چه زمانی در کارگاه‌های آموزشی شعر و داستان شرکت کنیم؟
سمیرا هوری- شاعر و پژوهشگر
- پیش از شرکت در کارگاه‌های آموزشی شعر یا داستان، لازم است که از علاقه جدی خود به این حوزه‌ها و آمادگی و تمایل خود برای آموزش پذیری در این زمینه مطمئن شویم. ممکن است فردی از سر هیجان، سرگرمی یا گذران وقت، به‌صورت موقت به خواندن کتاب‌های شعر یا رمان علاقه‌مند شود و حتی برای برون‌ریزی احساسات و درونیات خود دست‌به‌قلم ببرد و کلماتی را روی کاغذ بیاورد، اما این الزاماً بدان معنی نیست که فرد در این عرصه‌ها مستعد است و باید حتماً در کلاس‌های آموزشی شرکت کند. به‌خصوص در دوران کرونا و پیش از انجام واکسیناسیون عمومی که مردم مجبور بودند بیشتر در خانه بمانند، بسیاری از افراد برای گریز از بی‌حوصلگی به عرصه‌های مختلف ادبی، هنری، ورزشی و غیره روی آوردند؛ بنابراین باید توجه داشته باشیم که اگر در کوتاه‌مدت فعالیتی برای ما جذاب به نظر برسد و به آن بپردازیم، نمی‌توانیم با قطعیت ادعا کنیم که علاقه و استعداد ما در آن زمینه است.
- همان‌طور که اشاره شد، مدت‌زمانی که به یک عرصه علاقه‌مند شده و روی آورده‌ایم حائز اهمیت است. به‌عنوان‌مثال کسی که تنها دو ماه است به شعرخوانی یا رمان‌خوانی علاقه‌مند شده، هنوز احتمالاً به شناخت اولیه و ساده از جهان شعر یا داستان دست نیافته است؛ بنابراین آموزش دیدن فنون سرودن شعر یا نوشتن داستان نمی‌تواند به‌طورجدی از طریق اساتید حاضر در کارگاه‌ها، پیشنهاد کارآمدی باشد.
- شاید این پرسش در ذهن شما شکل گرفته باشد که کسی که شناخت اولیه از شعر برایش حاصل نشده، اگر در کلاس‌های آموزشی شرکت نکند، چه‌کار دیگری می‌تواند انجام دهد؟ باید گفت که شرکت در کارگاه‌های شعر یا داستان، نخستین راه شناخت این دو حوزه نیست. امروزه در هر زمینه مطالعاتی، انواع کتاب‌های آموزشی به‌صورت تألیف یا ترجمه به‌وفور در دسترس همگان قرار دارد؛ کتاب‌های ارزشمندی که بخشی از آن‌ها از منابع دست اول و قدیمی در باب آشنایی با شعر و داستان است و برخی هم آثار به‌روزی هستند که در پی تجربه سال‌ها تدریس در کارگاه‌ها به نگارش درآمده‌اند؛ بنابراین پیش از شرکت در کلاس‌های شعر و داستان، مطالعه کتاب‌های آموزشی این حوزه‌ها پیشنهاد می‌شود. شاید در فرآیند مطالعه این کتاب‌ها و مواجهه جدی‌تر و دقیق‌تر با زیروبم شعر و داستان، کسی نتیجه بگیرد که شوقی که نسبت به این زمینه‌ها پیدا کرده، صرفاً یک علاقه عمومی و کلی است و تمایلی به شناخت و یادگیری اصول و فنون شعر سرایی و داستان‌نویسی ندارد. مثل عموم مردم که به فیلم دیدن علاقه دارند، اما دلیلی وجود ندارد که آموزش ببینند و یاد بگیرند که میزانسن، دکوپاژ، اتالوناژ، پرسوناژ و غیره چیست.
- کسی که به شعر یا داستان علاقه نشان می‌دهد اگر در سنین نوجوانی باشد، بیشتر از بزرگسالان نیاز به هدایت و راهنمایی دارد. متأسفانه در میان والدین چنین رایج است که فرزندشان را به‌محض بروز نشانه‌هایی از علاقه به یک حوزه خاص، در کلاس‌های آموزشی ثبت‌نام می‌کنند و بر این گمان هستند که استعداد و آینده فرزندشان در آن مسیر است. سنین نوجوانی سال‌های کنجکاوی نسبت به درونیات و تلاش برای کشف و شناخت شخصیت است. فرزندان در این سنین ممکن است که به عرصه‌های متفاوتی تمایل نشان دهند و در انتخاب علاقه خود تجدیدنظر کنند و مردد باشند. در این شرایط، شاید اقدام فوری به حضور در کلاس‌های جدی و تحت آموزش کانالیزه قرار گرفتن سودمند نباشد یا حتی نوجوان را از علاقه آزادانه خود به آن فعالیت دلسرد کند؛ بنابراین بازهم مطالعه کتاب‌های آموزشی و محک میزان علاقه غیر کاذب نوجوان از طریق مسیر مطالعه، نسبت به ثبت‌نام و شرکت در کلاس، اولویت دارد. علاوه بر تهیه کتاب‌های آموزشی، کمک به گسترده کردن محدوده مطالعه نوجوان در حوزه موردعلاقه‌اش نیز اهمیت دارد. به‌عنوان‌مثال ممکن است نوجوانی تحت تأثیر هیاهوی فضای مجازی به شعرهای شاعری امروزی علاقه‌مند شده باشد یا حتی تلاش کند که مانند او شعر بگوید. در این حالت می‌توان کتاب‌های شاعران دیگر مثل آثار سعدی و حافظ را که در اکثر خانه‌ها موجود است در اختیار نوجوان قرار داد و تمایل او را به شعر در قالب و محتوای دیگر سنجید.
درنهایت می‌توان گفت که بهتر است حضور در کارگاه‌های آموزشی شعر و داستان زمانی انجام شود که مدت قابل قبولی از شروع علاقه‌مندی ما به این زمینه گذشته باشد، برای آشنایی مختصر با جهان شعر و داستان از طریق مطالعه اقدام کرده و مطمئن شده باشیم که برای یادگیری جدی مباحث و جزئیات تخصصی آن آمادگی و تمایل داریم.