خواستههای ایران شامل اصرار ایران بر لغو تمامی تحریمهای امریکا و اتحادیه اروپاست که از سال 2017 میلادی به اینسو اعمالشدهاند؛ از آن جمله میتوان به تحریمهای غیر مرتبط با برنامه هستهای ایران اشاره کرد. به موازات این روند تنش در روابط تهران با ناظران آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای نظارت بر تأسیسات هستهای آن کشور افزایشیافته است. در مقابل، «علی باقری کنی» مذاکرهکننده هستهای ایران روز یکشنبه به «فایننشال تایمز» گفت که غرب باید بهایی بپردازد چراکه نتوانسته بخشی از تعهدات خود را عملی سازد و به آن پایبند بماند. او گفته است مانند هر معاملهای توافق یک توافق است و شکست آن پیامدهایی برای طرفین دارد. باقری گفته اصل «تطابق متقابل» نمیتواند مبنای مناسبی برای مذاکرات باشد چراکه این دولت امریکا بود که یکجانبه از توافق خارج شد. دراینباره خبرگزاری «رویترز» در ادامه به نقل از دیپلماتهای غربی مینویسد واشنگتن پیشنهاد داده تا زمانی که توافق دائمی حاصل نشده بر سر یک توافق موقت با تهران مذاکره شود.
موانع پیش روی توافق
«مارکو کارنلوس» دیپلمات سابق ایتالیایی که در سومالی و استرالیا مأموریتهایی را انجام داده و در فاصله سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۱ میلادی در دستگاه سیاست خارجی سه نخستوزیر ایتالیا خدمت کرده و نماینده ویژه دولت آن کشور برای هماهنگی روند صلح خاورمیانه برای سوریه و تا نوامبر ۲۰۱۷ سفیر ایتالیا در عراق بوده در مقالهای در «میدل ایست ای» مسیر پیش رو برای دستیابی به توافق هستهای را پر از موانع میداند و مینویسد: مثل همیشه شیطان در جزئیات نهفته است. پیامهایی که از تهران میرسند دلگرمکننده نیستند. «علی باقری کنی» مذاکرهکننده تازه ایران مذاکرات آتی را اصلاً مذاکرات هستهای نمیداند و آن را به مذاکراتی برای «رفع تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی» علیه ایران تقلیل داده است. ایران ممکن است در اتاق مذاکره برای یکبار هم که شده نرم شود، اما به نظر میرسد ایران عجلهای برای انجام معامله و حصول توافق ندارد. مشکل آن است که امریکا چگونه با زخمهایی که خود بر برجام وارد ساخته برخورد کند. تصمیم سه سال پیش ترامپ برای خروج از برجام و گامهای اشتباه بایدن در تلاش برای پیوستن دوباره به آن ادامه دارد. بایدن فرصت خوبی را که میتوانست برای توافق بهبودیافته با ایران از آن استفاده کند از دست داد.
آمریکا خواستههای حداکثری را نمیپذیرد
البته دراینباره واقعیت آن است که در کنگره که هنوز نسبت به ایران رویکردی خصمانه وجود دارد و در میانه فشار اسرائیل و شرکای غرب بایدن نمیتوانست خواستههای حداکثری ایران را بپذیرد. واشنگتن ظاهراً هرگز آسیبی که تصمیم ترامپ برای خروج از برجام به اردوگاه اصلاحطلبان ایران وارد ساخت را در نظر نگرفت. این موضوع باعث شکست انتخاباتی اصلاحطلبان در ماه ژوئن شد. این دیپلمات سابق اروپایی در ادامه مینویسد: «وضعیت منطقه را نمیتوان نادیده گرفت. درگیری طولانی مدت در یمن نتیجهای نامطلوب برای عربستان داشته است. لبنان در هرجومرج قرار دارد و تنها نیروی نظامیای که میتواند کنترل اوضاع را در دست گیرد حزبالله است. بشار اسد رئیسجمهوری سوریه کنترل خود را بر کشور تثبیت میکند و عراق صرفنظر از نتایج انتخابات اخیر به راحتی از نفوذ ایران خارج نخواهد شد».
توافق کمتر در برابر کمتر
او در ادامه مینویسد: اکنون شایعاتی وجود دارند مبنی بر آنکه دولت بایدن احتمالاً دستیابی به توافقی موقت که «کمتر برای کمتر» توصیف میشود را ارزیابی میکند که طبق آن ایران با توقف غنیسازی اورانیوم ۶۰ درصد از آزاد شدن پولهای بلوکهشدهاش توسط امریکا و متحدانش برخوردار شده و معافیتهای تحریمی برای کالاهای بشردوستانه به منظور ارسال به ایران در نظر گرفته خواهند شد. درنهایت، بدون روسیه و چین هیچگونه فشار تحریمیای علیه ایران مؤثر نخواهد بود. واشنگتن برای مقابله با مسکو و پکن درباره ایران با مشکلی جدی مواجه خواهد شد به خصوص زمانی که آمریکاییها با دو کشور مذکور بر سر اوکراین، بلاروس، هنگکنگ و شین جیانگ اختلاف نظر دارند. اولویتبندی در سیاست خارجی امریکا مهم است به ویژه زمانی که تصور میشود قدرت سخت و نرم امریکا رو به افول است.