سیدجلال دهقانی فیروزآبادی استاد تمام روابط بین‌الملل و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه ارزیابی خود از عملکرد اروپا در پرونده هسته‌ای ایران و دلایل سرسختی تروئیکای اروپایی با وجود امضای توافق قاهره و اعلام آمادگی ایران برای مذاکره، گفت: به نظرم اروپا تحت فشار ایالات متحده، اسنپ بک را فعال کرد. شاید اگر خود اروپا تصمیم‌گیرنده اصلی بود، حداقل آن را تمدید می‌کرد. به‌طور کلی در پرونده هسته‌ای، اروپا تابعی از ایالات متحده است و خود ایالات متحده نیز حاضر به مذاکره با شرایط ایران نشده است.
غرب اقدامات ایران را کافی نمی‌داند
وی ادامه داد: این‌گونه نیست که فقط ایالات متحده حاضر به مذاکره باشد و اروپایی‌ها مخالف باشند؛ بلکه همان‌طور که سخنگوی دولت هم اشاره کرد، آمریکایی‌ها علیرغم اقدامات همکاری‌جویانه‌ای که ایران انجام داده، حاضر به مذاکره نبوده‌اند. دلیل آن هم این است که ایالات متحده و اروپا، این اقدامات ایران را ناکافی می‌دانند و حتی همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را هم کافی نمی‌دانند.
دهقانی فیروزآبادی عنوان کرد: سه شرطی که تعیین کرده بودند شامل همکاری کامل با آژانس، گزارشی از مواد غنی‌شده ۶۰ درصدی و مذاکره مستقیم با ایالات متحده بود. اما یکی از دلایل سرسختی اروپا این است که این اقدامات را کافی نمی‌دانند و ایالات متحده نیز آن را کافی نمی‌داند.
موضوع فقط پرونده هسته‌ای نیست
این استاد برجسته سیاست خارجی با بیان اینکه اروپا و ایالات متحده مذاکره را تنها در موضوع هسته‌ای کافی نمی‌دانند و صراحتاً اعلام کرده‌اند که مذاکره جامع را می‌خواهند، اظهار کرد: همان‌گونه که اخیراً در گمانه‌زنی‌هایی که وجود داشت ایالات متحده و به تبع آن اروپا شروطی را برای مذاکره دارند، گفته شده آمریکایی‌ها چهار شرط را برای مذاکره لازم می‌دانند.
وی گفت: آنها خواستار مذاکره مستقیم هستند و از ایران می‌خواهند که غنی‌سازی صفر درصد را بپذیرد و همچنین محدودیت‌های موشکی را قبول کند و روابطش را با گروه‌های مقاومت محدود یا قطع کند. به نظرم این شروطی است که هم ایالات متحده و هم به نیابت از آن، اروپایی‌ها دارند. اینکه چرا علیرغم این توافق قاهره واقعاً راضی نشده‌اند، به این دلایل است.
اروپا دلال مذاکره بین ایران و آمریکا
این تحلیل‌گر ارشد مسائل بین‌الملل در خصوص نقش و جایگاه اروپا در پرونده هسته‌ای ایران پس از فعال شدن اسنپ بک عنوان کرد: به نظر من، اکنون اروپا به نمایندگی و نیابت از ایالات متحده در حال مذاکره با ایران است و پیگیری مطالبات ایالات متحده از ایران را بر عهده دارد. در واقع می‌توان گفت که اروپا دلالی مذاکره بین ایران و آمریکا را انجام می‌دهد. البته باید توجه داشت که این به معنای این نیست که اروپا کاملاً بی‌ربط شده و هیچ نقشی نمی‌تواند در پرونده هسته‌ای ایران ایفا کند، شاید تا کنون نخواسته یا نتوانسته باشد.
نقش اروپا در اجرای تحریم‌ها
وی یادآور شد: باید توجه داشته باشیم که دو کشور اروپایی فرانسه و انگلستان از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل هستند و هرگونه تصمیمی در شورای امنیت در مورد برنامه هسته‌ای ایران نیازمند موافقت یا دست‌کم عدم مخالفت این دو کشور است، بنابراین این نکته را باید مدنظر قرار دهیم. همچنین، پس از اجرای اسنپ بک، اروپا اعلام کرد که تحریم‌های مربوط به بند ۳۶ برجام را مجدداً احیا کرده است و در اجرای تحریم‌ها نقش مؤثری دارد.
دهقانی فروزآبادی خاطرنشان کرد: اگرچه اروپا ممکن است نتواند نقش ایجابی و مثبتی در پرونده هسته‌ای ایران ایفا کند، اما به‌طور قطع می‌تواند نقش مخرب را ایفا کند. کما اینکه در مذاکرات برجام هم معمولاً فرانسوی‌ها این نقش را ایفا می‌کردند. بنابراین، هم به‌صورت ایجابی و هم به‌صورت سلبی، اروپا می‌تواند در پرونده هسته‌ای ایران نقش ایفا کند.
تغییر در راهبرد دیپلماسی هسته‌ای
نویسنده کتاب سیاست خارجی ایران در پاسخ به این سوال که آیا راهبرد ایران می‌تواند پاسخگوی حل و فصل بحران‌های موجود باشد، تصریح کرد: به نظر من، ادامه راهبردی که تاکنون داشته‌ایم، راهگشا نیست. در طول بیست سال گذشته، این راهبرد نتوانسته مشکل و پرونده هسته‌ای را حل کند. به نظرم نیاز به تغییر در راهبرد دیپلماسی هسته‌ای وجود دارد. در اینکه چه اقداماتی باید انجام شود، اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.
وی یادآور شد: برخی پیشنهاد می‌دهند که ایران ابهام حداکثری را در پیش بگیرد و روابطش را به طور کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی قطع کند و همکاری نکند یا حتی از ان‌پی‌تی خارج شود. این پیشنهاد با دو هدف انجام می‌شود؛ یک اینکه با این ابهام برای مذاکرات در آینده اهرم‌سازی کند یا اینکه برخی پیشنهاد می‌دهند که ایران به سمت تولید سلاح هسته‌ای برود. اینها گزینه‌هایی است در مقابل گزینه ادامه وضع موجود قرار دارد.
وی اضافه کرد: شخصاً اعتقاد دارم که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به این ادعا رسیده‌اند که ایران در شرف تسلیم است. استراتژی و اولویت اول ما باید از بین بردن درک نادرست اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در تسلیم ایران باشد و گزینه تسلیم را به گزینه توافق تبدیل کنیم. یعنی آنها از تسلیم عدول کنند و به گزینه توافق رضایت دهند و این به نظر من در یک مثلث قابل پیگیری است: یکی تاب‌آوری و مقاومت ملی فعال، دوم تقویت توان دفاعی و قدرت بازدارنده‌مان، سوم مذاکره فعال و هوشمند و در نهایت، بازنگری در راهبردی که تاکنون داشته‌ایم.
اعمال محدودیت‌های موشکی و منطقه‌ای برای ایران
این استاد برجسته روابط بین‌الملل درباره معنا و مفهوم بازگشت قطعنامه های شورای امنیت تشریح کرد: به نظر من، واقعیت‌ها نشان می‌دهد که ایالات متحده و اروپا از پرونده هسته‌ای و امتیازات هسته‌ای عبور کرده‌اند. اکنون اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها خواهان مذاکره و توافق جامع هستند و این توافق را بر اساس چهار شرطی که اخیراً اعلام کردند، یعنی مذاکره مستقیم و معنادار، مهم‌تر از همه پذیرش غنی‌سازی صفر، محدودیت‌های موشکی و قطع روابط با گروه‌های مقاومت، می‌خواهند.
وی گفت: بنابراین، این شروط بیانگر این است که اروپا و آمریکا به توافق صرف هسته‌ای قانع و راضی نیستند. حتی اگر ایران غنی‌سازی صفر درصد هم بپذیرد، باز هم اینها رضایت نخواهند داد. آنها به دنبال اعمال محدودیت‌های موشکی و منطقه‌ای هم هستند. در موضوع هسته‌ای نیز ایالات متحده و اروپا پیش شرط غنی‌سازی صفر را دارند.اروپا و آمریکا می‌خواهند غنی‌سازی صفر درصد و محدودیت برنامه موشکی ایران را قانونی کنند. منبع: ایلنا