پس از حدود دو سال تأخیر در روز شنبه 27 مارس طی سفر وانگ یی وزیر امور خارجه چین به ایران، دو کشور توافقنامه جامع 25 ساله همکاری‌های اقتصادی , سیاسی و فرهنگی را به امضا رساندند . این رویداد توجه و جنجال زیادی را هم در داخل و هم در سطح جهانی ایجاد کرد .
در داخل ایران ، بحث در مورد سود و زیان توافقنامه بسیار است. موافقان معتقدند، این توافق در صورت اجرا، می‌تواند با تأمین سرمایه‌گذاری گسترده چینی‌ها در زیرساخت‌ها ، به‌ویژه جاده‌ای، ریلی و انرژی ، و با قرار دادن ایران در پروژه تریلیون دلاری “کمربند و جاده”، به رشد اقتصادی این کشور کمک کند. طرفداران این قرارداد همچنین اظهار می‌دارند که این معامله می‌تواند به کاهش تأثیر تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران کمک و قدرت چانه‌زنی منطقه‌ای و حتی بین‌المللی این کشور را افزایش دهد.درواقع ، درحالی‌که در این مرحله ارزیابی تأثیر اقتصادی قرارداد دشوار است ، اما به نظر می‌رسد که این توافقنامه در حال حاضر موقعیت منطقه‌ای ایران را بهبود بخشیده است. به‌عنوان‌مثال ، امضای این قرارداد، هند را بر آن داشت تا آمادگی خود را برای افزایش روابط اقتصادی و تجاری با تهران اعلام کند. در چند سال گذشته ، ایران علی‌رغم خواست خود به ارتقا روابط اقتصادی با هند ، این کشور به‌کندی به این خواست پاسخ داده است. اکنون ، هند ، از ترس گسترش روابط چین با ایران ، ممکن است به افزایش سرمایه‌گذاری خود در بندر چابهار و احتمالاً در پروژه‌های دیگر تمایل نشان دهد.در سطح بین‌المللی ، با افزایش تنش‌ها بین چین و غرب ، روابط نزدیک‌تر چین و ایران ممکن است کشورهای اروپایی و احتمالاً واشنگتن را وادار کند تا سیاست‌های خود در قبال تهران را تعدیل کنند ، شاید این امر به فشار بر دولت بایدن برای تسریع در بازگشت به برجام و لغو تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران کمک نماید. کشورهای غربی باید نگران این موضوع باشند که یک شیب استراتژیک ناشی از قرارداد 25 ساله از سوی ایران به‌طرف چین، حداقل در کوتاه‌مدت و میان‌مدت از نفوذ آن‌ها خواهد کاست.در پاسخ این نگرانی‌ها ،
تا زمانی که جزئیات کامل این توافقنامه سربسته بماند، و از آن مهم‌تر ، تا زمانی که صرفاً جنبه آرمانی داشته باشد ، تعیین اینکه آیا این توافقنامه می‌تواند به‌عنوان ناجی ایران تلقی گردد یا به‌عنوان یک اسب تروآ برای جاه‌طلبی‌های سلطه جویانه پکن تغبیر شود، دشوار می نماید. آنچه در این مرحله جای تردید ندارد این است که سیاست‌های غرب در قبال ایران و چین، آن‌ها را به هم نزدیک‌تر کرده است. به‌ویژه، تردید دولت بایدن در بازگشت به برجام و رویکرد سختگیرانِ آن در قبال چین ، پکن را وادار کرده است تا با امضای علنی توافقنامه ، خشم واشنگتن را برانگیزد تا زمانی که پکن به بهبود روابط با واشنگتن امیدوار بود، در مورد امضای قرارداد مشی احتیاط‌آمیزتری را دنبال می‌کرد . شاید هم‌اکنون به این نتیجه رسیده باشد که بهبود روابط چین و ایالات‌متحده، حداقل در افق آینده نزدیک دیده نمی‌شود . بنابراین پکن در تلاش است تا به ایالات‌متحده نشان دهد که می‌تواند موجب مشکلاتی برای آن در مناطق استراتژیک و کلیدی جهان مانند خلیج‌فارس گردد .
تارنمای ریسپانسیبل استیت کرافت
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com