وقتی به لیست مشکلات صنعت خودرو نگاه می اندازیم، اولین مورد کیفیت پایین تولیدات خودرویی است. چرا ماشین های ایرانی به نسبت قیمتی که دارند از استاندارد های لازم برخوردار نیستند؟
افزایش قیمت ارز و نهاده های تولید در دو دهه گذشته، هزینه های ساخت خودرو در کشور را بالا برده، اما درآمد خودرو ساز به همان نسبت افزایش پیدا نکرد. همین مساله یکی از عوامل کاهش کیفیت تولید بود.
علت اصلی عدم تناسب افزایش درآمد ها به نسبت هزینه های خودرو ساز ها و زیانده شدن آنها در یک دهه گذشته، قیمت گذاری دستوری بود.
این موضوع موجب شده خودرو ساز ایرانی حتی دو خودرو ساز بزرگ که مورد حمایت دولت هستند زیان ده باشند.
نگاه دولت ها به صنعت خودرو بیش از اینکه نگاه به بخش تولید باشد نگاه به حوزه اشتغال بود. دو خودرساز کشور بزرگ و سنگین شده اند. نگاه به مدیریت در این حوزه نگاهی سیاسی بوده و است. تمام این موارد در کنار هم موجب ضعف در بهره وری می شود.
در کنار کیفیت پایین خودرو های داخلی، این تولیدات قیمت بالایی دارند. به عقیده شما این قیمت بالا چطور توجیه می شود؟
شکاف عرضه و تقاضا در افزایش قیمت بی تاثیر نیست. وقتی توان تولید داخل سال ها است که در یک سطح باقی مانده و تولید کم شده است و در مقابل تقاضا زیاد است، طبیعی است که تعادل در عرضه و تقاضا به هم می خورد و بر قیمت ها در بازار تاثیر می گذارد.
قبل از اینکه چنین شرایط آشفته ای خود را نشان دهد، باید پیش بینی های لازم صورت می گرفت و برای ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا واردات خودرو آزاد می شد یا به نسبت نیاز بازار طرح هایی برای واردات اجرا می شد.
اما در مقابل دیدیم لایحه های مربوط به واردات خودرو که نسخه درمان درد است، به وقت تصویب در مجلس و به وقت اجرا در دولت و ارگان های مربوطه سرگردان بودند.
مهم ترین مشکل بازار خودرو، محدودیت در عرضه است. وضعیت تولید و عرضه خودرو های داخلی به بازار مصرف، به گونه ای است که حتی پاسخگوی تقاضای کم نخواهد بود چه برسد به میزان تقاضای بالایی که در بازار خودروی ایران وجود دارد.
آیا اجرای قانون واردات خودرو های کارکرده و دست دوم می تواند پاسخگوی بخش قابل توجهی از تقاضا در بازار باشد؟
متوسط قدرت خرید مردم کاهش یافته و تهیه خودرو برای بسیاری رویا شده است. در صورتی که خودرو هایی با قیمت متوسط به پایین انتخاب شوند، حتما واردات مورد استقبال قرار می گیرد و جواب گوی نیاز بازار خواهد بود. کیفیت خودرو های تولید داخل پایین است. مثلا پراید از نگاه استاندارد های جدید خودروهای داخلی، از دور خارج است.
سطح استاندارد خودرو های داخلی در ایمنی، مصرف سوخت و آلایندگی، استهلاک از متوسط خودروهای جهانی بسیار پایین تر است. پس یقینا خودرو های دست دوم خارجی مورد استقبال قرار خواهند گرفت.
اما نکته ای که باید به آن توجه کنیم انتخاب این خودرو ها است. چه خودروهایی وارد خواهند شد؟ اگر یک خودروی ده هزار دلاری وارد شود همان خودرو در بازار ایران با پنجاه درصد افزایش قیمت به فروش می رسد.
به عبارت دیگر یک خودرو که خارج از ایران ارزش ذاتی اش دویست میلیون تومان است با ورود به ایران بالای چهارصد میلیون تومان به فروش می رود. درحالی که توقع خریدار از ماشین دست دوم خارجی، قیمتی کمتر از این است.
اگر خودروهایی وارد شوند که در بازار ایران قیمت آنها بالای 700 یا 800 میلیون تومان باشد، تغییری در بازار ایجاد نخواهد شد.
تعریف مردم از خودروی ارزان قیمت چیزی کمتر از قیمت پراید است. درحالیکه انتظار جامعه از کیفیت خودروی دست دوم خارجی بسیار بالا است.
راه حل اصلی، خصوصی سازی است. صنعت خودرو باید تجربه خصوصی سازی واقعی را درک کند. مالکیت و مدیریت خودروسازان باید به بخش خصوصی صاحب صلاحیت واگذار شود.
خودرو ساز باید روی پای خودش بایستد و بدون امید داشتن به رانت دولتی وارد بازار شود. برای تولید محصول با کیفیت و اقتصادی باید در فضای رقابتی کار کرد.