملاً درست است؛ شکوفایی همکاریهای راهبردی در شرق، افول آمریکا را تسریع میکند».
مجتبی ذوالنوری
مجتبی ذوالنور، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران روز دوشنبه 9 فروردین با اشاره به سند همکاری ایران و چین گفت: «جمهوری اسلامی ایران علاوه بر چین، به دنبال آن است که با روسیه هم سندهای درازمدت و راهبردی منعقد کند». این اسناد راهبردی به گفته او شامل «تعاملات اقتصادی دوجانبه» و دیگر زمینههای همکاری مشترکی میشود. خبرگزاری شفقنا به نقل از مجتبی ذوالنور نوشته است که وارد شدن در چنین مناسباتی با چین و روسیه و کشورهای همسایه «یکی از مهمترین راههای بیتأثیر کردن تحریم آمریکا» علیه جمهوری اسلامی است. به گفته رئيس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، این کمیسیون قصد دارد از محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران دعوت کند تا در صحن مجلس یا کمیسیون، «توضیحات لازم را در این زمینه به نمایندگان ارائه کند». او گفته که «اگر در معاهدات و قراردادهای بینالمللی تعهدی برای ایران در مقابل کشورهای دیگر ایجادشده باشد»، باید به تصویب مجلس برسد و مجلس باید با «نقش نظارتی خود» بر روند این قراردادها «دقت کند تا مبادا منفعتی از منافع ملت مغفول واقع نشود». البته ذوالنوری توضیح نداده که اگر سند همکاری با چین، ایران را با تعهداتی روبرو میکند که نیاز به نظارت مجلس دارد، چرا پیشاپیش وعده سندهای مشابه با روسیه داده میشود.
علی ربیعی
علی ربیعی، سخنگوی دولت گفته مانعی برای انتشار سند همکاری ایران و چین از سوی تهران وجود ندارد اما طرف مقابل «احتمالاً به خاطر برخی ملاحظات» راضی به انتشار آن نیست. موضوعی که باعث اعتراض برخی صاحبنظران شد. ربیعی که روز سهشنبه ۱۰ فروردین در اولین کنفرانس خبریاش در سال ۱۴۰۰ درباره سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین توضیحاتی ارائه کرد، این سند را «یک نقشه راه» توصیف کرد که باید در ماهها و سالهای آینده تکمیل شود. به گفته ربیعی اینگونه اسناد تنها میان ایران و چین نبوده و اولین سند همکاری بلندمدت هم نیست. سخنگوی دولت تأکید کرد که سند همکاری ایران و چین «علیه هیچ کشور ثالثی نیست و تنها هدف آن تحقق و بهرهبرداری از همه ظرفیتهای موجود در روابط میان ملتهاست». او همچنین گفته: «اعتقادداریم که این سند همکاری، آخرین امیدها به موفقیتآمیز بودن مسیر احیای کامل برجام را تسهیل میکند». علی ربیعی در پاسخ به پرسشی درباره علت منتشر نشدن متن این سند گفته است: «وزارت امور خارجه گزارشبرگ این سند را که حاوی تمامی سرفصلها، رئوس و محتوای توافق است منتشر کرده و بهراحتی در دسترس همگان قرار دارد. انتشار متن کامل مشروط به موافقت طرفین است. ما هیچ ملاحظهای برای انتشار آن نداریم اما شاید نظر طرف چینی متفاوت باشد». سخنگوی دولت تأکید کرد: «با اطمینان اعلام میکنم سرفصلی فراتر ازآنچه در گزارشبرگ آمده وجود ندارد و طی مذاکراتی که با همکارانم در وزارت امور خارجه داشتهام، ترتیب گفتوگوهایی بیشتر با مردم و حتی منتقدان و درنتیجه توضیح کامل برای اطمینان بخشی صورت خواهد گرفت». علی ربیعی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد که «این سند، پیمان، قرارداد و عهدنامه بینالمللی محسوب نمیشود و طبق این تفسیر حقوقی نیازی به مصوبه مجلس هم ندارد». او اما در ادامه گفت اگر این سند جنبه اجرایی بگیرد قطعاً به مجلس ارائه خواهد شد. ربیعی گفت که دولت برای نگرانیهایی که درباره این سند وجود دارد احترام قائل است و تأکید کرد که دولت باید به نگرانیهای کسانی که دغدغه استقلال کشور را دارند توجه کند. او دولت روحانی را متشکل از «وطندوستترین فرزندان این کشور» توصیف کرد که «در صف مقدم حفظ و کسب منافع ملت ایران ایستادهاند».
حسین شریعتمداری
حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه کیهان در گفتوگو با خبرگزاری فارس سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را «مقدمه تشکیل یکقطب قدرتمند اقتصادی در مقابل غرب» دانست و «کمترین نتیجه» آن را «خنثی کردن تحریمها» دانست. او مخالفتهای ایرانیها با این معاهده را به «غربزدهها» ربط داد و با استناد به سخن امام خمینی گفت که «این مخالفت را تنها میتوان با دو گزینه جهالت و خیانت تعریف کرد». نماینده رهبر انقلاب در موسسه کیهان علت نگرانی اروپا و آمریکا از همکاری ایران و چین را «خنثی کردن تحریمها» عنوان کرده و گفته است: «همانگونه که شاهد بودهاید، آمریکا و اروپا از این توافقنامه بهشدت عصبانی هستند چراکه روال غلط و خسارتبار کنونی را به نفع کشورمان که البته منافع چین را هم در خود دارد، برهم میزند». به گفته او این معاهده آمریکا را در برابر ایران «خلع سلاح» میکند. شریعتمداری همچنین گفته که «با این معاهده از بنبستی که متأسفانه به علت نابلدی و بعضاً در پی خیانت بعضیها به ایران تحمیلشده بود خارج میشویم و میتوانیم تحریمهای آمریکا را خنثی کنیم».
محمود واعظی
محمود واعظی، رئیس دفتر ریاست جمهوری در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران «ایرنا»، تحریمها را دلیل منتشر نشدن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین دانست. واعظی درعینحال گفت: «این سند، یک قرارداد الزامآور یا تعهدآور نیست و انتشار متن چنین اسنادی چندان مرسوم نیست، الزام قانونی نیز ندارد». وی گفت: «این سند صرفاً یک نقشه راه و چارچوب رأی توسعه روابط دو کشور در آینده است، اصولاً امتیازی در آن ردوبدل نشده که به ما کمتر و به آنها بیشتر رسیده باشد. درعینحال در تنظیم همین تفاهمنامه نیز نگاه کلان حاکم این بوده که منافع هــر دو طرف در نظر گرفته شود». محمود واعظی در بخش دیگری از این مصاحبه به قدرت اقتصادی و نظامی چین اشاره کرد و گفت: «بدون تردید توســعه روابط با چین، بهعنوان کشوری که در حال تبدیل به قدرتمندترین کشــور جهان ازنظر اقتصــادی و نظامــی اســت، حتماً برای ما مفید است». او وزن و جایگاه چین در مناسبات جهانی را در اندازهای دانسته که «بسیاری از کشورهای جهان بهمراتب جدیتر و خیلی قبلتر از ایران مناسبات راهبردی خود را با چین تعریف کردهاند». رئیس دفتر ریاست جمهوری نیز همانند حسین شریعتمداری واکنشهای انتقادآمیز آمریکا و برخی کشورهای منطقه را دلیلی بر درست بودن سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین دانست و گفت: «اصولاً یک دلیل مهم برای حقانیت و اهمیت این سند، نوع واکنشهایی است که دشمنان ایران نسبت به آن نشان میدهند. آنها به دنبال انزوا و تضعیف کشور ما در سالهای گذشته بودهاند، معلوم است که از توسعه روابط خارجی ما خوشحال نمیشوند». واعظی همچنین توافق همکاری ایران و چین را «گامی ضد تحریم» دانست و گفت: «طبیعتاً کشورهایی که به تحریم اعتیاد پیداکردهاند، از چنین چیزی خوشحال نخواهند شد».
سیدکمال خرازی
سیدکمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی درباره نقش لاریجانی در تنظیم سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین گفت: «با توجه به اینکه دولتها در ایران تغییر میکنند و در ۲۵ سال آینده ممکن است گرایشهای سیاسی مختلف دولت را در اختیار داشته باشند، دولت چین که برخاسته از یک حزب حاکم و از تداوم و ثبات برخوردار است، تاکید داشت که نمایندهای از نظام نیز در این کار دخالت داشته باشد، لذا لاریجانی به عنوان مشاور مقام معظم رهبری چنین نقشی را ایفا کرد تا تداوم این همکاری مورد تاکید قرار گیرد.» وی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا متن کامل این سند منتشر نمیشود گفت: «کشورهای دیگری نیز هستند که مشابه این سند را با چین امضا کردهاند و ابداً آن را منتشر نمیکنند، زیرا اسناد همکاری راهبردی مرتبط با امنیت ملی کشورهاست و این یک پروتکل جا افتاده است که کشورها چنین اسنادی را منتشر نکنند.»