ترجمه مرتضی مجدفر
ماتسوئو باشو یا باسیو (Matsuo Basyo) بزرگ‌ترین و نام‌آورترین شاعر هایکوسرای ژاپنی است. هایکو، نوعی شعر کوتاه لیریک و هجایی است که ریشه در فرهنگ، تمدن و ادبیات ژاپن دارد. باشو، در مقام یکی از بزرگ‌ترین هایکوسرایان ژاپنی، در یک خانواده‌‌ای سامورایی در ۱۶۴۴ میلادی به دنیا آمد. نام کودکی‌اش کین ساکو بود. در بارۀ زمان قبل از هایکوسرا شدنش اطلاعات زیادی در دست نیست؛ ولی تا سن ۴۱ سالگی بیشتر به سرودن اشعار هزل‌آمیز گرایش داشت. سال‌های زیادی از عمرش در سفر بود و از معابد و طبیعت زیبای ژاپن دیدن می‌کرد و در مورد آن‌ها هایکو و نثر می‌نوشت. در دهۀ آخر عمرش مکتب باشو را در هایکو بنیان نهاد و شاگردان متعددی تربیت کرد. پیش از باشو، کار هایکوسرایان بازی با کلمات بود و همین امر باشو را بر آن داشت که در اعتلای هایکو بکوشد. باشو هایکو را ابداع نکرد، بلکه هایکو را یک سبک جدی و پر آوازه ساخت، به طوری که اکنون، سبک شعری هایکو با نام باشو گره خورده‌است. او نام مستعارش را از درخت موز گرفت. باشو در زبان ژاپنی به معنای درخت موز است. او در ۲۸ نوامبر ۱۶۹۴ میلادی در 50 سالگی درگذشت.
۱
چقدر باسرعت می‌پرد ماه!
آویزان شده‌اند قطره‌های باران
در شاخه‌های یخ زده.
۲
وقتی در تاریکی شمع می‌افروختی
درست مانند آن بود که
آذرخشی در دستانت گرفته بودی.
۳
ترک خورد و شکست ظرف سفالین:
آب داخلش یخ زده بود شب
یکه‌ای خوردم و بیدار شدم از خواب.
۴
چشمه‌ساری صاف – صاف!
از روی پایم فرار کرد
خرچنگی کوچک!
۵
کولاک شاخه‌هایم را کند
وقتی ازمیان بلوط‌ها می‌گذشتم؟
سرد سرد است آب‌هایی که موج می‌زنند.
۶
آب چنان سرد است که
مرغ نوروزی آواز نمی‌خواند
در حالی که روی امواج تکان می‌خورد.
۷
تنها دارکوب درک می‌کند
ستونِ
کومه را.
۸
برویم دوستان
به دیدن لانۀ اردک‌هایی که
از سیل باران ماه نیسان در حال شنا هستند!
۹
لانۀ خالی پرنده‌ای که رفته است
چقدر اندوهناک است برای من
چون نگریستن به خانۀ خالی همسایه!
۱۰
در پرواز است چکاوک
بدون هیچ ارتباطی با زمین
بر فراز بی حد و انتهای دریاچه.