درحالی‌که یک سالی از ژست‌های میخاییل اولیانوف مذاکره‌کننده ارشد روسیه در گفتگوهای احیای برجام مقابل هتل کوبورگ می‌گذرد، به جای اینکه به دنبال راه‌حل برای عملی کردن تعهدات روی میز طرفین باشیم، اما فعلاً همه چیز برجام را باید در هوا پیدا کرد. منطق اولیانوف و همکارانش این بود که مذاکرات یک بده بستان است به شرطی که به حرف یکدیگر آن هم به صورت یک‌طرفه گوش کنیم، اما زمانی که منافع ملی جمهوری اسلامی ایران به میان می‌آمد، فیل روس‌ها یاد هندوستان می‌کرد.
سهم خواهی روسیه از برجام
همه چیز دقیقاً از جایی شروع شد که لاوروف در آغاز جنگ روسیه و اوکراین مثل همیشه، تمام پیمان‌های نوشته شده و نشده را زیر پای منافع روسیه گذاشت و با سنگ‌اندازی دقیقه 90 حرف از مشکلات گسترده‌ای در برجام زد. لاوروف دراین‌باره خواستار عدم دخالت تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه در آزادی مسکو برای برقراری رابطه‌ای تجاری و اقتصادی کامل و همکاری‌های گسترده و نظامی با ایران و ارائه تضمین‌های مکتوب از سوی مقام‌های بلندپایه آمریکا شد.
چند رنگی روس‌ها
حالا طرف مذاکره‌کننده‌ای که تا دیروز در دیپلماسی توئیتری بر گفت‌وگوی مستقیم ایران و آمریکا درباره برجام تأکید می‌کرد و برای شرکای آمریکایی‌اش خوش‌آمد می‌گفت و آمادگی خود را برای همکاری با همه شرکت‌کنندگان برجام به منظور احیای هرچه سریع‌تر توافقنامه هسته‌ای اعلام می‌کرد، در جملاتی طعنه‌آمیز می‌گوید: «دو هفته پیش به نظر می‌رسید همه چیز تمام شده و برجام احیا می‌شود. به نظر می‌رسد. یک ضرب المثل روسی می گوید که وقتی چیزی به نظر می‌رسد، به صلیب پناه ببر.»
چند رنگی مذاکره‌کننده ارشد روسیه زمانی بیشتر عیان می‌شود که در دیدارهایی که به گفته او به صورت دوجانبه، سه‌جانبه و چندجانبه، رسمی و غیررسمی از صبح تا شب بین طرفین در حال انجام است، طرفی که مورد مشورت‌ها قرار نمی‌گیرد، طرف آمریکایی است. دلیل آن این است که طرف ایرانی معتقد است که آمریکایی‌ها خطا کردند که از برجام خارج شدند، درنتیجه هیچ‌گونه تماس مستقیم و مشورتی با تیم آمریکایی در دستور کار ندارند.
دیدار روس‌ها با اسرائیلی‌ها
اما درروی دیگر سکه سیاست اولیانوف و رفقایش، هیئتی به مراتب غریبه‌تر وارد مذاکرات می‌شود. با وجود اعلام موضع توأم با ابراز نارضایتی در ایران که حضور هیئت اسرائیلی در وین را «غیرمنتظره» می‌خواند و این مسئله را «مانعی در جهت پیشبرد» مذاکرات می‌خواند، اما اولیانوف با جوشوآ زارکا، معاون مدیرکل امور استراتژیک وزارت خارجه اسرائیل، گیل رایش، معاون مدیرکل سیاست کمیسیون انرژی اتمی دیدار می‌کند تا در آخرین لحظات انعقاد یک توافق هسته‌ای با ایران، نگرانی‌های اسرائیل برای کشورهای سهیم در مذاکرات توضیح داده شود. اولیانوف با صراحت از ملاقات خود با هیئت اسرائیلی می‌نویسد و آنان را همکاران اسرائیلی خطاب می‌کند که در مورد مسائل مرتبط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال گفت‌وگو هستند.
انتقاد اولیانوف از هیئت ایرانی
نماینده عجول روس‌ها در هتل کوبورگ که روزی هیئت ایرانی را به وقت‌کشی متهم می‌کند و در نقد رفتار هیئت ایرانی می‌گوید: «در آغاز دچار اشتباهاتی شدند، هیچ گفته جدیدی نداشتند و فقط صحبت‌هایی می‌شد که عادی بود»؛ به از سرگیری فوری مذاکرات احیای برجام تأکید می‌کند و طولانی شدن وقفه در مذاکرات برجام را به نفع هیچ کشوری نمی‌داند و معتقد است هرچه مذاکرات زودتر شروع شود بهتر است. اولیانوف در نقدی دیگر به طرف ایرانی اشاره می‌کند و تأسف می‌خورد مذاکره‌کنندگان ایرانی با پیش‌نویسی که هیئت قبلی در تیرماه سال گذشته تأیید کرده بود، مخالف‌اند و پیشنهادهای کاملاً متفاوتی ارائه کرده‌اند، مشخص می‌شود که خودشان هم بر سر منافع ایران آن‌چنان که قبلاً حرف می‌زنند پایبند نبوده‌اند. اولیانوف در حالی حرف‌های جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص اینکه روسیه به لغو تحریم‌های نفتی ایران تمایلی ندارد را موقرانه و لایق توجیه نمی‌داند که این مقام اروپایی دراین‌باره گفته بود: «دو هفته پیش به نظر می‌آمد که در حال رسیدن به توافق هستیم، اما بعد با مانع‌تراشی روسیه مواجه شدیم. اگر ایران تولید نفت را از سر بگیرد، عرضه بیشتر نفت در بازارهای جهانی وجود خواهد داشت که به نفع روسیه نیست. روسیه قصد داشت از توافق بر سر احیای برجام به عنوان اهرم فشاری علیه غرب در جنگ با اوکراین استفاده کند. روسیه با دریافت تضمین‌های لازم از مخالفت دست کشید و درنهایت «مانع ایجادشده از سوی ایران» پیشرفت در مذاکرات احیای برجام را متوقف کرد.»
رابطه مرموز اولیانوف با ظریف
مرد مرموز روسیه مجدداً برای اینکه بگوید عقل سلیم فقط در نمایندگان کرملین پیدا می‌شود، این بار محیط پیرامونی را متهم به نشر اطلاعات منفی می‌کند. اولیانوف می‌گوید: «واقعیت آن‌چنان که تصور می‌شود، بد نیست. ما امیدواریم که منطق و عقل سلیم در امور دیگر حیاتی نیز چیره شود». میخاییل همان کسی است که روزی تمایل داشت تولد آقای ظریف را به او تبریک بگوید و سریع آن را از توئیتر خود حذف کند و در روزی دیگر عقل سلیم او و رفقایش تا جایی پیش می‌رفت که هرگز کسی یا نظری را به جز خود نمی‌پذیرفت و نظر ظریف درباره نقش منفی روسیه در مذاکرات را تحت تأثیر سردرد، دندان‌درد یا چیز دیگری اعلام می‌کرد. او در دیپلماسی توئیتری عجیب و توهین‌آمیز می‌گوید: «شما آزاد هستید که خودتان را بر اساس نظر کسی که تحت تأثیر دندان‌درد، سردرد یا چیزی دیگر بوده، فریب دهید.» حافظ منافع کرملین که روزی در برابر دوربین خبرنگاران خارجی ژست دیپلمات پیروز را می‌گرفت و ایران و آمریکا را طرفینی جدی برای احیای برجام می‌دانست و رسیدن به مرحله نهایی را تا ماه فوریه ۲۰۲۲ یک ارزیابی واقعی تلقی می‌کرد؛ حالا می‌شود به این گمانه دامن زد که طرفی که از همان اول بر روی منافع ملی ایران جدی نبوده و صرفاً منافع کشور خودش را دنبال می‌کرده، همان شخصی است که برای منافع ملت ایران و تحریم نفتش کیسه گشاد دوخته است.