توافقات با آذربایجان تشریفاتی و نمایشی است
بهمن صالحی جاوید، دبیر انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران در گفت‌وگو با ایلنا درباره توافقات انجام‌شده برای مشارکت ایران در پروژه‌های عمرانی در آذربایجان اظهار داشت: با توجه به پشتوانه مالی کشور آذربایجان مانند ذخایر نفت و.. و همچنین به جهت اینکه این کشور به توسعه نیاز دارد، کشوری جذاب برای پیمانکاران و صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی محسوب می‌شود. اما آنچه بین دو کشور به توافق رسیده صرفاً توافقات اولیه در سطوح سیاسی و کاملاً تشریفات و نمایشی بوده است. معتقدم هیچ‌یک از این توافقات پشتیبانی جدی ندارند چراکه متأثر از وابستگی‌های آذربایجان به کشورهای رقیب و متخاصم ایران بوده و خواهد بود.
باکو همگرا با روسیه
صالحی جاوید افزود: با وقوع جنگ روسیه و اوکراین باید دید که آذربایجان در فدراسیون روسیه چه واکنشی و چه موازنه‌ای را دنبال می‌کند اگر این موازنه به سمتی باشد که خود را تابع سیاست‌های کلان روسیه ببینند باید به این موضوع توجه داشت که اخیراً پوتین اعلام کرده در شرایط تحریمی باید روابط اقتصادی روسیه با ایران توسعه پیدا کند و باید دید باکو تا چه حد در این موازنه بین‌المللی، همگرا با روسیه خواهد بود. اگر این همگرایی رخ دهد ما شاهد فشارهای مثبت به سمت توسعه روابط اقتصادی بین آذربایجان و ایران و توسعه حضور شرکت‌های پیمانکار در آذربایجان خواهیم بود.
پسرفت صادرات خدمات فنی و مهندسی
دبیر انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ادامه داد: در کشورمان با توجه به ظرفیت پیمانکاری و رشد دانش فنی و تجربه کار بین‌المللی به یک عدد برای افق صادرات خدمات فنی و مهندسی رسیده‌اند که آن هم صادرات 35 میلیارد دلاری است و براین اساس حرکت رو به رشدی آغاز شد و در ادامه در سال 90 به 5 میلیارد دلار رسیدیم.
پیشروی ترکیه در بازار
صالحی جاوید با اشاره به توقف و پسرفت این رشد 5 میلیارد دلاری در صادرات خدمات فنی و مهندسی گفت: درحالی‌که باید رشد 30 درصدی صادرات ادامه پیدا می‌کرد اما روند به‌گونه‌ای تغییر کرد که کشوری مانند ترکیه که بعد از ایران صادرات را دنبال می‌کرد و در جایگاه بعد از ایران به عدد صادرات 5 میلیارد دلاری رسید امروز سالانه 35 میلیارد دلار صادرات دارد و غالب کشورهایی که ترکیه به آن‌ها دست پیداکرده، بازارهایی بود که ایران در آن حضور داشت. به این معنا که بدون اینکه هزینه بازاریابی بپردازند، بازارهای ایران را سرقت کردند و امروز ترکیه حضور پررنگ در ترکمنستان، عراق، پاکستان و حتی سوریه دارد.
کاهش صادرات
وی افزود: اگر بعد از سال 90 همان رشد 30 درصدی ادامه پیدا می‌کرد، به‌طور قطع در پایان سال 1400 به صادرات خدمات فنی و مهندسی 30 میلیارد دلار می‌رسیدیم. اما موضوع مهم این است که صادرات 5 میلیارد دلاری درسال 99 امروز به 500 میلیون دلار کاهش پیداکرده است. یعنی نسبت به سال 90 رشدی نداشتیم. واقعیت درباره صادرات خدمات فنی و مهندسی این است که ایران نه به ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده رسیده و نه از رکورد عبور کرده است.
حضور کم ایران در بازار روسیه
دبیر انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی درباره بازار سوریه گفت: متأسفانه ایران به‌اندازه‌ای که در سوریه سرمایه‌گذاری مالی، مهندسی و نظامی داشت، در پروژه‌های این کشور حضور پیدا نکرد، درحالی‌که سوریه یکی از بازارهای خوب کشورمان در این حوزه مانند عراق است.
نقش تحریم‌ها در عدم موفقیت ایران
صالحی جاوید با اشاره به نقش تحریم‌ها در عدم موفقیت ایران در بازار سوریه و عراق ادامه داد: ضرر شرکت‌های پیمانکاری ایرانی نه‌تنها فقط مربوط به سوریه نمی‌شود بلکه این موضوع در عراق عمیق‌تر است به‌طور که مطالبات شرکت‌های ایرانی در عراق به بیش از 800 میلیون دلار می‌رسد البته در سوریه هم با مطالبات معوق پیمانکاران ایرانی مواجه هستیم اما اعداد و ارقام کمتر از عراق است.
فساد گسترده در عراق
وی با اشاره به وجود فساد در عراق اظهار داشت: اساساً علت عدم حضور شرکت‌های پیمانکاری آمریکایی و اروپایی همین موضوع فساد گسترده در عراق است اما از طریق روابط سیاسی و نظامی به سهولت می‌توان جلوی این فساد را گرفت و اگر پیمانکاری در عراق با مشکل مواجه شد این امکان وجود دارد از مجرای روابط سیاسی موضوع پیگیری شود.
عدم پرداخت مطالبات ایران به دلیل تحریم
دبیر انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی افزود: تحریم در بسیاری از موارد به دستاویز و بهانه‌ای تبدیل می‌شود تا مطالبات و حقوق ایرانی‌ها پرداخت نشود. برای مثال درحالی‌که موضوع فعالیت شرکت ایرانی در عراق مشمول معافیت مالیاتی می‌شود و وزارت نیرو به عنوان کارفرما این معافیت را تأیید می‌کند اما دستگاه دیگری این معافیت را قبول نمی‌کند. شواهد نشان می‌دهد در برخی مواقع در عراق نمی‌گذارند پیمانکار ایرانی به حقوق خود برسد. در این میان فساد هم توسعه پیدا می‌کند و موضوع تحریم یک دستاویز است.