دیوید لپسکا
تارنمای دی ناشنال نیوز
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
[email protected]
اردوغان باید بداند که درگیری نیروهای نظامی‌اش با طالبان دشوار است. پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان اکنون نوبت به ترکیه رسیده است تا با به دست گرفتن امنیت فرودگاه بین‌المللی حامد کرزای، کابل را نجات دهد؛ همان‌طور که ماه گذشته توسط همین نشریه اعلام شد، این معامله هنوز نهایی نشده است، اما مقامات ایالات‌متحده و ناتو علاقه خود را به جایگزینی نیروهای ترکیه به‌عنوان نماد مهم قدرت غرب در افغانستان تأیید کرده و گفته می‌شود که مذاکرات هفته گذشته آمریکا و ترکیه به پیشرفت نهایی رسیده است.
این تفکر وجود دارد که نیروهای ترکیه به‌واسطه مسلمان بودن، بسیار کمتر موردحمله طالبان قرار می‌گیرند. در حقیقت، ترکیه در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند به‌عنوان میانجی در مذاکرات صلح بین طالبان و دولت افغانستان خدمت کند؛ اما افراط‌گرایان افغان ده‌ها سال است که در موردحمله به سایر برادران مسلمان هیچ ابایی ندارند و هفته گذشته طالبان متعهد شدند اگر ترکیه بخواهد در افغانستان بماند در برابر نیروهای این کشور «موضع خواهند گرفت» و از آنکارا خواستند تا تصمیم خود را در مورد فرودگاه کابل لغو کند. یک مقام امنیتی ترکیه این سخنان را به‌عنوان «اظهارات نمادین» از طرف طالبان رد کرد و رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان قول داد تا یک سرباز خوب ناتو باشد.
ترکیه هیچ نیروی رزمی در افغانستان ندارد، اما از سال 2002 از عملیات ایالات‌متحده و ناتو در آنجا پشتیبانی می‌کند. نیروهای ترکیه در آموزش افسران نظامی، مربیان و واحدهای کماندویی کمک کرده‌اند و یک گروه ترک در حال حاضر هدایت نیروی چندملیتی را بر عهده دارد که به آموزش و مشاوره واحدهای نظامی افغانستان در کابل اشتغال دارد.
علاوه بر این، آنکارا روابط دفاعی نزدیک با پاکستان ایجاد کرده است و در اکتبر گذشته یک قرارداد دفاعی با همسایه دیگر افغان، ازبکستان امضا کرد که شامل همکاری‌های صنعتی و آموزش‌های مشترک است. در برنامه تقبل امنیت فرودگاه کابل، دولت اردوغان ممکن است آن‌طور که تصور می‌شود از منطقه تعریف‌شده خود خارج نشود. فراموش نکنیم که ارتش ترکیه طی چند سال گذشته بارها و بارها حضور قدرتمند خود در جبهه‌های نبرد منطقه را اثبات کرده است.
در اوایل سال 2020، آنکارا کمک کرد تا حمله گسترده سوریه به استان حلب که از حمایت روسیه برخوردار بود را متوقف کند. سپس نیروهای ترکیه نقشی اساسی در توقف پیشروی ارتش ملی لیبی به طرابلس داشتند؛ و سرانجام گفته شد که هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته و مستشاران نظامی ترکیه در پیروزی آذربایجان و پس‌گیری قره‌باغ از ارمنستان در سال گذشته نقش مهمی داشتند.
«ریچ اوتزن» افسر بازنشسته ارتش آمریکا و مشاور وزارت امور خارجه در مقاله‌ای برای اتاق فکر مؤسسه واشنگتن نوشت: «این موفقیت‌ها همراه با صنعت دفاعی قدرتمند، نیروهای نیابتی نسبتاً قابل‌اعتماد با ریسک‌پذیری بیشتر به ترکیه، قدرت اجرای اراده خود در محیط پیرامونی داده است که می‌توان آن را به حق وتو در ژئوپلیتیک تعبیر کرد».
پرسش این است که آیا ممکن است این حق وتو تا افغانستان و حاشیه جنوب آسیا گسترش یابد؟ ما به‌زودی خواهیم فهمید. طالبان می‌تواند به‌عنوان بزرگ‌ترین دشمن ترکیه ظاهر شود. این گروه افراطی هنوز به دنبال ایجاد یک دولت اسلامی است، اما در ظاهر بیشتر خود را پان افغانی معرفی کرده و از تأکید بر روابط خود با القاعده و داعش خودداری کرده است. گفته می‌شود که دار و دسته طالبان از زمان اخراج در سال 2001، در میان اقلیت‌های هزاره، تاجیک و ازبکستان از پشتیبانی برخی عناصر افراطی برخوردار شده‌اند.
اکنون طالبان ادعا می‌کند که 85 درصد خاک افغانستان را کنترل می‌کند، اگرچه دولت افغانستان و اکثر تحلیلگران این موضوع را قبول ندارند. این گروه هنوز هیچ مرکز استانی را تصرف نکرده، اما در هفته‌های اخیر چندین گذرگاه اصلی مرزی از اسلام قلعه در استان هرات تا اسپین بولدک در جنوب شرقی قندهار را به تصرف خود درآورده است.
ماه گذشته، اطلاعات آمریكا تخمین زد كه دولت افغانستان 6 ماه پس از عقب‌نشینی آمریكا سقوط خواهد کرد. این بدان معناست که احتمالاً نیروهایی که نمایندگی یک دولت اسلامی را دارند، از اواسط بهمن‌ماه با جنگجویان مسلمان طالبان وارد جنگ خواهند شد.
ممکن است چندین هزار سرباز ترک برای تأمین امنیت فرودگاه کابل لازم باشد. در حال حاضر، حدود 600 سرباز ترک در افغانستان مستقر شده‌اند و در دی‌ماه گذشته، ارتش ترکیه رهبری یک گروه ویژه مهم آماده‌سازی ناتو را بر عهده گرفت و هم‌اکنون در هرلحظه آماده آرایش دفاعی است. ترکیه با حفظ پایگاه‌های نظامی خود در آذربایجان و قطر می‌تواند به‌سرعت وارد عمل شود. آنکارا همچنین می‌تواند با وارد کردن برخی از هزاران مزدور سوری به افغانستان که گفته می‌شود در لیبی و قره‌باغ به کار گرفته‌شده بودند، حضور نظامی خود را در این کشور تقویت کند.
پرسش این است که آیا نیروهای ترکیه می‌توانند از پشتیبانی برخی نیروها در منطقه برخوردار شوند؟ روسیه ممکن است در جدال ترکیه و طالبان از آنکارا حمایت نکند، اما چین که به دنبال ایجاد محیط باثبات برای پروژه عظیم «کمربند و جاده» خود است، هند که مثل همیشه در مقابله با پاکستان ایستاده است و سرانجام ایران که دیگر تمایل به پذیرش هیچ پناهنده‌ای ندارد، می‌توانند از ترکیه حمایت کنند.
بااین‌حال، حداقل تا زمان نزدیک شدن تسلط طالبان بر افغانستان، آنکارا باید انتظار حداقل پشتیبانی نظامی از قدرت‌های غربی و منطقه‌ای را داشته باشد. این تقریباً یک سناریو ایده‌آل برای آقای اردوغان است که اغلب از احیای دوران امپراتوری عثمانی برای برپایی امپراتوری جهت شکل دادن منطقه صحبت می‌کند. او به‌زودی ممکن است با بزرگ‌ترین آزمایش خود در افغانستان یا گورستان امپراتوری‌ها روبرو شود.