شور شدن آبهای روان
محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو، درباره گزارشها زمینشناسی منطقه سد چمشیر در گفتگو باخبر آنلاین میگوید: «مطابق گزارش زمینشناسی این طرح حدود ۷۰ درصد مخزن سد چمشیر روی تشکیلات گچساران قرارگرفته است که در حقیقت آن تشکیلاتی است که سد گتوند قرارگرفته و بخش فرو افتادگی دزفول است. این مطابق گزارش آقای دکتر منتظری و همکارانشان در دانشگاه تهران در سال ۹۸ است که درباره این مسئله منتشرشده است. احتمال اینکه سالانه ۵۰۰ هزار تن نمک در مخزن این سد انباشته شود زیاد است. این نمک درنهایت میتواند باعث افزایش شوری چشمههای شور پاییندست سد شود که منابع آب زیرزمینی و سطحی متأثر آن است. درنهایت شوری در شرق خوزستان و منطقهی بندر دیلم استان بوشهر میرسد.»
تبعات نفتی آبگیری سد چمشیر
مشکل آبگیری سد چمشیر مختص به بحث کشاورزی و شوری نیست. یک وجه تمایز میان چمشیر و گتوند وجود طرحهای اکتشاف نفت در این مخزن است. زیرا دریاچه سد چمشیر روی طاقدیس گچساران قرار میگیرد به همین علت چاههای نفتی حفرشده و گازهایی با فشار به مخزن تزریق میشود. ۱۱ حلقه چاه نفت در زیر مخزن این سد وجود دارد که برای آبگیری سد باید برای همیشه از ثروتی که از این طلای سیاه به دست میآید خداحافظی کرد. درویش همچنین به تبعات آلودگی نفتی آبگیری سد چمشیر تأکید میکند: «مطابق گزارشی که وزارت نفت اعلام کرده است آن ۱۱ حلقه چاه در مخزن سد، قرار است مهر و موم شود. به رغم تمام تمهیدات امنیتی احتمال آنکه مواد نفتی و شیمیایی نشت کنند و وارد مخزن سد شود بسیار زیاد است. این معضلات میتواند علاوه بر تبعات شوری، تبعات میکروبی و بیولوژیکی هم اضافه کند و همهی اینها در کنار آب غیرقابل شرب و غیرقابل استفاده کردن زمینهای کشاورزی است. این ابهامات جدی است و ما تا بررسی کامل ماجرا خواهان به تأخیر انداختن آبگیری سد باشیم. به خصوص که مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرده که کارفرما گزارش نکرده که گسل منطقه تا کجای مخزن سد ادامه پیدا میکند و همچنین آمارهایی که به آن استناد میکنند مربوط به ۱۲ سال قبل است؛ این آمارها باید بهروز شود.»
خطر شوری برای زمینهای کشاورزی
دکتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران، در گفتگو باخبر آنلاین درباره تبعات آبگیری سد چمشیر میگوید: «رودخانه زهره که سد چمشیر بر روی آن واقعشده است یک رودخانهی کاملاً شور است که با احداث سد، در بهترین حالت شوری آن دو برابر خواهد شد و درواقع آب آن غیرقابل شرب و غیرقابل کشاورزی هست. عمق فاجعه چمشیر بیشتر از گتوند است. به دلیل آنکه آب رودخانه زهره شور است و در بستر شور هم قرار دارد. در حال حاضر هم چشمههای شور متعددی وارد رودخانه میشود. بنابراین شرایط کیفیت آب رودخانهی زهره به مراتب خطرناکتر از سد چمشیر خواهد بود و تبعات دیگری هم دارد؛ با ایجاد آن سد و عدم جریان رودخانه معمولاً تخلیهی نمک بهطور طبیعی انجام میشود چون آن اتفاق نمیافتد، باعث تجمع نمک در داخل مخزن سد خواهد شد و چون شستشوی سالیانه صورت نمیگیرد، رودخانهی زهره بعد از احداث سد شورتر خواهد شد.» درویش کنشگر محیط زیست هم در این خصوص خاطرنشان میکند: «با آبگیری سد چمشیر آن وعدههای تأمین زمین کشاورزی و برق به نتیجه نمیرسد. حتی بخش قابلتوجه اراضی کشاورزی هم در دو استان بوشهر و خوزستان به احتمال زیاد از حیز انتفاع خارج میشود. اگر آب مخزن سد شور شود، توسعه کشاورزی اتفاق نمیافتد. ممکن است میزان شوری اراضی موجود هم افزایش پیدا کند و دیگر غیرقابل استفاده شود.»