ستاره صبح- گروه اجتماعی: شهلا کاظمی پور، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در نشست تخصصی و تعاملی اندیشیدگان خانواده، فرهنگ و امور اجتماعی جمعیت و نیروی انسانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با موضوع «تغییرات فرهنگ و تأثیر آن در سبک زندگی خانواده اسلامی ایرانی» نتایج تحقیق خود درباره تغییر سبک زندگی و تغییرات نسلی در کشور را بر شمرد و گفت: افزایش میانگین سن در اولین ازدواج از تحولات سبک زندگی خانوادگی است. تغییر سن ازدواج هم برای مردان و هم برای زنان بعد از انقلاب رخ داده است. این جامعه شناس بر این عقیده است که تمایل ایرانی‌ها به غرب بیشتر است تا شرق. در حالی تمایل به غرب بیشتر از شرق شده است که حاکمیت تلاش های سازمان یافته ای در دهه های گذشته برای غرب ستیزی انجام داده است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که این سیاست موفق نبوده است.
زندگی به سبک غربی
عضو هیات علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: مطالعات نشان می‌دهد سبک زندگی در ایران تغییر کرده است و سبک‌های جدیدی از زندگی‌های خانوادگی ظهور و بروز پیداکرده است مانند اینکه صله‌رحم، جمع‌گرایی و خویشاوندی گسترده به‌موازات نفوذ زندگی جدید مورد بازاندیشی قرارگرفته‌اند و شاهد زندگی غربی هستیم. یکی از ابعاد تحولات سبک زندگی درباره زنان، مدیریت بدن با گرفتن رژیم غذایی، جراحی زیبایی و آرایش است و اکنون مردان هم به جراحی زیبایی سوق پیدا کردند. رسوخ سبک زندگی غربی، خانواده ایرانی را ازلحاظ فرهنگی و اقتصادی تحت‌الشعاع قرار داده است. الگویی‌های زندگی از الگوی عام تا سبک پوشش تغییر کرده است.
تجرد گرایی
وی افزایش میزان تجرد بین جوانان را از دیگر تحولات سبک زندگی خانوادگی در ایران برشمرد و گفت: سبک زندگی خانوادگی نیز طبق نظریه گذار جمعیتی دوم با تغییراتی مانند افزایش میانگین سن در اولین ازدواج، کاهش نسبت افراد ازدواج‌کرده، افزایش طلاق، کاهش میزان ازدواج‌های مجدد متعاقب طلاق و بیوگی، کاهش بیشتر فرزند آوری متأثر از به تأخیر انداختن آن و افزایش سن والد شدن، افزایش فرزند آوری خارج از ازدواج، افزایش بی‌فرزندی قطعی در میان زوجین، افزایش نیازهای سطح بالاتر ازجمله استقلال فردی و خودشکوفایی و افزایش همانندی در نقش‌های جنسیتی و استقلال اقتصادی زنان همراه است.
فعالیت‌های فراغتی نوظهور
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: الگوی خرید و مصرف کالاهای فرهنگی تغییر کرده است. مثلاً میزان مطالعه ۱۸ ساعت در هفته به ۱۵ ساعت تقلیل پیداکرده است. پوشش و اوقات فراغت تغییر کرده و فراغت فعال به فراغت منفعلانه تبدیل‌شده است. اکنون تماشای تلویزیون و گوش دادن به رادیو غالب‌ترین فعالیت‌های فراغتی ایرانیان است. پارتی جوانان با مصرف قرص شادی‌آور و مشروبات الکلی از فراغت‌های جدیدی است که پدید آمده و به‌هرحال فعالیت‌های فراغتی نوظهوری داریم.
تغییر نگرش نسبت به ازدواج
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه به تفاوت نگرش جوانان نسبت به افراد مسن در مورد ازدواج در تحقیق خود اشاره کرد و گفت: افراد مسن، دیدگاه سنتی و جوانان نگاه مدرن‌تری نسبت به مقوله ازدواج دارند مثلاً ازنظر جوانان، دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج اشکالی ندارد. مسن‌ترها درباره نحوه آشنایی با همسر، بیشتر گزینه «فامیل بودن» را انتخاب می‌کنند و جوان‌ترها مایل‌اند بیشتر از طریق دوستی و مهمانی همسر خود را انتخاب کنند. حتی خانم‌ها تاکید کردند پسرها باید زیبایی و آراستگی داشته باشند. جوان‌ها سن بالاتری را برای سن ازدواج مناسب می‌دانند درحالی‌که مسن‌ها سن پایین را مناسب دانسته‌اند. میزان طلاق با توجه به تغییرات شیوه‌های همسرگزینی و مادی‌گرایی رو به افزایش است. موافقت با طلاق در بین جوان‌ها بیشتر و در بین مسن‌ترها کمتر است.
رفتارهای فرهنگی و اجرایی
کاظمی پور تصریح کرد: تغییرات سبک زندگی خانوادگی در ایران علاوه بر تأثیرپذیری از مدرنیزاسیون و جهانی‌شدن ناشی از رفتارهای فرهنگی بیمارگونه در میان بسیاری از متولیان امور فرهنگی و اجرایی کشور است. برای سیاست‌گذاری جهت افزایش میزان ازدواج، کاهش سن ازدواج و کاهش میزان طلاق به‌جای ارائه وام و تسهیلات برای ازدواج یا صدور بخشنامه برای کاهش طلاق باید درزمینه مسائل فرهنگی و تغییر مؤلفه‌های سبک زندگی در کشور اقدامات ویژه به عمل آید.
سبک زندگی انتخاب است، نه اجبار
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: سبک زندگی، جنبه‌های عینی و مشهود فرهنگ و ملموس فرهنگ و نظام ارزشی در یک جامعه است؛ در حقیقت سبک زندگی بر انتخاب‌های مهم افراد می‌تواند تأثیرگذار باشد. سبک زندگی مفهومی است که با انتخابی شدن مفهوم زندگی روزمره معنا پیدا می‌کند. در جامعه معاصر به‌واسطه اهمیت یافتن خود و مسئولیت شخصی و ظهور جامعه مصرفی در زندگی، قدرت انتخاب نیز بیشتر شده است.
برگرفته از ایرنا