آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه تهران
بانک ها واسطه گر مالی هستند و وظیفه آن ها جذب منابع و ارائه تسهیلات و یا مصارف است. اعتماد به سیستم اقتصادی، دولت و سیاست هایش؛ به نوعی اعتماد به بانک ها است. وقتی عملکرد بانک ها منجر به کاسته شدن از اعتماد جامعه نسبت به سیستم بانکداری می شود، اعتماد نسبت به دولت کم می شود.
وقتی اشکالات نظام بانکداری کشور آشکار می شود مردم اعتماد خود را از دست می دهند و سرمایه های خود را از سیستم بانکی خارج می کنند. این دارایی به بازار های موازی می رود و بازار ها را به هم می زند. اقتصاد ایران همواره این دوره ها را تجربه کرده و میکند.
مشکل دیگری که جامعه را از بانک ها رویگردان می کند، بنگاه داری بانک ها است. از ترازنامه و درایی های بانک ها مشخص می شود که آن ها کار واسطه گری مالی انجام می دهند یا بنگاه املاک باز کرده اند؟! دارایی بانک ها بیشتر به صورت ملک و زمین و مراکز تجاری تجمیع شده است یا کار اقتصادی می کنند؟!
بنگاه داری بانک با کاستن از منابع آزاد از قدرت ارائه تسهیلات توسط بانک می کاهد. بعضا این بانک ها ناتراز می شوند و نسبت کفایت سرمایه آن ها برای پاسخ گویی به مراجعات مردمی کمتر می شود. وقتی بانک ها به سمت حرص و طمع می روند و از منابع خود در جهتی غیر از ماموریت خود استفاده می کنند، منابع مالی کاهش پیدا می کند و دولت نمی تواند سیاست های تولیدی اش را اجرا کند.
به طور مثال وقتی دولت تکلیف دارد در حوزه کشاورزی توسعه ایجاد کند باید منابع مالی به آن سمت سوق پیدا کند ولی وقتی بانکی بنگاه داری می کند و سرمایه خود را در بخش املاک هزینه کرده است قدرت همکاری با سیاست های دولت را نخواهد داشت زیرا منابع اش محدود است. امروز بانک های ایران بزرگترین بنگاهداران کشور هستند.
در حوزه خلق پول نیز بانک ها نقشی منفی دارند. در دوره آقای احمدی نژاد برخی بانک ها چک پول صادر می کردند و به جای اسکناس چک پول نشر می دادند و خلق پول می کردند. در آن دوره چک پول ها موجب نگرانی کشور شد زیرا بیش از نیاز توزیع شده بود و در حال ایجاد اختلال در نظام پولی کشور بود.
این مشکلات جدا از بحث کمبود های مالی بانک ها است که منجر می شود این بانک ها به استقراض از بانک مرکزی روی بیاورند و از بدهکاران بزرگ اقتصادی باشند.
کشور ما از نظر سیستم بانکی بسته است. ما بانک های خارجی و مشترک نداریم. شاید بانک هایی در مناطق آزاد در حد شعبه فعالیت کنند. وقتی بانک خارجی در کشور وجود ندارد وضعیتی رخ می دهد که در صنعت خودرو شاهد اش هستیم. امروز خودروساز ایرانی هر چه تولید کند ما به آن می گوییم خودرو! در هر عرصه ای رقابت تعیین کننده است. تا زمانی که سیستم بانکی بین المللی نشود و شعب خارجی نداشته باشیم نمی توان در این حوزه مدرن شد، آسیب زدایی کرد و در حوزه پولی و مالی قد علم کرد.