زمان زیادی از شروع جنگ اوکراین می‌گذرد آیا امروز می‌توان با قاطعیت درباره تبعات زیست‌محیطی این بحران سیاسی و نظامی نظر داد؟
هر درگیری نظامی تبعات محیط‌زیستی دارد و تفاوت در نوع درگیری خسارات را متفاوت می‌کند.
تبعات جنگ اوکراین بسیار فراتر از منطقه درگیر در جنگ است. این جنگ بسیاری از الگوهای اقتصادی و کشاورزی دنیا را تغییر داده است چون اوکراین و روسیه دو قطب صادراتی محصولات کشاورزی بودند و امروز در نبود این صادرات مصرف کود در مزارع دنیا برای بالا بردن تولید افزایش پیداکرده است. افزایش استفاده از کود آثار مخرب خود را به دنبال خواهد داشت. البته این تنها یک مثال کوچک از تبعات این جنگ است.
اروپاست سال‌ها است تلاش می‌کند تا با الگوهای دوستدار محیط‌زیست سازگار شود؛ اما امروز تبعات جنگ اوکراین دامن اروپا را گرفته و صحبت از استفاده از سوخت‌های فسیلی در زمستان پیش رو مطرح می‌شود.
جنگ‌ها چطور بر محیط‌زیست تأثیر می‌گذارند و به‌طور خاص تأثیر جنگ اوکراین بر آب‌وخاک و هوا چیست و باید منتظر چه نوع تغییراتی باشیم؟
همواره صحبت از تلفات انسانی جنگ می‌شود؛ اما تلفات زیست‌محیطی جنگ سرسام‌آور است.
درگیری‌های مسلحانه یکی از دلایل اصلی کاهش حیوانات بومی مناطق جنگی و از منبع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند.
جنگ محیط‌زیست کشور درگیر را نابود می‌کند و بر محیط‌زیست کشور متجاوز هم تأثیر می‌گذارد چون آن‌ها هم باید از منابع خود هزینه کنند.
موشک‌ها خاک و آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کنند. آتش‌سوزی در جریان جنگ گسترده است. کشتی‌های جنگی آب‌ها را آلوده می‌کنند. در جنگ میان دو کشور مناطق سبز را کاهش می‌دهد. کشورهای درگیر باید برای تأمین هزینه‌های جنگ دست به دامان منابع کشور شوند و ذخایر معدنی بیش‌ازحد استخراج می‌شود.
خطر فقط در به کار گرفتن سلاح‌های هسته‌ای و شیمیایی نیست. خطر استفاده از تسلیحات متعارف هم محیط‌زیست را تهدید می‌کند. به‌ویژه در مواردی که سلاح‌ها از طریق آتش زدن یا انفجار محیط را تخریب می‌کنند. اگرچه تلخی این نوع تخریب به‌اندازه جان انسان‌های ازدست‌رفته قابل‌مشاهده نیست، اما جنگ هزینه زیست‌محیطی سنگین به‌جا می‌گذارد. آثار و تبعات زیست‌محیطی جنگ‌ها تا دهه‌ها سال بعد از اتمام جنگ، به شکلی خاموش و ناشناس بر محیط‌زیست و مردم و حیات‌وحش آسیب می‌زند.
آیا این جنگ اوکراین می‌تواند بر سیاست‌های آب و هوایی جهان تأثیر داشته باشد؟
بله بیشتر تأثیر منفی خواهد داشت. چون بحران انرژی در اروپا باعث شده اروپا از سبز اندیشی فاصله بگیرد. امروز اروپا به جبران کمبود نفت و گاز در زمستان پیش رو طرح استفاده از انرژی فسیلی را بررسی می‌کند. این یعنی تأثیر منفی جنگ اوکراین.
با توجه به حمله اخیر روسیه به نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا احتمال وقوع مجدد چنین حملاتی را شما چقدر جدی می‌دانید و چطور می‌توان از فجایع احتمالی پیشگیری کرد؟
تخریب تأسیسات هسته‌ای اوکراین، مشکل آشکار این جنگ است. از ابتدا جهان نگران این مسئله بود. حتی توصیه می‌شد زلنسکی عاقلانه رفتار کند و بافاصله گرفتن از ناتو و جلوگیری از جنگ این تهدید جهانی را مرتفع کند. سیاستمدار و دولتمرد خوب و عاقل کسی نیست که خوب بجنگد، رهبر هوشمند باید از وقوع جنگ جلوگیری کند.
هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای، مخاطرات فراوانی به همراه دارد. اوکراین یک‌بار این بحران را از سر گذرانده است. در سال ۱۹۸۶ انفجار در چرنوبیل منطقه را با مواد رادیواکتیو آلوده کرد. غبار رادیواکتیو به‌سرعت پخش شد و سطوح قابل‌تشخیص تشعشعات تا کیلومترها پیش روی کرد.
جنگ اوکراین با تهدید نیروگاه اتمی هراس‌انگیزی امروز مشکل بزرگی برای دنیا به‌ویژه برای اروپا است. روسیه نشان داده هراسی از دست زدن به چنین فجایعی ندارد. ازاین‌رو وقت آن رسیده تا دنیا با هر ابزاری که در دست دارد در راستای ایجاد صلح اقدام کند و روسیه از اوکراین خارج شود.