محمد خبری زاد، تحلیلگر بازار سرمایه
بورس این روز ها با دو موضوع اصلی دست به گریبان است. یکی مساله خودرو و عرضه خودرو در بورس کالا است. و دیگری مساله دلار نیما و فیکس ماندن قیمت 28500 تومان است که 40 تا 50 درصد از درآمد فروش شرکت های بزرگ پتروشیمی و فولادی را از جیب سهامدار خارج می کند و به جیب کسانی که واردات دارند واریز می کند. این دو مساله در این روز های بورس مهم هستند و اگر حل نشوند می توان پیش بینی کرد که در ادامه این روند منفی شدت بیشتری به خود بگیرد. علی رغم اینکه بازار ارزنده است. این دو اتفاق می تواند جو بازار را خراب کند.
در شرایط تورمی اقتصاد کشور، بورس می تواند جایی باشد که به کمک اقتصاد آمده است. بورس می تواند با استفاده از تجارب سال های 98 و 99 از اتفاقات بدی که در بازار های دیگر رخ می دهد جلوگیری کند. یعنی همان منابع سرگردانی که به سمت دلار، طلا و سکه، خودرو و مسکن می روند جذب بازار سرمایه شوند. اما با دستور و بخشنامه هایی که یک شبه صادر می شوند. قول و قرارها با سهامدار را نقض می کنند، وضعیتی منفی برای بورس پدید می آورند. این بخشنامه ها و دستورات همان کار هایی است که اقتصاد را خراب کرد و امروز بورس دوباره همان تجربه را تکرار می کنند. این رفتار با بورس بی اعتمادی سهامدار را که سال های گذشته ایجاد شده است را تشدید می کند.
در مورد خودرو پس از کش و قوس فراوان مشخص شد که دلالان و واسطه هایی که در بازار خودرو بودند بالاخره موفق شدند تا عرضه خودرو را در بورس کالا متوقف کنند. خودروساز در اوایل ماجرا مقاومت کرد ولی مدیریت شرکت های خودروسازی در اختیار وزارت صمت است و هیات مدیره ها در آن مجموعه تعیین می شوند از این رو وقتی دستوری داده می شود، سازمان بازرسی پشت قضیه قرار می گیرد و قوه قضاییه ورود می کند، پس خودروساز چاره ندارد و مجبور است گوش به فرمان باشد. همانطور که امروز قوه قضاییه اعلام می کند خودروعرضه نشود تا بررسی شود.
امروز مخالفت با عرضه خودرو در بورس کالا به اسم حمایت از مصرف کننده انجام می شود. توجیه دوستان این است که خودرو وارد بورس می شود ور قابت ایجاد می شود. قیمت پایه رقمی است ولی تا 50% بالای آن رقم معامله می شود و رشد قیمتی پیدا می کند که نامرغوب است. اما نکته ای که وجود دارد این است که اگر همین روش بورس کالا نباشد، مصرف کننده خرد چطور باید خودرو بخرد؟ اگر در لاتاری خودروسازان شرکت کنیم، احتمال برنده شدنمان یک در صد هزار خواهد بود. مصرف کننده ای که برای مصرف شخصی اش به دنبال خرید خودرو است از قرعه کشی ناامید است. مدل بعدی تهیه خودرو، خرید از بازار آزاد است که قیمت خودرو حداقل 30 تا 40 درصد از قیمتی که در بورس کالا کشف می شود بالاتر است. از این رو توجیه دوستان منطقی نیست.
جهرمی، معاونت بورس کالا اخیرا مصاحبه ای با صدا و سیما داشت و اعلام کرد در روش قرعه کشی برخی از سازمان ها و شرکت ها خارج از فرایند قرعه کشی خودرو دریافت کرده اند و همین ها امروز مخالف عرضه خودرو در بورس کالا هستند چون منافع آن ها از بین می رود.
چه بخواهیم و چه نخواهیم صنعت خودرو 5% از بازار سرمایه ما را تشکیل می دهد. این 5% از نظر ارزش بازار است و صنعت بزرگی نیست ولی از نظر اثر گذاری یعنی از نظر معاملاتی و از نظر روانی به عنوان صنعت لیدر در بازار سرمایه محسوب می شود. اگر این عرضه ها در بورس کالا انجام نشود می توان پیش بینی کرد که این صنعت از نظر ارزشی چندین درصد در بورس نزول می کند و قیمت سهام خودروسازان 30 تا 40 درصد پایین می آید. از آنجایی که بازار سرمایه ایران به این صنعت وصل است، کل بازار را با خود پایین می کشد. امروز حدود 2100 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار فرار کرد چون متوجه شد این بازار با دستور، بخشنامه و نامه روند معکوس پیدا می کند. سرمایه در بازاری که با دستور و بخشنامه دگرگون می شود، نمی ماند. چون پول هوشمند است، از بازاری که به او دستور و فرمان می دهند و متضرر اش می کنند، فرار می کند.