جاشوا کوچرا
29 نوامبر 2021
تارنمای اوراسیانت
برگردان علیاصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com
جمهوری آذربایجان و ایران توافق کردهاند تا با مبادله گاز طبیعی ترکمنستان، روابط حسنه اقتصادی خود را پس از یک دوره کوتاهمدت گسست جدی سیاسی بین دو همسایه تقویت کنند. روسای جمهور آذربایجان و ایران پس از دیدار در روز 7 آذر (28 نوامبر) در عشقآباد این توافقنامه را امضا کردند.
الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان در جمع خبرنگاران پس از امضای قرارداد گفت: «ازاینپس روابط ایران و آذربایجان در همه زمینهها توسعه خواهد یافت. مردمان ما ملتهای برادر و کشورهای ما کشورهای برادر هستند و موضوعاتی که امروز مطرح شد دوباره نشان میدهد که روابط ایران و آذربایجان در سطح بسیار بالایی قرار دارد.»
این یک چرخش ناگهانی از تهدید شمشیری بود که دو ماه قبلتر از آن، با توهین علیاف و دیگر مقامات آذربایجانی در طی بحرانی که توسط پلیس آذربایجان برای دستگیری دو راننده کامیون ایرانی علیه ایران به راه افتاده بود شروع و با برگزاری رزمایش بیسابقه تهران در مرز با آذربایجان و همچنین تهییج احساسات جداییطلبانه در میان اقلیت بزرگ آذربایجانی در ایران توسط باکو به اوج خود رسید.
اما دو دولت بهزودی به اصلاح مسائل پرداختند و در اواخر نوامبر یک توافقنامه بالقوه مهم در مورد همکاری انرژی امضا کردند، اگرچه بسیاری از جزئیات این توافق نامشخص باقی ماند. یکی از عناصر کلیدی آن توافق در قرارداد سوآپ گازی است که وضعیت آن روشن شد. بر اساس این توافق سالانه 1.5 تا 2 میلیارد مترمکعب گاز جابهجا میشود. ترکمنستان گاز ایران را تأمین میکند و سپس ایران بهطور جداگانه معادل آن گاز را به آذربایجان تحویل میدهد.
جواد اوجی، وزیر نفت ایران گفت که مذاکرات درباره توافق جدید «حدود دو ماه پیش» یعنی در اوج بحران سیاسی آغاز شده است. او گفت که ترانزیت این محمولهها از 22 دسامبر (یک دی) آغاز میشود.
سیدابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران در دیدار مشترک با علیاف به خبرنگاران گفت: «روابط ما با جمهوری آذربایجان نهتنها روابط همسایگی بلکه روابط قلبها است و قلب مردم دو کشور باهم میتپد. ما یک اتحاد تاریخ و تمدنی داریم. همه اینها ما را بیشتر متحد میکند. ما هرگز نباید اجازه دهیم دیگران در روابط ما دخالت کنند. ما باید مشکلات پیش آمده را خودمان حل کنیم، برای پیشبرد روابط و تعمیق همکاریهای متقابل سودمند، باید با یکدیگر همکاری کنیم. تجربه نشان میدهد که وقتی خودمان در مورد مسائل بحث میکنیم، توانستهایم بسیاری از آنها را حل کنیم و بر موانع پیش رو غلبه کنیم. من با اطمینان کامل به شما میگویم که یکی از اولین کشورهایی که استقلال جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخت و از آن حمایت کرد، جمهوری اسلامی ایران بود.» ...
پایگاه خبری «حقین. آذ» بهعنوان یکی از پربینندهترین منبع خبری جمهوری آذربایجان در گزارش تحلیلی با عنوان «ایران و جمهوری آذربایجان قطار برادری را راهاندازی کردهاند»، نوشت: پس از یک سوءتفاهم بروز کرده در روابط ایران و جمهوری آذربایجان، درنهایت استراتژی سیاسی سیدابراهیم رئیسی به برتری رسید.
«عینالله فتحالله اف» مؤسس و سردبیر حقین. آذ در این گزارش تحلیلی افزود: سفر غیرمنتظره «شاهین مصطفی اف» معاون نخستوزیر و مذاکرهکننده ارشد با ایران به تهران و همچنین اظهارات خوشبینانه روزهای اخیر از سوی نمایندگان برجسته دولت ایران، حاکی از تغییر اساسی در روابط تهران و باکو بود. در روزهای اخیر تماسها در سطح وزرای خارجه دو کشور نیز افزایشیافته و به هرگونه لفاظیهای ناخوشایند نیز پایان داده شده است.
طبق این گزارش، باکو همواره با بروز شرایط متشنج که میتواند منافع بازیگران اصلی نظام منطقهای و در درجه اول ایران را تهدید کند، مخالف بوده است، زیرا سنگ بنای دکترین سیاست خارجی الهام علیاف سیاست عدممداخله و احترام به حاکمیت همه کشورها است. حتی در دوره افزایش فشار غرب بر ایران، علیاف بهصراحت در برابر چشمان همه جهان بر لزوم توسعه روابط اقتصادی و سیاست حسن همجواری با ایران تأکید کرد و باوجود تماسهای تلفنی «جان بولتون» و پیامهای «دونالد ترامپ»، بهصورت فعال سرمایهگذاری مشترک با ایران در زمینه پروژههای ژئو اقتصادی و حملونقل را بهپیش برد.