ستاد حقوق بشر گزارش مشارکت زنان در عرصههای مدیریتی و تصمیمگیری در ایران را منتشر کرد. ارتقاء جایگاه و موقعیت زنان در نظام اداری و در عرصههای مدیریتی و تصمیمسازی، یکی از شاخصهای مهم حقوق بشری در ارزیابی حمایت و ارتقای حقوق زنان به شمار میآید.
پس از انقلاب اسلامی ایران، با افزايش آگاهی و گسترش آموزش عالی برای زنان و ارتقاء توانمندیهای آنان، سهم زنان در مشاركتهای سياسی و اجتماعی تحول و توسعه گستردهای یافت، به طوری که مشارکت سیاسی و حضور در مناصب تصمیمگیری توأماً به عنوان حق و تکلیف برای زنان مورد شناسایی قرارگرفته است.
علاوه بر پرداختن به این مهم در قانون اساسی، اسناد بالادستی و سیاستهای کلی نظام، رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به کرات بر اهمیت حضور زنان در جامعه و مسئولیتهای اجتماعی و نقشآفرینی این قشر مهم از جامعه تأکید فرمودهاند. در دیدار اخیر معظم له با اقشار مختلف بانوان در دیماه ۱۴۰۲، ایشان دراینباره فرمودند: حضور زنان در مشاغل مختلف مدیریتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هیچ محدودیتی ندارد و ملاک، شایستهسالاری است. درجایی مانند وزارت یا نمایندگی مجلس اگر بانوی مجرّب و کارآمد بهتر و شایستهتری وجود دارد، از نظر اسلام هیچ محدودیتی برای تصدّی او وجود ندارد».
وضعیت بهکارگیری زنان
بر اساس سالنامه آماری نظام اداری کشور آمار کل کارکنان رسمی، پیمانی، قرارداد کار معین و کارگری دستگاههای اجرایی کشور در پایان سال ۱۴۰۱، تعداد ۲ میلیون و ۲۴۶ هزار و ۳۹۷ نفر است که از این تعداد یکمیلیون و ۲۴۷ هزار و ۵۵۹ نفر معادل ۵۶ درصد مرد و ۹۹۸ هزار و ۸۳۸ نفر معادل ۴۴ درصد زن هستند. بر این اساس، در نظام اداری ایران عدالت جنسیتی در استخدام و بهکارگیری نیروی کار مشهود است.
همچنین آمار کارکنان نظام اداری به تفکیک دستگاه اجرایی و جنسیت در پایان سال ۱۴۰۱، نشان میدهد که ۴۵/۹۰ درصد از شاغلین زن در قوه مجریه، ۲۲/۹۸ درصد در قوه قضاییه، ۱۳/۳۱ درصد در قوه مقننه و در نهادهای خارج از قوای سهگانه ۱۷/۸۱ درصد مشغول به فعالیت بودهاند.
وضعیت بهکارگیری زنان در سطوح مدیریتی و تصمیمگیری نیز نشان از روند رشد انتصاب زنان در پستهای مدیریتی کشورمان طی سالهای اخیر دارد. بر این اساس، انتصاب زنان در مشاغل مدیریتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد بیش از دو برابری داشته است و از ۱۹ هزار و ۵۹۷ نفر در سال ۱۳۹۹، به ۴۲ هزار و ۳۹۶ نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
مدیریت زنان در دستگاههای سیاسی
وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در مجلس شورای اسلامی، معاونت امور مجلس رئیسجمهور، وزارت کشور و وزارت امور خارجه، به عنوان دستگاههای مرتبط با امور سیاسی موردبررسی قرارگرفته است. در مجلس شورای اسلامی تعداد مدیران سیاسی زن تا دیماه ۱۴۰۲ به ۱۶ نفر رسیده است و در معاونت امور مجلس رئیسجمهور تعداد مدیران ارشد، مبانی، پایه و عملیاتی به ۱۱ نفر، در وزارت امور خارجه تعداد مدیران سیاسی، ارشد، مبانی، پایه و عملیاتی به ۲۶ نفر، در وزارت کشور تعداد مدیران زن به ۴۰۲ نفر و در مجموع تعداد مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط، به ۴۵۵ نفر رسیده است.
وضعیت انتصاب بانوان
در سطوح مدیریتی
مجموع تعداد بانوان انتصاب یافته در سطوح مدیریتی در پستهای زیرمجموعه استانداریها و سایر سازمانها و نهادهای استانی به تفکیک استانها تا آبان ماه ۱۴۰۲، به ۷ هزار و ۵۱۱ نفر رسیده و مجموع تعداد بانوان در سطوح مدیریتی در وزارت کشور و استانداریهای کشور تا آبان ماه ۱۴۰۲، به ۴۰۲ رسیده است. در تمامی آمارهای مقایسهای مدیران زن با مجموع مدیران تنها آن دسته از دستگاههایی که آمار مجموع مدیران خود را اعلام کردهاند، در این گزارش آمده است. نمودار بالا نشان میدهد بیشترین انتصاب زنان در پستهای مدیریتی مربوط به استانهای فارس با هزار و ۱۸۱ مدیر، هرمزگان با ۹۳۰ مدیر و اصفهان با ۶۰۶ مدیر زن است.
مدیریت زنان در دستگاههای علمی، فرهنگی و اجتماعی
در این بخش، وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور علمی، فرهنگی و اجتماعی یعنی سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان صداوسیما، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، وزارت ورزش و جوانان، معاونت رئیسجمهور در امور زنان و خانواده، سازمان نهضت سوادآموزی، سازمان فنی و حرفهای، بنیاد شهید و امور ایثارگران، جمعیت هلالاحمر کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، شهرداری تهران، سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، سازمان ثبت احوال کشور، معاونت علمی و فناوری رئیسجمهور و بنیاد ملی نخبگان و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موردبررسی قرارگرفته است که در مجموع تعداد مدیران زن در دستگاههای فوق به ۶ هزار و ۱۷۱ نفر رسیده است. بر اساس این گزارش، تعداد ۴۸۰ هزار زن فرهنگی شاغل در وزارت آموزش و پرورش مشغول به کارند که از این میزان، ۳۲ هزار نفر در سطوح مختلف مدیریتی مدارس مشغول به فعالیت هستند. این آمار، در آمار کل مدیریتی زنان لحاظ نشده است.
مدیریت زنان در دستگاههای امور رفاه و سلامت
وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور رفاه و سلامت، یعنی سازمان تأمین اجتماعی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان انتقال خون، سازمان بهزیستی کشور، سازمان دامپزشکی کشور و سازمان حفاظت محیطزیست موردبررسی قرارگرفته است. تعداد مدیران زن انتصابی در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور رفاه و سلامت تا دیماه ۱۴۰۲، به تعداد ۱۶ هزار و ۲۸۳ نفر رسیده است.
مدیریت زنان در دستگاههای اقتصادی و زیربنایی
وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور اقتصادی و زیربنایی، یعنی سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان انرژی اتمی ایران، سازمان ملی استاندارد ایران، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت راه، مسکن و شهرسازی، بانک کشاورزی، سازمان ملی بهرهوری، مرکز آمار ایران، دیوان محاسبات کشور، سازمان انرژی اتمی ایران، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، پستبانک، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت اجرایی رئیسجمهور و سازمان امور اداری و استخدامی کشور موردبررسی قرارگرفته است. مجموع تعداد مدیران انتصابی زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور اقتصادی و زیربنایی تا دیماه ۱۴۰۲، به ۱۳ هزار و ۱۵ نفر رسیده است.
مدیریت زنان در دستگاههای امور حقوقی و قضائیه
در این بخش وضعیت مدیران زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور حقوقی و قضائیه، یعنی در قوه قضائیه و دادگستریهای سراسر کشور، وزارت دادگستری، دیوان عدالت اداری، سازمان بازرسی کل کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، سازمان پزشکی قانونی، سازمان قضایی نیروهای مسلح، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و ستاد مبارزه با مواد مخدر موردبررسی قرارگرفته است. مجموع تعداد مدیران انتصابی زن در سطوح مختلف مدیریتی در دستگاههای مرتبط با امور حقوقی و قضایی تا دیماه ۱۴۰۲، به ۶ هزار و ۴۷۱ نفر رسیده است که در جدول زیر این تعداد به تفکیک نمایش دادهشده است.
لازم به ذکر است، در حال حاضر هزار و ۶ زن در منصب قضاوت مشغول به فعالیت هستند و از این تعداد، ۱۳ نفر در جایگاه معاون دادستان انتصاب، ۸۹۷ نفر در جایگاه دادیاران و مشاوران محاکم خانواده و ۹۶ نفر در جایگاه دادرسان اجرای احکام مدنی انتصاب یافتهاند.