برجام چند ماه است که به برزخ رفته است. در دولت قبل شش دور مذاکره درباره برجام به بنبست رسید. اکنون در تازهترین خبر به نقل از «الاخبار» نزدیک به «حزبالله لبنان» نوشت: طرف غربی بیش از این نمیتواند منتظر تعلل ایران در بازگشت به مذاکرات هستهای باقی بماند. جزئیاتی از طرح «ب» که طرح جایگزین برای زمان شکست احتمالی مذاکرات هستهای است منتشرنشده؛ اما احتمالاً طرحی برای افزایش تحریمهای امریکا علیه ایران خواهد بود. دولت تازه ایران به دلیل تداوم رویکرد پیشین امریکا اشتیاق چندانی برای از سرگیری مذاکرات هستهای با ایالاتمتحده امریکا ندارد و ضمانتهایی مبنی بر لغو تحریمهای وضعشده علیه ایران نیز از سوی واشنگتن ارائه نشده است. نشریه «الاخبار» نزدیک به «حزبالله لبنان» در گزارشی پیرامون رویکرد ایران در قبال مذاکرات هستهای مینویسد: «به دلیل عدم ارائه تضمین درباره لغو تحریمهای ضد ایرانی از سوی امریکا، تهران در تلاش است تا کارتهای خود را برای مذاکره تقویت و تثبیت کند. به نظر میرسد طرف مقابل، در حال تهیه برنامه جایگزینی است تا در صورت عدم امکان موفقیت مذاکرات در وین طبق آن عمل کند.»
سرعت برنامه هستهای
به نظر میرسد ایران با تعلل در شروع مجدد مذاکرات هستهای در حال خرید زمان است. در سه ماه تعلیق مذاکرات وین، سرعت فعالیتهای هستهای ایران به دلیل استفاده از سانتریفیوژهای چشمگیر افزایشیافته و افزایش چشمگیری در تولید اورانیوم غنیشده ایران دیده میشود. همزمان، ایران محدودیتهایی را بر فعالیتهای نظارتی بازرسان «آژانس بینالمللی انرژی اتمی» اعمال کرده است که باعث افزایش نگرانی امریکا و اروپا از احتمال گسترش فعالیتهای هستهای ایران شده است. طرفین بر ضرورت بازگشت به میز مذاکره تأکید دارند. با این وجود، ایران نیازمند مذاکرات نتیجهبخش برای کسب اطمینان از لغو تحریمهاست. امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران اعلام کرده که تهران بر اساس رفتار کلی آمریکاییها درباره بازگشت به توافق هستهای تصمیم میگیرد.
تأخیر در مذاکرات
علیرغم آنکه غرب ایران را متهم میسازد که از سرگیری مذاکرات را به تعویق انداخته از اظهارات مقامهای ایرانی چنین برمیآید که تهران اصولاً با مذاکره موافق است، اما برای از سرگیری آن عجلهای ندارد؛ به دلایل مختلف که شاید گفته میشود احتمالاً مسئولیت پرونده هستهای ایران از وزارت خارجه به شورای عالی امنیت ملی در ایران انتقال خواهد یافت و در آنجا «علی باقری» معاون سیاسی وزیر خارجه که مواضع سختگیرانهای در مورد گفت و گو با آمریکاییها و توافق هستهای دارد، هدایتکننده گروه مذاکرهکننده ایران در مذاکرات هستهای خواهد بود.
سیاست تهاجمی
به موازات آن به نظر میرسد ایران با افزایش سطح غنیسازی اورانیوم خود قصد دارد با اقدامات تهاجمی اینچنینی فشار بیشتری را بر امریکا وارد ساخته و قدرت چانهزنی خود را در مذاکرات به شکلی حداکثری افزایش دهد. از دید مقامهای ایرانی خرید زمان بهمثابه نیزهای برای تحمیل خواستهها و مطالبات به طرف مقابل است. درنتیجه، هدف ایران از تقویت فعالیتهای هستهای حساس نهچندان استراتژیک بلکه تاکتیکی و گرفتن امتیاز از طرف مقابل است.
احتمال پایان یافتن مذاکرات
«الاخبار» در پایان مینویسد: طرف غربی اعلام کرده بیش از این نمیتواند منتظر تعلل ایران در بازگشت به مذاکرات هستهای باقی بماند. جزئیاتی از طرح «ب» که طرح جایگزین برای زمان شکست احتمالی مذاکرات هستهای است منتشرنشده، اما احتمالاً طرحی برای افزایش تحریمهای امریکا علیه ایران خواهد بود. همچنین، اختلاف نظر میان طرفین علاوه بر زمان مذاکره درباره دستور کار آن نیز وجود دارد. طرف غربی معتقد است مذاکرات باید از نقطهای که در ماه ژوئن به اتمام رسید از سر گرفته شود درحالیکه ایران خواستار بروز تغییر در طرف مقابل و تغییر دستور کارشده است.