بخش درخورتوجهی از تولیدات سینمایی موفق در سینمای ایران وابسته به تاریخ و موضوعات معاصر است، در این میان پرداختن به سوژه‌هایی که داستان‌هایی مغفول و ناگفته دارند بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. این توجه تا اندازه‌ای است که حتی گاهی آثاری که در پرداخت به سوژه دچار ضعف و کاستی هستند؛ به اعتبار سوژه خود، مدتی سر زبان‌ها می‌آیند و می‌توانند نقشی هرچند کمرنگ، در معرفی یک واقعه یا شخص داشته باشند.
فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا» به‌کارگردانی لیلی عاج هم که سال گذشته در جشنواره چهل‌ویکم فیلم فجر نمایش داده شد از این دست آثار است. این فیلم سراغ سوژه‌ای ناگفته درباره سازمان مجاهدین خلق رفته است که پیش از این روایت نشده بود، ایبنا به همین بهانه مروری بر ۸ فیلم سینمایی تولیدشده در یک دهه گذشته کرده که چهار نمونه آن را در پی می‌خوانید:
«مزار شریف» / سال تولید ۱۳۹۳
نویسنده و کارگردان: عبدالحسن برزیده
تهیه‌کننده: منوچهر شاهسواری
بازیگران: حسین یاری، مهتاب کرامتی، مسعود رایگان، حسین باشه‌آهنگر و رضا عزیزی.
این فیلم داستان کشتار دیپلمات‌های ایرانی در روز ۸ آگوست ۱۹۹۸ مصادف با ۱۷ مرداد ۱۳۷۷ در کنسولگری ایران واقع در مزار شریف است که به‌دنبال اشغال شهر توسط نیروهای طالبان رخ می‌دهد. در ابتدا مرگ هشت دیپلمات گزارش می‌شود، مدتی بعد مرگ دو دیپلمات و یک روزنامه‌نگار دیگر تأیید می‌شود و درنهایت تنها یک نفر از کارمندان کنسولگری به ایران بازمی‌گردد.
پیش از ساخت «مزار شریف» از این اتفاق بیشتر روزی به نام خبرنگار در ذهن‌ها ثبت شده بود که با روایت این فیلم مخاطب با زوایای بیشتری از آن آشنا شد. «مزار شریف» در جشنواره سی‌وسوم فجر نمایش داده شد و سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن و دیپلم افتخار بهترین جلوه‌های ویژه بصری را دریافت کرد.
«ویلایی‌ها» / سال تولید ۱۳۹۵
نویسنده: منیر قیدی و ارسلان امیری
کارگردان: منیر قیدی
تهیه‌کننده: سعید ملکان
بازیگران: پریناز ایزدیار، طناز طباطبایی، آناهیتا افشار، گیتی قاسمی، علی شادمان، صابر ابر و ثریا قاسمی.
داستان فیلم درباره زمان وقوع جنگ و شهرکی ویلایی در حوالی اندیمشک است که سال ۶۵ گروهی از خانواده‌های رزمندگان ساکن آن شده بودند. در اغلب فیلم‌هایی که با موضوع دفاع مقدس ساخته شده بود زنان حامیانی بودند که تصویری کوتاه از آن‌ها دیده بودیم و اگر تصویر اثرگذاری داشتند؛ بازهم فراتر از چند سکانس محدود نبود. گرچه روایت «ویلایی‌ها» آن‌قدر زنانه بود که حضور فیزیکی مردان را در فیلم بسیار محدود می‌کرد. فیلم به‌خلاف معمول، روایتگر جنگی زنانه بود که از پشت جبهه دنبال می‌شد و درعین‌حال با همه دلهره‌ها و اتفاقات جبهه شریک بود. «ویلایی‌ها» نخستین بار در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و نامزد دریافت ۸ جایزه و برنده ۳ جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین جلوه‌های ویژه بصری و جایزه استعداد درخشان بهترین فیلم‌اولی شد.
«سرو زیر آب» / سال تولید ۱۳۹۶
نویسنده: محمدعلی باشه‌آهنگر و حامد باشه‌آهنگر
کارگردان: محمدعلی باشه‌آهنگر
تهیه‌کننده: سیدحامد حسینی
بازیگران: بابک حمیدیان، مینا ساداتی، شهرام حقیقت‌دوست، رضا بهبودی، همایون ارشادی، مهتاب نصیرپور، هومن برق‌نورد، ستاره اسکندری و فرخ نعمتی.
فیلم سینمایی «سرو زیر آب» به موضوع شهدای گمنام اقلیت‌های مذهبی می‌پرداخت. پیکر پسری که قابل شناسایی نبود، به خانواده شهیدی همنام او سپرده می‌شود. درواقع چالش اصلی فیلم این است؛ آیا می‌شود برای آرام کردن دل خانواده‌های شهدای مفقودالاثر، پیکرهای گمنام را جای فرزندشان به آن‌ها داد یا نه؟ این چالش و پرداختن به شهدای اقلیت از موضوعات تازه‌ای بود که باشه‌آهنگر روایتگر آن شد. «سرو زیر آب» در سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر در ۹ بخش نامزد دریافت جایزه شد و برای بهترین طراحی صحنه و بهترین فیلمبرداری سیمرغ بلورین دریافت کرد و بهترین فیلم با نگاه ملی شد.
«تنگه ابوقریب» / سال تولید ۱۳۹۶
نویسنده و کارگردان: بهرام توکلی
تهیه‌کننده: سعید ملکان
بازیگران: جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، مهدی پاکدل، علی سلیمانی، مهدی قربانی و یدالله شادمانی.
این فیلم بر اساس واقعیت و بخشی از رشادت‌های گردان عمار در روزهای پایانی جنگ است و توانست بخشی مغفول‌مانده از دفاع‌مقدس را به نمایش بگذارد. در روزهای پایانی جنگ عراقی‌ها باید از سد یک پایگاه که شبیه به یک تنگه بود عبور می‌کردند اما با مقاومت شدید نیروهای ایرانی روبه‌رو می‌شوند. فیلم با اولین نمایشی که داشت با توجه به اهمیت سوژه، همراه با فضاسازی و رنگ و فرم جذابش مورد توجه بیشتر مخاطبان قرار گرفت. «تنگه ابوقریب» در جشنواره سی‌وششم فجر در ۱۱ بخش نامزد دریافت جایزه شد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین چهره‌پردازی و بهترین جلوه‌های ویژه میدانی را از آن خود کرد.