به نظر شما باگذشت نزدیم به یک‌فصل از تجاوز روسیه به اوکراین فرصت مناسبی است تا بار دیگر درباره دلایل شکل گرفتن این بحران گفت‌وگو کنیم. هدف روسیه از این حمله چه بوده و آیا به هدف خود رسید یا خیر؟
حاکمیت روسیه بعد از فروپاشی شوروی بااحساس تحقیری از جانب جامعه بین‌الملل دست‌به‌گریبان بود. روسیه در طول تاریخ همواره امپراتوری بزرگی بود که در تحولات جهانی نقشی عمده ایفا می‌کرد و پیش از فروپاشی سرزمینی بزرگ بود که دومین ابرقدرت جهان شناخته می‌شد. بعد از فروپاشی شوروی این کشور توسط آمریکایی‌ها به حاشیه رانده شد و در حال تبدیل‌شدن به کشوری درجه‌دو بود. نیاز داشت که با این جنگ خود را به‌عنوان قدرتی بزرگ به دنیا بشناساند. به عقیده من این دلیل روانی شروع جنگ اوکراین بود. مسئله ناتو هم جزو اهداف آشکار روسیه در این جنگ بود.
بعد از فروپاشی شوروی به‌طور مستمر ناتو به مرزهای روسیه نزدیک شده بود و تقریباً ناتو در تمامی مرزهای هم‌جوار با این کشور حضور فیزیکی دارد. آخرین کشور اوکراین بود که اهمیت عضویت آن در ناتو با تمامی کشورهایی که عضو ناتو شده بودند برابری می‌کرد و تحمل این وضعیت از عهده روسیه خارج بود. روسیه به اوکراین تذکر داد اما اوکراین با حمایت غرب بر موضع خود ماند ازاین‌رو می‌توانیم بگوییم اروپا و آمریکا روسیه را به سمت جنگ با اوکراین هدایت کردند. جنگ روسیه با اوکراین دلایل و اهدافی مثل اهمیت راه‌های سوق‌الجیشی اوکراین برای روسیه است. کسی که اوکراین را داشته باشد منطقه اوراسیا را دارد و روس‌ها به این موضوع اهمیت می‌دهند. روسیه با در اختیار داشتن اوکراین می‌تواند مسیر جاده ابریشم از چین به اروپا را تحت کنترل خود داشته باشد. در غیر این صورت راه‌ها تنها دریایی هستند و سلطه اقتصادی استراتژیک روس‌ها بر اروپا کاهش پیدا می‌کند.
در شرایطی که روسیه به هیچ‌یک از اهداف خود از این حمله نرسیده آیا می‌توان این کشور را بازنده جنگ معرفی کرد؟
بازنده اصلی جنگ روسیه علیه اوکراین اروپا و برنده بزرگ آن آمریکا است آمریکا همواره از عضویت اوکراین در ناتو حمایت می‌کرد به‌این‌ترتیب چه با پیوستن اوکراین به ناتو و چه با حمله روسیه به این کشور می‌توانست به هدف خود که تضعیف روسیه است دست پیدا کند. اما دراین‌بین اوکراین روسیه و اروپا و همچنین جامعه جهانی از این جنگ متضرر می‌شوند مسئله غلات یکی از بحران‌هایی است که جهان به دنبال جنگ اوکراین با آن روبرو شده است. مسئله جدی است نزدیک به 40 درصد از غلات جهان در دو کشور روسیه و اوکراین تولید می‌شود. اوکراین در عرصه جهانی کشاورزی سرزمینی بسیار مهم است. قاعدتاً تحولات این کشور بر اقتصاد غلات جهان تأثیر می‌گذارد و باعث شده غلات در بازار جهانی 40 تا 50 درصد افزایش قیمت پیدا کنند. روسیه به‌تنهایی 30 درصد از صادرات گندم جهان را بر عهده دارد. با این جنگ این صادرات مهم دچار اختلال می‌شود چون حتی در صورت پایان یافتن این جنگ دو سال طول می‌کشد تا اوکراین در حوزه کشاورزی به بهره‌وری سابق برگردد. مقامات سازمان کشاورزی جهانی بار ها اعلام کرده‌اند که دنیا به‌زودی با مشکلاتی جدی روبرو خواهد شد. طبیعتاً کشور ما هم در مجموعه کشورهایی قرار می‌گیرد که از این وضعیت متضرر می‌شوند. جهان و البته کشور ما ازنظر دانه‌های روغنی و گندم و ذرت و جو دچار کمبود خواهد شد.
فشاری که اروپا با طولانی شدن بحران اوکراین متحمل می‌شود می‌تواند اهرمی برای پایان جنگ باشد؟
در اینکه اروپا بازنده اصلی جنگ است تردیدی وجود ندارد اقتصاد اروپا به‌شدت تحت‌فشار است. اروپا به‌جز حوزه غلات ازنظر انرژی نیز دچار مشکل خواهد شد. حیات در اروپا به انرژی روسیه وابسته است. ازاین‌رو تحلیل من این است که یکی از دلایل تحریک اوکراین به عضویت در ناتو و به دنبال آن تحریک روس‌ها به این جنگ توسط آمریکایی‌ها، مسئله تحت‌فشار قرار دادن اروپایی‌ها است. ازنظر آمریکا کنترل دو اقتصاد بزرگ جهان یعنی اقتصاد چین و اروپا در دهه‌های اخیر از دست آمریکا خارج‌شده است. آمریکا می‌خواست اروپا را بر سرجایش بنشاند و از قد علم کردن یورو در مقابل دلار جلوگیری کند. بنابراین این جنگ طراحی شد. چون کارخانجات اروپا شدیداً به انرژی روسیه نیازمند هستند. اروپا نیز به خیال کوتاه‌مدت بودن این جنگ طبق معمول ازنظر سیاسی از آمریکا تابعیت کرد اما فرسایشی شدن این جنگ می‌تواند اروپا را دچار مشکلات بزرگی کند.
در وضعیت موجود آیا می‌توان استدلالی داشت و آینده کوتاهی برای جنگ روسیه پیش‌بینی کرد؟
واقعیت سیاسی امروز این است که روس‌ها باید پیروز از این میدان خارج شوند. آن‌ها چه درست محاسبه کرده باشند و چه غلط، امروز راه‌حل دومی در مقابل خود نمی‌بینند. وضعیت روسیه بعد از پایان جنگ اوکراین بین مرگ وزندگی قرار می‌گیرد. یا روسیه این جنگ را بدون دستاورد تمام می‌کند که نتیجه آن تبدیل‌شدن روسیه به کشوری درجه‌دو در دنیا است و روسیه را به‌طور کامل از صحنه قدرت جهانی خارج می‌کند. روس‌ها این را نمی‌خواهند و ازاین‌رو هر هزینه‌ای را متحمل خواهند شد تا پیروز میدان این جنگ باشند. روسیه به قیمت شخم زدن اوکراین هم که شده به این جنگ ادامه خواهد داد. ازاین‌رو در چنین میدانی مذاکره و آتش‌بس و سایر ابزار دیپلماتیک محلی ندارد و تلاش‌هایی ازاین‌دست موقتی است. از طرفی با کمک‌های نظامی آمریکا و انگلیس به اوکراین، احتمال فرسایشی شدن این جنگ می‌رود. ولی تنها کلید اتمام جنگ، پایان پذیرفتن آن به نفع روسیه است.