در دهههای اخیر، زندگی روزمره بسیاری از افراد بالای ۵۰ سال به طرز فزایندهای با فناوری دیجیتال گره خورده است. این تغییر در سبک زندگی، پرسشهایی درباره تأثیر احتمالی آن بر سلامت ذهنی و کارکرد شناختی در دوران سالمندی برانگیخته است.به گزارش ایسنا، در گذشته، نظریههایی مطرح شده بود که استفاده مداوم از گوشیهای هوشمند، اینترنت و رایانه ممکن است منجر به کاهش تواناییهای شناختی و بروز زودهنگام نشانههای زوال عقل شود. این دیدگاه که با عنوان «زوال عقل دیجیتال» شناخته میشود، بر این فرض استوار بود که اتکای زیاد به فناوری، ذهن انسان را تنبل میکند. با این حال، از سوی دیگر برخی پژوهشگران معتقد بودند که فناوریهای دیجیتال، با فعال نگه داشتن مغز و تسهیل تعاملات اجتماعی، میتوانند به حفظ توان ذهنی کمک کنند.
در همین راستا، دو پژوهشگر به نامهای جرد بنج و مایکل اسکالین از دانشگاه تگزاس، مطالعهای جامع انجام دادهاند. آنها در این پژوهش که تحت عنوان یک فرا-تحلیل انجام شده، نتایج ۵۷ مطالعه منتشرشده را بررسی کردند. یافتههای بهدستآمده به روشنی فرضیه زوال عقل دیجیتال را رد کردند. نهتنها شواهدی دال بر کاهش توان شناختی در اثر استفاده از فناوری دیده نشد، بلکه استفاده از فناوری دیجیتال با کاهش خطر ابتلا به اختلالات شناختی همراه بود. این کاهش ریسک تنها به دلایل جمعیتشناسی یا سبک زندگی افراد قابل توجیه نبود.
نتایج طولی مطالعات نیز نشان داد که افرادی که به طور منظم از فناوریهای دیجیتال استفاده میکردند، در بازههای چندساله با احتمال کمتری دچار افت ذهنی میشدند. این یافتهها، دیدگاه رایج درباره تأثیر منفی فناوری بر مغز را زیر سؤال میبرد و بیانگر نقش احتمالی فناوری در حفظ سلامت شناختی در سالمندی است.
با وجود این، پژوهشگران تأکید میکنند که یافتهها صرفاً نشاندهنده یک رابطه آماری هستند و هنوز مشخص نیست که مکانیسم دقیق این اثرگذاری چیست. به بیان دیگر، استفاده از فناوری ممکن است همزمان با سایر عوامل مؤثر بر سلامت ذهنی رخ دهد، ولی نمیتوان بهطور قطع گفت که خود فناوری علت مستقیم این تأثیر است.