پیشینه قرارداد 25 ساله
نخستین بار با سفر شی جین پینگ، رئیسجمهور جمهوری خلق چین، به ایران در سال ۱۳۹۴ باب گفتوگو برای عقد قراردادی ۲۵ ساله میان دو کشور در محافل خصوصی مطرح شد اما تا چهار سال بعد نه دیگر کسی حرفی از توافق زد و نه رسانهها خبر تازهای از آن منتشر کردند. دولت وقت در آن مقطع درگیر مذاکره با گروه ۵+۱ برای رسیدن به توافق «برجام» بود. با خروج آمریکا از برجام در سال 1397 و اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران، نگاهها متوجه این قرارداد ناتمام شد. ازاینجا بود که نام علی لاریجانی برای نخستین بار در مورد این توافق به گوش ناظران رسید.
تدوین برنامه 25 ساله
لاریجانی در مرداد ۱۳۹۸ زمانی که رئیس مجلس شورای اسلامی بود، اعلام کرد که ایران یک برنامه همکاری ۲۵ ساله با چین تدوین کرده است. حسن روحانی، رئیسجمهوری وقت نیز پیشنویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاریهای جامع دو کشور را یکم تیرماه ۱۳۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تأیید کرد. در آن نشست به وزارت امور خارجه مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، بر اساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفها برساند. هشت ماه بعد یعنی در ۷ فروردین ۱۴۰۰، این سند توسط «محمدجواد ظریف» و «وانگ یی»، وزرای خارجه ایران و چین، امضا شد. با اعلام رسمی امضای این قرارداد، انتقادات و حمایتها از مفاد کمابیش اعلامشده آن بالا گرفت؛ عدهای ادعای نقض اصل ۷۷ قانون اساسی را طرح کردند و برخی دیگر در قامت دفاع از آن تأکید داشتند که در مرحله فعلی این توافق راهبردی برای تعیین چارچوب کلان همکاری تدوینشده و شامل اعداد و ارقام موردبحث نیست و این موارد در آینده در قالب قراردادهای مشخص، تدوین خواهند شد؛ اما فارغ از نقدونظرها درباره محتوا و مفاد این پیمان، یکی دیگر از دلایل توجه رسانهها و جریانهای سیاسی به این قرارداد، انتصاب علی لاریجانی در مقام «مجری» از سوی جمهوری اسلامی بود.
واکنش به انتخاب لاریجانی به عنوان مجری قرارداد 25 ساله
شاید یکی از اولین واکنشها به این موضوع، از سوی غلامرضا مصباحیمقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام انجامشده باشد که در مصاحبهای اظهار کرد این سند همکاری پیش از تحریمها و زمانی شکلگرفته است که رهبری انقلاب پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد تا با رئیسجمهوری چین گفتوگو کند و تا پیش از آن، عزمی در رفتار دولت روحانی برای رابطه با روسیه و چین وجود نداشته است. در پی سخنان مصباحیمقدم مجید رضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در پشت صحنه یک برنامه تلویزیونی از چگونگی پیشرفت عقد این سند همکاری سخن میگوید و تأکید میکند که علی لاریجانی با دستور رهبری انقلاب به چین رفته است. از آن زمان تا آغاز روند برگزاری انتخابات ۱۴۰۰، جمعی از تحلیلگران به این باور رسیده بودند که به علت نقشآفرینی لاریجانی در جریان امضای سند همکاری میان ایران و چین و نیز اعتماد مجموعه نظام به وی برای پیشبرد آن، در صورت حضور در انتخابات ۱۴۰۰، میتواند از گزینههای محتمل برای تصدی ریاست دولت باشد. اما علی لاریجانی رد صلاحیت شد و به این نتیجه رسید که مجریگری قرارداد با چین را به نیروهای تازه بسپرد. از این پس باید منتظر اخبار تازهای از روند پیشرفت قرارداد 25 ساله از سوی دولت باشیم.