قاسم محبعلی/ تحلیل گر روابط بین الملل
مصوبه مجلس یازدهم درباره توافق هسته ای در شرایطی تصویب شد که هنوز مدت زیادی از به قدرت رسیدن بایدن در آمریکا نگذشته بود. این در حالی است که بایدن در رقابت های انتخاباتی روی بازگشت آمریکا به برجام تأکید کرده بود. با این وجود مصوبه ای که مجلس در 13 آذر1399 تصویب کرد شرایط را به گونه ای تغییر داد که فرصت برای توافق در دولت روحانی از میان رفت.این مصوبه برای دولت رئیسی نیز مشکل ساز و مانع برای توافق به شمار می رود و اگر تغییری در این زمینه صورت نگیرد این احتمال وجود دارد که آینده برجام را در هاله ای ازابهام قرار بدهد و امیدها به احیای برجام را از بین ببرد.یکی از دیگر از چالش های اصلی مذاکرات این بود که ایران خواستار لغو همه تحریم های بین المللی(1700 مورد) بود.این در حالی است که از ابتدای طرح این درخواست مشخص بود که طرف آمریکایی حاضر به پذیرش این درخواست نیست و در عمل نیز چنین اتفاقی رخ داد.همه تحریم های ایران به دلیل پرونده هسته ای نیست و بلکه به مسائل دیگر ارتباط دارد. به همین دلیل اگر قرار است همه تحریم ها برداشته شود باید درباره مسائل دیگر نیز مذاکره و گفت وگو صورت بگیرد و بر سر آنها توافق حاصل شود.
واقعیت این است که در شرایط کنونی روی این موضوع که ایران باید به برجام بازگردد و در مسیر گفت وگو قرار داشته باشد در کشور اجماع وجود دارد.این اجماع هم در دولت سیزدهم وجود دارد و هم در نهادهای بالاتر نظام. با این وجود اینکه رئیسی قصد دارد با چه تکنیک و استراتژی در مذاکرات آینده حضور پیدا کند دارای اهمیت است. اگر از افرادی در مذاکرات استفاده شود که دارای دانش و تجربه باشند و از آشنایی عمیق با روابط بین الملل برخوردار باشند انتظار می رود شرایط مذاکرات به سمت مثبت شدن حرکت کند. در غیر این صورت نمی توان نسبت به آینده مذاکرات خوشبین بود و این احتمال وجود دارد که برجام از بین برود که در آن صورت پیامدهای ناگواری برای کشور خواهد داشت.مانع مهمی که دولت آقای روحانی نتوانست در شش دوره مذاکرات قبلی با غرب به توافق دست پیدا کند مصوبه مجلس شورای اسلامی در این زمینه بود.در همان زمانی که این مصوبه توسط نمایندگان تصویب شد صاحب نظران و کارشناسان از جمله نویسنده پیش بینی کردند که مصوبه13 آذر سال گذشته اجازه نمی دهد توافق صورت بگیرد و تحریم های ایران لغو شود.بدون تردید اگر قرار است دولت رئیسی نیز در راستای مصوبه مجلس یازدهم حرکت کند بعید به نظر می رسد برجام دوباره احیا شود. در شرایط کنونی تنها دو سال از عمر برجام بیشتر باقی نمانده و به همین دلیل اگر قرار است توافق جدیدی صورت بگیرد باید با رویکردی وارد مذاکرات شد که اطمینان بخش باشد و بتواند طرفین مذاکره را به احیای برجام امیدوار کند.