رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به همکاری ایران در تدوین رهنمود (گایدلاین) جدید سازمان جهانی برای آلودگی هوا گفت: بر اساس یافته‌های مطالعات صورت گرفته در مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی تهران، میانگین سالانه غلظت مهم‌ترین آلاینده هوا (۲.۵PM) در کشور تقریباً 3 برابر مقادیر استاندارد و رهنمود موجود و 6 برابر رهنمود جدید سازمان جهانی بهداشت است که در تابستان ۲۰۲۱ منتشر می‌شود. سالانه در ایران حدود 40 هزار نفر به دلیل مواجهه با آلودگی هوا دچار مرگ زودرس می‌شوند. دکتر محمدصادق حسنوند در گفت‌وگو با ایسنا بابیان اینکه «بین گایدلاین و استاندارد تفاوت‌هایی وجود دارد»، تأکید کرد: استاندارد برای هر کشوری الزام‌آور است، درصورتی‌که گایدلاین به‌صورت توصیه‌ای است. آخرین گایدلاینی که سازمان جهانی بهداشت برای آلودگی هوا تدوین کرده بود، مربوط به سال ۲۰۰۵ بود. با توجه به اینکه مطالعات جدید در خصوص آلودگی هوا و تأثیر آن بر انسان منتشرشده است، کارگروه تخصصی تدوین گایدلاین کیفیت هوا در سال ۲۰۱۶ در دفتر اروپایی سازمان جهانی بهداشت در بن آلمان تشکیل شد. یکی از اعضای این کارگروه ۲۲ نفره بنده از ایران بودم و تاکنون هرساله چندین جلسه برای تدوین این گایدلاین برگزارشده است. آخرین جلسه آن در دوم فروردین ۱۴۰۰ به‌صورت وبینار برگزار شد و طی آن آخرین مراحل تدوین این توصیه‌ها، نهایی شد. نسخه نهایی این گایدلاین در تابستان ۲۰۲۱ منتشر می‌شود. نتایج بررسی‌های این کارگروه و شواهد جدید نشان داد مقادیر رهنمود/استانداردی که تاکنون در خصوص آلاینده‌ها اعلام‌شده، نمی‌تواند سلامت مردم را تضمین کند. بر همین اساس مقادیر رهنمود پیشنهادشده جدید توسط سازمان جهانی بهداشت بسیار کمتر از مقادیر استانداردهای فعلی است. مثلاً استاندارد ملی ما در خصوص میانگین سالانه ۲.۵ PM معادل ۱۲ میکروگرم بر مترمکعب است. گایدلاین ۲۰۰۵ سازمان جهانی بهداشت این مقدار را ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب اعلام کرده بود، اما مطالعات جدید نشان داده‌اند آلودگی هوا حتی در مقادیر کمتر از حدود استاندارد موجود باعث آسیب‌های جدی می‌شود؛ بنابراین در گایدلاین جدید سازمان جهانی بهداشت این مقدار از ۱۰ میکروگرم به ۵ میکروگرم رسیده است. وی بابیان اینکه «مشکل اساسی ما در ایران در خصوص تدوین استاندارد کیفیت هوا این است که متأسفانه رویکرد علمی و منطقی نداریم»، افزود: همه کشورهای دنیا هرچند سال یک‌بار حدود استاندارد کیفیت هوا را مورد بازبینی قرار می‌دهند و این مقادیر را کاهش می‌دهند؛ مثلاً اگر در سال ۲۰۰۰ مقدار استاندارد با یک آلاینده عدد ۵۰ بوده در سال ۲۰۱۰، عدد ۴۰ را انتخاب می‌کنند و در سال ۲۰۲۰ مجدداً آن را کاهش می‌دهند؛ یعنی روند کاهشی برای مقادیر استاندارد یک اصل اساسی جهت اجرایی کردن اقدامات کاهش آلاینده‌های هوا و حفظ و ارتقا سلامت مردم است. در طی یک دهه اخیر شاید به‌جرئت بتوان گفت که ما تنها کشوری در دنیا هستیم که باگذشت زمان نه‌تنها مقادیر استاندارد ملی کیفیت هوا را کاهش ندادیم، بلکه با توجه به عدم دستیابی به کیفیت هوای مطلوب، حتی مقادیر استاندارد را افزایش داده‌ایم تا به نحوی مسئله را پاک‌کنیم و در زمان گزارش دهی گفته شود که وضعیت کیفیت هوا در حد استاندارد است!
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: میانگین سالانه‌ی آلاینده‌ها در کشور ما در حد متوسط جهانی است یعنی وضعیت وخیمی در این زمینه نداریم، اما نکته نگران‌کننده این است که ما روند کاهشی در خصوص آلاینده‌ها در پیش نگرفتیم و این در حالی است که بسیاری از کشورهای دنیا گرچه وضعیت بدتری نسبت به ما دارند، اما روند کاهشی غلظت آلاینده‌های هوا در آن‌ها بسیار مشهود و معنادار است. برای مثال چین طی تقریباً 5 تا 7 سال گذشته، رکورد کاهش آلودگی هوا را در دنیا زده است.حسنوند با اشاره به اینکه میانگین غلظت دی‌اکسید گوگرد در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در شهر تهران افزایش‌یافته است، گفت: دی‌اکسید گوگرد باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی نظیر آسم و افزایش حملات آسمی می‌شود. مواجهه بلندمدت با آن باعث کاهش ظرفیت ریه در کودکان و اختلال در سیستم تنفسی می‌شود. دی‌اکسید گوگرد می‌تواند باعث تولید ذرات ثانویه شود. بخشی از این ذرات ثانویه ذرات معلقی هستند که بیشترین اثر را بر بدن انسان دارند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند زمانی که دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق هم‌زمان افزایش پیدا کنند، اثرات سینرژیستی خواهند داشت، یعنی تأثیرات آن‌ها تشدید می‌شود.