اصولگراها در انتخابات ریاست جمهوری 1400 با رأی حداقلی پیروز شدند. هرچند در سال گذشته، حسن روحانی، محمدجواد ظریف و عباس عراقچی اعلام کردند که امکان توافق وجود دارد و آنها میتوانند با آمریکا بر سر برجام به توافق برسند و تحریمها برداشته شود، اما اصولگراها میپنداشتند که آنها بهتر میتوانند از آمریکا امتیاز بگیرند، به همین دلیل مانع توافق شدند و با اتخاذ مواضع رادیکالی و فرسایشی کردن مذاکرات، در عمل امکان دستیابی به توافق از بین رفت، بهگونهای که گرهای را که میشد با دست باز کرد، اکنون با دندان هم نمیتوان باز کرد. جامعه بهخوبی بر این واقعیت انکارناپذیر واقف است که دولت سابق تا چه اندازه خواستار حصول توافق هرچه سریعتر در وین برای احیای برجام باهدف لغو تحریمها بود تا بتواند در واپسین ماههای حیاتش سروسامانی به وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم بدهد که با کارشکنی مجلس یازدهم و دیگران مواجه شد.
مذاکرات در قطر
تیم مذاکرهکننده دولت سیزدهم نخستین دور مذاکره را روز 8 آذر 1400 با مطالبات حداکثری آغاز کرد و پس از چند دور مذاکره به دلیل اینکه نتیجهای حاصل نشد مذاکرات در 20 اسفند متوقف شد. پس از میانجیگریها و سفر «جوزف بورل» مسئول عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران، مذاکرات از بنبست خارج شد. جوزف بورل ضمن اعلام ازسرگیری مذاکرات هستهای با ایران گفت که دور تازه مذاکرات نه در وین، بلکه در «دوحه» پایتخت قطر برگزار خواهد شد.
دراینارتباط روز گذشته مذاکرات پس از یک وقفه چندماهه در «دوحه» بدون حضور چین و روسیه و با حضور «انریکه مورا» نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات، «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و «علی باقری» معاون سیاسی وزارت خارجه آغاز شد. نفع دو کشور چین و روسیه در ادامه تحریمهاست، زیرا در این صورت چین میتواند نفت ارزان از ایران و روسیه بخرد و روسیه هم با تخفیف زیاد میتواند نفت بیشتر بفروشد و خرج جنگ در اوکراین کند. اگر مذاکرات ایران و آمریکا جدی و مستمر شود، موقعیت روسها تضعیف خواهد شد. اکنون روسیه چون در باتلاق گیر افتاده است، بیشتر به ایران نیاز دارد. به همین دلیل، مبادلات تجاری روسیه و ایران اخیراً از 2 میلیارد دلار در سال به 4 میلیارد دلار رسیده است، زیرا روسها ناچارند برخی کالاهای ایرانی را بخرند. بااینوجود، بازهم به بازار نفت، فولاد و اوره ما ضرر میزنند. پرسش این است که آیا قرار است مذاکرات برجام در «دوحه» بهصورت مستقیم بین ایران و آمریکا باشد یا غیرمستقیم؟ بههرحال ازآنجاکه قطر روی کشورهای عربی و اسرائیل نفوذ دارد، امکان دستیابی به توافق بین دو طرف اصلی برجام یعنی ایران و آمریکا بیشتر از قبل است. مقامات چه بخواهند و چه نخواهند تحریمها زندگی مردم بهویژه فرودستان را تحت تأثیر قرار داده است؛ بنابراین اگر توافق حاصل شود، معیشت مردم بهبود مییابد. متأسفانه برخی افراد از شرایط تحریمها سودجویی میکنند و کاسبان تحریم هستند! در صورت احیای برجام، سفره این کاسبان تحریم جمع و سفره مردم بزرگتر خواهد شد. در انتظار میمانیم تا ببینیم در دوحه چه اتفاقی خواهد افتاد.
نامه جبهه اصلاحات به رئیسجمهور
جبهه اصلاحات ایران با ارسال نامهای به ابراهیم رئیسی پیشنهادهایی برای حل بحران اقتصادی ارائه کرد. در بخشی از این نامه آمده است: اکنونکه قریب یک سال از استقرار دولت جنابعالی گذشته و به دنبال اقدامات اجرایی دولت در آزادسازی نرخ تعدادی از کالاهای اساسی که باعث ایجاد تنش در بازار و نارضایتی در جامعه شده است، بر اساس احساس تعهد و وظیفه نسبت به صلاح مُلک و ملت، لازم است توجه جنابعالی را به نکاتی جلب کنیم:
* جنابعالی هم در تبلیغات انتخاباتی و هم در طول مسئولیت ریاست جمهوری اعلام فرمودید که مشکلات کشور عمدتاً ناشی از «سوء مدیریت» بوده و تحریمهای ظالمانه، نقش کمی را در این زمینه داشته است.
* اقدامات اخیر دولت بدون توجه به نقش سیاست خارجی اعمالشدهاند.
* جنابعالی بهکرات فرمودهاید که «معیشت مردم را به اراده بیگانگان و گفتگوهای مرتبط با برجام گره نمیزنیم». مردم ایران با رگ و خون و پوست خود پیوند بین معیشت با روابط خارجی و رفع تحریمها را حس کرده و میکنند.
* هرچه سریعتر موضوع مذاکرات هستهای را با شجاعت و بر اساس تأمین منافع ملی کشور به نتیجه برسانید.
* احیای برجام و رفع تحریمها علیه ملت و دولت ایران اولین گام مهم و شرط لازم برای حل مشکلات کنونی کشور و از وظایف مسلم دولت محترم است.
* بازسازی روابط بانکهای ایرانی با بانکهای بینالمللی از طریق به نتیجه رساندن مذاکرات مربوط به FATF لازمه گشایش در روابط اقتصادی ایران و حمایت از تولید رقابتی و باصرفه است.
* بازگشت پرقدرت ایران به بازارهای جهانی نفت و گاز از طریق افزایش ظرفیتهای تولید و اختصاص منابع حاصل از آن برای تحقق اهداف توسعه فراگیر کشور در میانمدت باید محقق شود.