جامعه برای اخلاق‌مدار بودن نیاز به سرمایه اجتماعی دارد
اخیراً با اجرای محدودیت‌های تردد شبانه، شمار افرادی که با انواع روش‌ها در حال مخدوش کردن پلاک برای ورود غیرمجاز به این محدوده هستند، بیشتر شده است؛ رانندگانی که تصور می‌کنند زرنگ بوده و با این کارشان از جریمه فرار کرده‌اند! دراین‌ارتباط غلامرضا علی‌زاده جامعه‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا در بررسی علل و پیامدهای اجتماعی مخدوش کردن پلاک خودرو، گفت: اخلاق به افراد یاد می‌دهد که آنچه برای ما پسندیده نیست به دیگری نیز روا نداریم و این موضوع نیز صرفاً محدود به دین یا یک جامعه خاص نیست.
وی بابیان اینکه انسان تحت تأثیر محیط اجتماعی خود قرار می‌گیرد، گفت: شخصیت ما تحت تأثیر 5 عامل ژنتیک، خانواده، محیط اجتماعی، گروه‌های همسالان و تجربیات بی‌همتای فردی در زندگی قرار دارد که به غیر عامل ژنتیک سایر موارد تحت تأثیر عوامل اجتماعی شکل می‌گیرد. علی‌زاده با تأکید بر اینکه اخلاق اکتسابی و یادگرفتنی است، گفت: به قول «آیزنک»- روانشناس مشهور، اخلاق همان بکن و نکن‌هایی است که از دوران کودکی به ما گفته می‌شود و به‌نوعی وجدان اجتماعی ما را شکل می‌دهد.
این جامعه‌شناس کژ رفتاری‌های اجتماعی را تحت تأثیر یادگیری‌های اجتماعی دانست و دراین‌باره اظهار کرد: معمولاً اگر گروه‌های مرجع دچار فساد اخلاقی شوند بازتاب این فساد کل جامعه را در برمی‌گیرد. با افزایش فراوانی کژ رفتاری، هر گروه اجتماعی در محدوده امکانات در دسترس، اقدام به هنجارشکنی می‌کند و یاد می‌گیرد چگونه قوانین را دور بزند. در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی موجود، بعضاً شاهد دور زدن قوانین از سوی واردکنندگان، تولید و توزیع‌کنندگان نیز هستیم که این خود تأثیرات اجتماعی زیادی دارد. به‌عنوان‌مثال می‌بینیم که برخی توزیع و تولیدکنندگان علاوه بر اینکه قیمت محصولات خود را بالاتر برده‌اند، حجم، وزن، مقدار و کیفیت آن را هم کم کرده‌اند که نتیجه آن گسترش بی‌اخلاقی در جامعه الگوی مسلط رفتاری می‌شود.
وی با تأکید بر این موضوع که جامعه برای اخلاق‌مدار بودن نیاز به سرمایه اجتماعی دارد، گفت: اخلاق در جامعه‌ای رشد می‌کند که سرمایه و اعتماد اجتماعی در آن رشد کرده و در حد استانداردهای تعریف‌شده باشد. زمانی که گروه‌های مرجع غیرواقعی عمل کنند، رفتار آن‌ها در عملکرد اجتماعی بازتاب پیدا می‌کند و در جامعه صداقت را رقیق و اخلاق را ضعیف می‌کند.
علی‌زاده بابیان اینکه نگرش اخلاق مدار تبدیل به بینش اخلاق مدار و پس‌ازآن تبدیل به رفتار می‌شود، گفت: در حال حاضر بعضاً می‌بینیم که اقدامات اخلاقمدارانه غیرعادی جلوه می‌کند. به‌عنوان‌مثال برای برخی عجیب است که چرا کسی باید شب، زمانی که خودرویی در خیابان نیست پشت چراغ‌قرمز بایستد. این افراد در اقلیت قرارگرفته و غیرعادی تلقی می‌شوند. گاهی رفتارهای نابهنجار در جامعه هنجار نمود می‌کند و گاهی هم ارزش تلقی می‌شود. دراین‌ارتباط می‌بینیم که گاهی از رفتارهای نابهنجار به نام زرنگی یا باهوشی نام برده می‌شود. گروه‌های مرجع باید رفتارهای اخلاقمدارانه از خود ظاهر کنند، چراکه آنچه ما در رفتارهای افراد می‌بینیم، بازتاب اجتماعی است. اگر سجایای انسانی ثمره محیط است پس باید محیط را انسانی کرد. زمانی که محیط انسانی باشد انسان‌های انصاف‌گرا رشد می‌کنند.