مجمع جهانی اقتصاد، بحران منابع طبیعی را یکی از پنج ریسک اصلی و مهم اقتصاد ایران می‌داند. این مجمع، گزارشی از ریسک‌های اصلی کشورهای مختلف منتشر کرد. به گزارش تجارت‌نیوز، این گزارش، بحران اشتغال و معیشت، سرخوردگی گسترده جوانان، رکود اقتصادی طولانی‌مدت، بحران منابع طبیعی و از دست دادن تنوع زیستی و فروپاشی اکوسیستم را پنج ریسک مهم اقتصاد ایران می‌داند.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با انتشار گزارشی به این موضوع پرداخت و به‌صورت جداگانه به راستی آزمایی هرکدام از موارد بالا پرداخت؛ اما بحران منابع طبیعی در ایران چقدر جدی است؟
پیش‌بینی کمبود آب در سال ۱۴۱۵
بیش از ۹۰ درصد تولیدات گیاهی در ایران با آبیاری حاصل می‌شود. در شرایط متعارف حداکثر ۱۰ درصد تولیدات کشاورزی از دیم حاصل می‌شود. درحالی‌که این آمار در جهان به ترتیب ۳۵ و ۶۵ است. میزان منابع آب تجدید پذیر ایران در گذشته حدود ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود؛ اما حال می‌توان گفت که ظرفیت منابع آبی کشور ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است.
از سوی دیگر سرانه مصرف آب در ایران ۲۵۰ و در جهان ۱۵۰ لیتر نفر در روز است. ایران از سال ۱۳۸۵ وارد تنش آبی شد. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۱۵ ایران به حد کم‌آبی (کمبود جدی آب) خواهد رسید. (دومیـن گـزارش ارزیابـی راهبـردی در راسـتای نظـارت بـر حسـن اجـرای سیاسـت کلـی محیط‌زیست ایـران، کمیتـه محیط‌زیست کمیسـیون زیربنایـی و تولیـدی مجمـع تشـخیص مصلحـت نظـام، ۱۳۹۹)
به عبارتی تا اینجا و بررسی موارد بالا، بحران منابع طبیعی به‌عنوان یکی از پنج ریسک اصلی اقتصاد ایران را تأیید می‌کند.
پیش‌ازاین نیز احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی به تجارت‌نیوز گفت: «سال آبی ۱۴۰۰ با خشکسالی گذشت. در حال حاضر ۵۰ درصد مجموع ذخایر سدهای کشور خالی است. در همین حال احتمالاً سال آبی جدید نیز با خشکسالی مواجه باشیم.» ضمن اینکه سال آبی گذشته نیز با خشکسالی تمام شد.
هدر رفت ۲۳ درصد تولید ناخالص ملی به دلیل آلودگی
اما بحران منابع طبیعی در ایران به اینجا ختم نمی‌شود. به گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، سال ۹۵ رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گزارشی به مجلس ارائه کرد که بر اساس آن در ایران ۲۳ درصد تولید ناخالص ملی به دلیل آلودگی در بخش بهداشت از بین می‌رود.
ایران جز ۱۰ کشور اول گازهای گلخانه‌ای است. به این معنا که هم از آثار تغییرات اقلیمی رنج می‌برد، هم جز کشورهای تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای است.
فرسایش خاک در ایران ۳ برابر میانگین جهانی
وضعیت خاک نیز از یکی از موارد مورد ارزیابی برای بررسی وضعیت منابع طبیعی است. ایران حدود ۶۵ میلیون هکتار وسعت دارد. ۸۹ میلیارد از این وسعت فاقد خاک و ۷۶ میلیون هکتار دارای خاک است. به گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، بیش از ۸۸ درصد مساحت کشور در معرض بیابان‌زایی قرار دارد. این در حالی است که برای تشکیل هر سانتی‌متر خاک در ایران ۷۰۰ تا هزار سال زمان نیاز دارد.
از سوی دیگر میزان فرسایش خاک به‌طور متوسط سالانه حدود 16.4 تن در هکتار است. به عبارتی فرسایش خاک در ایران تقریباً سه برابر میانگین جهانی است. حفظ خاک به دلیل امنیت غذایی، ذخیره بزرگ ژنتیکی است. در چنین شرایطی بارها فروش خاک در ایران خبرساز شده است.
روز دوشنبه نیز شهروند در گزارشی از فروش خاک جنگل‌های هیرکانی خبر داد. بر اساس این گزارش هر ۱۰ کیلوگرم خاک جنگل‌های هیرکانی تا ۴۰ هزار تومان هم خریدوفروش می‌شود.