ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی پس از وقفه‌ای حدود شش ماه و رویداد‌های پس‌ازآن، انتظارات از مذاکرات پیش رو اندک است. گروه‌های مذاکره‌کننده هسته‌ای اعضای برجام و آمریکا در وین هستند گرچه برخی رایزنی‌ها در وین در جریان است اما این مذاکرات روز گذشته آغاز شد. در این بین رسانه‌ها و تحلیل‌گران به گمانه‌زنی درباره شانس موفقیت این مذاکرات و احیای برجام پرداخته‌اند. نکته مشترک اکثر این گزارش و تحلیل‌ها مبتنی بر ناامیدی از احیای برجام است. تهران خواستار لغو تحریم‌هاست؛ اما جوبایدن آماده پرداخت چنین پیش‌پرداختی نیست. شکست مذاکرات منجر به سطح خطرناکی از تنش بین ایران و امریکا خواهد شد.
امکان احیا و نجات برجام
شبکه خبری «دویچه وله» آلمان در گزارشی پیرامون امکان احیا و نجات برجام با ناامیدی می‌نویسد: شرایط مساعد نیست. سفر اخیر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران موفقیت‌آمیز نبوده است. او به رفتار نامناسب با بازرسان آژانس در ایران و اذیت شدن آنان اشاره‌کرده است. غنی‌سازی ایران نیز به‌طور مداوم ادامه یافته است. «یونس زنگی‌آبادی» معاون اجرایی اندیشکده کانادایی «موسسه صلح و دیپلماسی» معتقد است گام‌های اخیر ایران در گسترش برنامه هسته‌ای و مشکل در همکاری با آژانس بخشی از یک استراتژی دوگانه است. او می‌گوید: «این اقدام از سویی واکنشی به اقدامات خرابکارانه اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای ایران در ماه ژوئن است. از سوی دیگر، ایران قصد دارد با این رویکرد اهرم فشار بیشتری پای میز مذاکره کسب کند. تهران می‌خواهد نشان دهد اقدامات خرابکارانه علیه تأسیسات هسته‌ای آن کشور نه‌تنها باعث عقب انداختن برنامه هسته‌ای نمی‌شود بلکه هزینه‌ها و تلاش‌های کشور‌های خارجی برای دستیابی به شفافیت در مورد برنامه هسته‌ای ایران را افزایش می‌دهد».
واکنش دویچه وله
«دویچه وله» اشاره می‌کند به نظر می‌رسد «توافق موقت» راهی برای خروج از بن‌بست فعلی است. تهران خواستار لغو تحریم‌هاست با این وجود، بایدن هنوز آماده پرداخت چنین پیش‌پرداختی نیست. بایدن می‌داند در صورت لغو تحریم‌های ضد ایرانی از سوی جمهوری‌خواهان در کنگره امریکا با موضع‌گیری شدید مواجه خواهد شد.
«زنگی‌آبادی» می‌گوید احیای برجام در فضای سیاسی فعلی بسیار بعید به نظر می‌رسد. او تنش‌زدایی تدریجی و توافق موقت را راه‌حل خروج از بحران فعلی می‌داند. تنها راه‌حل مناسب رفع مهم‌ترین نگرانی‌های دو طرف در کوتاه مدت و کسب زمان بیش‌تر برای مذاکره در مورد نسخه‌ای پایدارتر و بلندمدت‌تر از برجام است. او معتقد است رفع دارایی‌های بلوکه‌شده ایران و کاهش برخی تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران توسط بایدن می‌تواند در کوتاه مدت به توافق موقت و در بلندمدت به توافق جامع‌تری منجر شود.
روایت میدل ایست ای
«شهیر شهید ثالث» در مقاله‌ای در «میدل ایست آی» تحت عنوان «چرا مذاکرات هسته‌ای احتمالاً شکست خواهد خورد»؟ با دیدی ناامیدانه نسبت به چشم‌انداز مذاکرات پیش رو می‌نویسد: «دولت اصولگرا در تهران و دولت بایدن کیلومتر‌ها از هم فاصله‌دارند؛ شکست مذاکرات منجر به سطح خطرناکی از تنش بین ایران و امریکا خواهد شد. اصولگرایان برای جلوگیری از ضربه شدید به اعتماد و اعتبارشان نزد پایگاه اجتماعی محافظه‌کارانشان، نشان داده‌اند که بازگشت به برجام را رد می‌کنند و مواجهه با تحریم‌های بیش‌تر را نمی‌پذیرند. در امریکا، دولت بایدن در نظرسنجی‌ها در وضعیت خوبی قرار ندارد. تسلیم شدن در برابر شروط دولت ایران در رابطه با لغو تحریم‌های غیر مرتبط با موضوع هسته‌ای می‌تواند بایدن و دموکرات را در معرض خطر برچسب سازش‌کار بودن در امریکا قرار دهد. همچنین، تیم بایدن نمی‌تواند تضمین کند که دولت بعدی امریکا دیگر هرگز از توافق خارج نخواهد شد. این بار احتمال شکست مذاکرات نسبتاً زیاد است و می‌تواند به سطح خطرناکی از تشدید درگیری میان دو کشور و احتمالاً حتی بروز یک جنگ منجر شود».
فرصت بازگشت به برجام تنها تا پایان سال آینده میلادی
نشریه «پولیتیکو» نیز ضمن ابراز ناامیدی نسبت به چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی مدعی شده: ایران خواسته‌های غیر‌واقع‌بینانه را مطرح می‌کند. اسرائیل بار دیگر تهدید بمباران تأسیسات هسته‌ای را تکرار کرده و آمریکایی‌ها هشدار می‌دهند حاضر هستند به‌طور کامل از فرایند مذاکرات کناره‌گیری کنند. با از سرگیری مذاکرات بر سر بازگشت به برجام در روز دوشنبه پس از وقفه‌ای پنج‌ماهه، در وین حال و هوای مذاکرات اگرچه کاملاً تیره و تار نیست با این حال، برشدت لفاظی‌ها افزوده‌شده و لحن آن تندتر شده است. به نظر می‌رسد واشنگتن و تهران هر دو مخاطرات شکست مذاکرات و بدتر شدن شرایط را پذیرفته‌اند. در این میان کشور‌های اروپایی و دیگر کشور‌هایی که از آخرین فرصت‌ها برای دیپلماسی حمایت می‌کنند نیز از وضعیت فعلی ناخرسند هستند. به یک معنا دنیا پیش‌تر در شرایط فعلی قرار داشته است، پیش از حصول برجام و در سال ۲۰۱۵ میلادی. در آن زمان نیز اسرائیل حاشیه ساز بود و از لزوم کاربرد قوه قهریه برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران سخن می‌گفت. اکنون، اما مخاطرات بیش‌تر شده است. برنامه هسته‌ای ایران پیشرفته‌تر شده و مقامات ایران نسبت به مزایای کاهش احتمالی تحریم‌ها خوش‌بین نیستند. «هنری روم» تحلیلگر مسائل ایران در گروه مشاوره «اوراسیا» می‌گوید: «چشم‌انداز نسبتاً تیره و تاری وجود دارد. انتظارات برای هر پیشرفتی در مذاکرات بسیار اندک است».
«پولیتیکو» در ادامه می‌افزاید: بعید به نظر می‌رسد هرگونه توافقی از سوی بایدن در کنگره با استقبال گسترده مواجه شود. حتی برخی از نمایندگان دموکرات در کنگره نیز در موردتعامل با ایران تردید دارند. همچنین، بایدن نمی‌تواند خواسته ایران برای ارائه تضمین به منظور خارج نشدن امریکا از توافق هسته‌ای مشابه دوره ترامپ در زمان ریاست جمهوری اشخاص بعدی را تضمین کند.
اظهارنظر یک دیپلمات غربی
یک دیپلمات غربی آشنا به مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: «محاسبات اقتصادی در حال حاضر نقش مهمی ایفا نمی‌کنند. ایران درصدد به تصویر کشیدن قدرت خود است». مقام‌های فعلی و سابق آمریکایی می‌گویند مذاکره‌کنندگان آمریکایی نسبت به موفقیت کوتاه مدت بدبین هستند. با این وجود، آنان می‌خواهند تمام تلاش خود را برای تعامل دیپلماتیک با تهران انجام دهند. آنان می‌خواهند به شرکایشان و نه به ایران نشان دهند حسن نیت دارند. بعید است که حتی در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات درباره عدم امکان بازگشت به برجام بایدن ادامه گفتگو‌های دیپلماتیک را از روی میز حذف کند. این گزینه در صورتی که امریکا تحریم‌ها را نیز تشدید کند و یا اقدامات خرابکارانه در تأسیسات هسته‌ای ایران انجام دهد و یا به اسرائیل اجازه این اقدامات را دهد احتمالاً باقی خواهد ماند.
نظر رویترز
در همین حال خبرگزاری «رویترز» نیز در گزارشی با اشاره به این‌که به نظر می‌رسد انتظارات درباره مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی اندک باشد می‌نویسد: «دو دیپلمات اروپایی می‌گویند ایران صرفاً برای انباشت مواد هسته‌ای تلاش می‌کند و در حال بازی بازمان و خرید وقت است». این دیپلمات‌ها هشدار می‌دهند اگر ایران به طرح خواسته‌های حداکثری خود ادامه دهد و با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری نکند آنان گزینه‌های دیگر را «سریعاً» بررسی خواهند کرد. یک دیپلمات اروپایی می‌گوید: «اگر ایران بخواهد باز هم بر روی لغو تمام تحریم‌ها در مذاکرات دوشنبه تأکید کند من راه‌حلی برای رفع مسائل از طریق مذاکره نمی‌بینم».
واکنش سی ان ان
شبکه خبری «سی ان ان» نیز در گزارشی درباره چشم‌انداز پیش روی مذاکرات هسته‌ای می‌نویسد: همه طرفین شرکت‌کننده در مذاکرات هسته‌ای حواسشان به تیک تاک عقربه‌های ساعت است. منابع آگاه به سی ان ان می‌گویند هنوز زمان برای دستیابی به توافق وجود دارد، اما احتمالاً تا انتهای سال آینده میلادی به پایان خواهد رسید. آنان می‌گویند فعلاً گزینه «ب» سخت و شدیدی علیه ایران وجود ندارد. منتقدان توافق هسته‌ای می‌گویند دولت بایدن اهرم‌های فشار خود علیه ایران را از بین برده است. «مارک دوبوویتز» مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها با اشاره به احتمال حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، می‌گوید: سیاست بایدن در قبال ایران در حال شکست است.