فرضعلی سالاری سردری
کنشگر برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای
با توجه به جایگاه، اهمیت و نقش مدیریت در توسعه همه‌جانبه جامعه، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر آن و بهره‌گیری از مشارکت اجتماعی حداکثری و خرد جمعی ضروری است. مشارکت اجتماعی مهم‌ترین عامل در فرآیند توسعه بوده که توانایی بهره‌گیری از آن مبتنی بر سرمایه اجتماعی وابسته به توانایی‌ها و مهارت‌های مدیریتی است. توسعه به معنی ارتقای سطح مادی و معنوی جامعه انسانی و ایجاد شرایط مناسب یک زندگی سالم برای افراد جامعه و هدف نهایی آن بهبود کیفیت زندگی همه افراد است.
مشارکت و توسعه جامعه، موضوع مهمی در مسیر دستیابی به توسعه پایدار است که بر اساس آن پایداری در درازمدت تداوم می‌یابد. مشارکت جامعه سبب تقویت مردم، ایجاد سرمایه اجتماعی و تقویت مدیریت محلی شده و مکانیزم مؤثری برای بهبود ارتباط بین ذینفعان، ارتقای پایداری طرح‌های توسعه و افزایش نظارت مشترک خواهد بود و بر این اساس دستیابی به توسعه پایدار منافع اکثریت مردم را در برمی‌گیرد.
مديريت محلي، به‌عنوان نزدیک‌ترین لایه دولت به مردم نقش مهمي در توسعه محلی بر عهده دارد و ازآنجاکه بیشترین تأثیر برنامه‌های توسعه متوجه جامعه محلی است، لازم است تا شرایط برای همکاری و مشارکت جامعه محلی در طول دوره پروژه یعنی برنامه‌ریزی، طراحی، ساخت و بهره‌برداری فراهم شود. این امر علاوه بر اینکه به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا با کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در منابع، راه‌حل‌های مناسب را در راستای برآورده ساختن منافع عمومی جامعه پیدا کنند، همچنین کمک می‌کند تا پیامدهای ناسازگار برنامه‌های توسعه برای ساکنان محلی به حداقل کاهش یافته و سبب حمایت از نوآوری‌ها شود که می‌تواند راه مدیریت برنامه‌ها را هموار کند. بر اين مبنا، قابلیت‌های فردي و دروني نهادهاي مديريتي و تأثيرات آن بر بهبود عملکرد آن‌ها، در حفظ و ايجاد سرمايه اجتماعي از طريق افزايش آگاهي اجتماعي، انسجام اجتماعي، روابط متقابل، اعتمادسازي و جلب مشارکت ذينفعان محلي در طرح‌ها و برنامه‌های توسعه ضروري قلمداد می‌شود.
سرمايه اجتماعي هم فرآيند توسعه را تحت تأثير قرار می‌دهد و هم از فرآيند توسعه تأثير مي¬پذيرد. توسعه اجتماع محلي با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مشارکتي و مدیریتی امکان‌پذیر است، بر این اساس همه ما برای کار کردن به دو نوع مهارت احتیاج داریم؛ مهارت‌های نرم و مهارت‌های سخت. مهارت‌های سخت باعث می‌شود شما به مصاحبه شغلی دعوت شوید. ولی مهارت‌های نرم کمک می‌کند تا شغل را به دست آورید و آن را حفظ کنید. مهارت‌های نرم که گاها مهارت‌های بین فردی یا مهارت‌های اساسی نیز گفته می‌شود، به نحوه کار شما مربوط می‌شود.
مهارت‌های نرم شامل مهارت‌های بین فردی و جمعیتی، مهارت‌های ارتباطی و مذاکره پیشرفت، مهارت شنیداری، توانایی رهبری و مدیریت، کارآفرینی و ابتکار عمل و خلاقیت، مهارت‌های تطبیق‌پذیری و یادگیری مداوم، مهارت‌های تعلیمی و آموزشی، متقاعدسازی و مسئولیت‌پذیری، کار گروهی، حل مسئله، اخلاق کاری، تیم سازی، انعطاف‌پذیری، مدیریت زمان و همدلی است.
مهارت‌های سخت شامل مهارت‌های تحلیل اقتصادی، برنامه‌ریزی استراتژیک، برنامه‌نویسی کامپیوتر، طراحی و بازاریابی، تحلیل داده، مدرک یا گواهینامه، تسلط به یک زبان خارجی، زمینه‌های مطالعاتی، توسعه وب و موبایل می‌شود.
مهارت‌های نرم نسبت به مهارت‌های سخت کمتر قابل‌اندازه‌گیری هستند و به‌سختی می‌توان برایشان کمیت در نظر گرفت؛ اما به همان اندازه برای مدیران حیاتی هستند. همچنین مهارت‌های سخت، توانایی‌های قابل‌آموزش هستند که کمیت آن‌ها به‌سادگی قابل‌سنجش است. از سوی دیگر مهارت‌های نرم، مهارت‌های ذهنی هستند که ارزیابی کمیت آن‌ها دشوارتر از مهارت‌های سخت است.
جایگاه عملکرد مدیریت محلی در ارتقای سرمایه اجتماعی و بهبود مشارکت ذینفعان محلی در طرح‌ها از طریق افزایش سطح آگاهی و دانش، تقویت انگیزه و حس تعلق مکانی، افزایش میزان رضایت، تقویت حس مسئولیت‌پذیری در فرآیند توسعه محلی امکان‌پذیر است.
مديريت محلي نوعي بهره گيري جامع، مولد و يکپارچه از سرمايه هاي اجتماعي، طبيعي و مالي در مقياس هاي زماني و جغرافيايي است. مديريت محلي فرآيندي است که با فراهم کردن امکان فعالیت‌های مشارکتي براي ذينفعان محلي، آن‌ها را از طريق اقدام جمعي هماهنگ و مؤثر، براي دستيابي به اهداف معين و نيازهايشان هدايت و سازمان‌دهی می‌کند و پيوند اقتصادي، اجتماعي و محيطي فرآيندهاي پايدار را با خود به همراه دارد. رویکرد مردم محوری و از پایین به بالا منطبق بر تئوری از مردم، با مردم و برای مردم در فرآیند مدیریت و توسعه جامعه محلی ضروری و کاربردی است.