میخائیل اولیانوف پس از چندین هفته سکوت مجدد وارد تبلیغات برجامی شده است. در یک ماه و نیم گذشته که وی سکوت کرده بود برای من این تردید به وجود آمد که حمله روسیه به اوکراین نمی‌تواند بی‌ارتباط با سکوت وی و بی‌علاقگی‌اش در به نتیجه رسیدن مذاکرات باشد. حالا که دوباره نطق اولیانوف در مسیری مثبت بازشده، نشان از این دارد که گشایشی در کار به وجود آمده است. به‌زعم من این گشایش امیدوارانه است و می‌تواند در حداقل زمان نتیجه مثبتی حاصل کند. هرچند که اینجانب از ابتدای شروع مذاکرات بر نتیجه‌بخش بودن مذاکرات چه در دولت قبل و چه در دولت فعلی امیدوار بودم و حتی در دو ماه گذشته که بعضی از تحلیلگران در حال یاس و تردید جدی بسر می‌بردند اینجانب امیدواری خود را از دست ندادم و در اکثر مصاحبه‌ها و یادداشت‌ها نسبت به دلایل این خوش‌بینی نکاتی را مطرح کردم. شاید بتوان به‌طور خلاصه این نکات را این‌گونه تشریح کرد:
1- مذاکرات طرف ایرانی و آمریکایی باواسطه اتحادیه اروپایی و حتی تا حدی قطری‌ها ادامه داشت. درواقع این مذاکرات فقط در وین انجام نمی‌شد.
2- هر دو طرف علاقه‌مند به سرانجام مثبت مذاکرات هستند. امریکا نمی‌خواهد بیش از این خود را در منطقه درگیر کند و شکست مذاکرات نتیجه‌ای جز افزایش تنش در سطح منطقه و شاید هم در سطح جهانی برای دو طرف نخواهد داشت. به‌ویژه در مقطعی که در همسایگی خاورمیانه جنگی بزرگ در جریان است و روسیه به‌طور مستقیم با اوکراین و غیرمستقیم با ناتو وارد تقابل شده است. بنابراین امریکا و اروپا در این شرایط حساس جنگی تولد یک بحران تازه را به صلاح خود نمی‌دانند. طرف ایرانی هم درخواستی در مورد سپاه پاسداران دارد که جایگاه این نیروی نظامی، آمریکایی‌ها را به این نتیجه رساند که مقاومت چندانی در مورد این خواسته به عمل نیاورند فقط امتیازی در قبال آن می‌خواستند که بتوانند مخالفین داخلی خود را خلع سلاح کنند.
3-درگذشته آمریکا و اروپا به‌طور مستمر فشار می‌آوردند و مدعی بودند زمان کمی برای توافق باقی‌مانده زیرا میزان غنی‌سازی طرف ایرانی می‌تواند به نقطه‌ای برسد که آن‌ها راهی جز مذاکره را انتخاب کنند اما در این وقفه دوماهه که اتفاقاً باید فشارها بیشتر می‌شد تقریباً اثری از آن وجود نداشت. درواقع این تغییر مسیر تبلیغاتی و کم شدن نگرانی‌ها دلالت از این داشت که آن‌ها تأکید دارند که از طریق مذاکرات به نتیجه برسند.
4- کشورهای مخالف برجام در منطقه ازجمله اسراییل و بعضی عرب‌های خلیج‌فارس خیلی تلاش کردند امریکا در توافقی که انجام می‌دهد حداقل امتیاز را به ایران بدهد و حذف کامل غنی‌سازی و حتی کنترل برنامه موشکی در توافق مدنظر قرار گیرد ولی آمریکایی‌ها با این استدلال که نمی‌خواهند از چارچوب برجام خارج شوند به‌رغم اینکه با آن‌ها مرتباً در ارتباط بودند، تصمیم قطعی خود را دنبال می‌کردند که دلخوری آن‌ها را سبب گردید و حتی دهن‌کجی‌هایی در پاسخ این رفتار آمریکایی‌ها ازجمله افزایش سرعت کار با چین را دنبال کردند.
5- اروپایی‌ها و به‌ویژه فرانسه و بریتانیا که موضع‌گیری‌های تندتری نسبت به آمریکا اعلام می‌کردند، در این مدت توقف مذاکرات، راه سکوت را در پیش گرفتند و این نشان از این داشت که امریکا آن‌ها را قانع کرده تنها در مورد به نتیجه رسیدن مذاکرات فکر کنند و بهتر است که سیاست واحدی در غرب اتخاذ شود هرچند که به نظر نگارنده جنگ اوکراین و مشکل انرژی در غرب نیز در این مسئله بی‌تأثیر نبوده است. با توجه با موارد فوق انتظار می‌رود در روزهای آینده شاهد ادامه مذاکرات و نتیجه مثبتان باشیم.
عبدالرضا فرجی راد