گروه اجتماعی: سازمان هواشناسی اعلام کرده تا آخر هفته نوار شرقی کشور وزش باد شدید و گردوخاک رخ می‌دهد. همچنین روز دوشنبه و سه‌شنبه علاوه بر شمال غرب، جنوب و جنوب شرق کشور وزش باد شدید و خیزش گردوخاک پیش‌بینی می‌شود. این در حالی است که در روزهای گذشته شاخص آلودگی هوا در استان‌های غربی و شرقی به‌ویژه خوزستان و سیستان و بلوچستان از عدد 500 هم فراتر رفت و در وضعیت خطرناک قرار گرفت. برآوردها نشان می‌دهد حدود ۲۷۰ میلیون هکتار کانون گردوغبار خارجی و ۳۴ میلیون هکتار داخلی است.
پیامد هجوم گردوغبار
هرسال با کاهش بارندگی و شدت خشک‌سالی توفان‌های ریز گردی به‌ویژه غرب و جنوب غرب را درگیر می‌کند. ایران به‌عنوان کشوری خشک و نیمه‌خشک مستعد بروز پدیده طوفان گردوغبار است. این پدیده بر بخش‌های مختلف ازجمله بهداشت، محیط‌زیست و اقتصاد تأثیر منفی بر جای می‌گذارد. تنفس هوای آلوده به گردوغبار می‌تواند باعث بروز مشکلات تنفسی، آلرژی و بیماری‌های قلبی و عروقی شود، یا اینکه گردوغبار موجب کاهش کیفیت خاک، تخریب زیستگاه‌های طبیعی و ایجاد تغییرات در اکوسیستم‌های محلی می‌شود. اقتصاد هم می‌تواند بر روی کشاورزی، صنعت و گردشگری اثر منفی بر جای بگذارد. حل این بحران نیازمند همکاری میان دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و جوامع محلی به‌منظور مدیریت منابع طبیعی و بهبود شرایط زیست‌محیطی است.
8 کانون گردوغبار در خاورمیانه
در کشورهای همسایه ۲۷۰ میلیون هکتار کانون گردوغبار شناسایی‌شده که ۱۲۲ میلیون هکتار آن در ۲ کشور عربستان و عراق واقع‌شده است. ٨ کانون گردوغبار در خاورمیانه شناسایی‌شده که با وزش باد، گردوغبار ناشی از این کانون‌ها به سمت ایران گسیل می‌شود. این 8 کانون در عربستان، امارات، شمال عربستان، جنوب و شمال عراق، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان و پاکستان و ایران است که سهم عربستان و عراق از همه بیشتر است. پدیده گردوغبار هفته گذشته استان‌های غربی و جنوب غربی کشور را درگیر و به تعطیلی کشاند.
مناطق غبار خیز
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، فعال محیط‌زیست با اشاره به اینکه منشأ توفان گردوغبار هفته گذشته که غرب کشور را درگیر کرده بود از کشورهای عربستان و عراق بود افزود: عربستان ۹۰ میلیون هکتار کانون گردوغبار دارد و همواره در تاریخ زمین‌شناسی غبار خیز بودند. در عراق حدود ۳۲ میلیون هکتار مناطق غبار خیز با شدت زیاد وجود دارد، بسیاری از استان‌های عراق از مرز اردن گرفته تا مرز سوریه ، نواحی شمال و جنوبی و درمجموع تمام عراق یک منطقه غبار خیز با شدت بالا است. زمانی که در عراق توفان‌های گردوغبار رخ می‌دهد گاهی شدت به حدی است که منجر به فاجعه می‌شود، سال گذشته توفانی در عراق رخ داد که ۳ تا ۴ نفر جانشان را از دست دادند.
پمپاژ غبار به ایران
دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت مقابله با پدیده گردوغبار گفت: ایران بیشترین آسیب را از کانون‌های خارجی می‌بیند، در کشورهای اطراف ما از شمال شرق گرفته تا شرق، جنوب و جنوب غرب، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و آسیای میانه تقریباً ۲۷۰ میلیون هکتار کانون غبار خیز وجود دارد که بر اساس برآورد سال ۱۳۹۸ که البته اکنون در حال بازنگری آن هستیم، از این ۲۷۰ میلیون هکتار حدود ۱۴۶ میلیون تن رسوب تولید و به اطراف گسیل می‌شود که بخش عمده‌ای از آن وارد ایران می‌شود. همچنین نزدیک به ۵۵۰ کیلوگرم در هکتار ذرات زیر ۱۰ میکرون به اطراف گسیل می‌شود، این در حالی است که برای کشور ما این عدد ۱۲۲ کیلوگرم است و وسعت کانون‌های داخلی گردوغبار هم ۳۴ میلیون هکتار است. یعنی عمده مشکلات ما برون‌مرزی است.
هجوم توده حجیم و غلیظ
به غرب کشور
طهماسبی با اشاره به اینکه بودجه مقابله با گردوغبار در سال ۱۴۰۳ حدود ۳۵۰ میلیارد تومان تعیین‌شده بود گفت: در داخل کشور اقدامات خوبی برای مقابله با گردوغبار انجام‌شده است اما کافی نیست باید کشورهای اطراف هم پای‌کار بیایند تا توان مقابله با این پدیده بالا برود. بروز پدیده گردوغبار هفته گذشته در غرب و جنوب غرب کشور حجم توده بسیار غلیظ بود اما عمدتاً درشت‌دانه بودند که در این شرایط این توده‌ها سریع‌تر ترسیب ( ته‌نشین) می‌شوند. معمولاً توده‌های گردوغبار از جنوب عربستان وارد می‌شود و بیشتر جنوب غرب کشور را درگیر می‌کند و غلظت زیادی دارد. کانون ۹۰ میلیون هکتاری گردوغبار عربستان از شمال تا جنوب آن کشیده شده که بزرگ‌ترین توده غبار خیز جهان بعد از شمال آفریقا است. باید تمام کشورهای درگیر به‌ویژه کشورهای دارای کانون‌های وسیع گردوغبار به مقابله با این پدیده بپردازند تا اثرات منفی آن بر سلامت، اقتصاد و محیط‌زیست کمتر شود.