بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی وزارت آموزش‌وپرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، ۹۰۲ هزار و ۱۸۸ کودک در مقاطع مختلف تحصیلی از تحصیل بازمانده‌اند که این رقم در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ به ۹۲۸ هزار و ۷۲۹ کودک رسیده است. این در حالی است که نرخ «ترک تحصیل» در مقاطع تحصیلی با روند کاهشی همراه بوده است، به طوریکه این نرخ در کل دوره‌های تحصیلی از ۱.۹۷ درصد در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱.۶۵ درصد در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ کاهش‌یافته است.
وضعیت بازماندگان از تحصیل
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزشیابی نظام آموزش‌وپرورش کشور، «شاخص بازماندگی از تحصیل» است. بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش‌وپرورش، شاخص «بازماندگی از تحصیل» نشان‌دهنده درصد کودکان و نوجوانان از کل جمعیتی است که در بازه سنی رسمی یک دوره تحصیلی معین قرار دارند، اما در یک سال تحصیلی مشخص در هیچ‌یک از دوره‌های تحصیل رسمی اجباری ثبت‌نام نکرده‌اند. سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ تعداد کل بازماندگان از تحصیل ۹۲۸ هزار و ۷۲۹ نفر بوده که از این تعداد ۱۷۱ هزار و ۹۹۲ نفر در مقطع ابتدایی، ۱۹۸ هزار و ۱۰۹ نفر در دوره اول متوسطه و ۵۵۸ هزار و ۶۲۸ نفر در دوره دوم متوسطه بوده‌اند.
وضعیت ترک تحصیل
شاخص ترک تحصیل نیز برای دانش‌آموزانی به کار می‌رود که حین تحصیل، بعد از قبولی یا مردودی، به هر دلیلی نظام آموزشی را ترک کرده باشند.
نرخ ترک تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در کل دوره‌های تحصیلی ۱.۹۷ درصد (معادل ۲۸۷ هزار و ۶۱۷ نفر) بوده که این نرخ در مقطع ابتدایی ۰.۹۷ درصد (۸۷ هزار و ۵۴۴ نفر)، در دوره اول متوسطه ۴.۰۹ درصد (۱۴۹ هزار و ۲۸۸ نفر) و در دوره دوم متوسطه ۲.۵۹ درصد (۵۰ هزار و ۷۸۵ نفر) گزارش‌شده است.
نرخ ترک تحصیل در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ در کل دوره‌های تحصیلی ۱.۶۵ درصد (معادل ۲۴۷ هزار و ۲۴۲ نفر)، در مقطع ابتدایی ۰.۹۱ درصد (۸۴ هزار و ۱ نفر)، در دوره اول متوسطه ۳.۴۷ درصد (معادل ۱۳۰ هزار و ۴۳۲ نفر) و در دوره دوم متوسطه ۱.۶۵ درصد (معادل۳۲ هزار و ۸۰۹ نفر) اعلام‌شده است.
بر این اساس، تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲-۱۴۰۱ افزایش‌یافته است. به تفکیک مقاطع تحصیلی، تعداد بازماندگان در مقطع ابتدایی از ۱۵۶ هزار و ۸۳۵ نفر در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱۷۱ هزار و ۹۹۲ نفر در سال تحصیلی جدید رسیده است. در دوره اول متوسطه نیز این رقم از ۱۹۵ هزار و ۵۶۸ نفر به ۱۹۸ هزار و ۱۰۹ نفر و در دوره دوم متوسطه از ۵۴۹ هزار و ۷۸۵ نفر به ۵۵۸ هزار و ۶۲۸ نفر افزایش‌یافته است. در مقابل اما، نرخ ترک تحصیل در تمامی مقاطع تحصیلی با کاهش همراه بوده است، به طوریکه نرخ ترک تحصیل در کل دوره‌های تحصیلی از ۱.۹۷ درصد (معادل ۲۸۷ هزار و ۶۱۷ نفر) در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ به ۱.۶۵ درصد (معادل ۲۴۷ هزار و ۲۴۲ نفر) در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ کاهش‌یافته است.
علت
بر اساس گزارشی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشرشده: ممکن است به دلایل مختلف همچون مرگ‌ومیر یا مهاجرت برخی از افراد متولدشده در بازه‌های سنی ۶ تا ۱۷ سال یا کم‌توانی ذهنی شدید، اصول حضور یا ثبت‌نام برخی از این افراد در مدارس کشور امکان‌پذیر نباشد. بااین‌وجود، به دلیل ضعف در سامانه‌های آماری و مشکلات محاسباتی، این افراد در آمار بازماندگان از تحصیل محاسبه می‌شوند.
مدارس مسجد محور
همچنین برخی از کودکان در مدارس غیررسمی یا شبه مدارسی همچون مدارس مسجدمحور مشغول به تحصیل شده و به دلیل مشکلات مربوط به عدم ثبت‌نام رسمی این کودکان در سامانه‌های وزارت آموزش‌وپرورش، در طول سال تحصیلی به‌عنوان بازمانده از تحصیل شناسایی شوند. احصای تعداد واقعی یا «نرخ خالص کودکان بازمانده از تحصیل» مستلزم شناسایی دلایل عدم حضور این افراد در مدرسه و حذف بخشی از افرادی است که اصولاً فاقد شرایط تحصیل و ثبت‌نام در مدارس کشور بوده یا به‌نوعی دیگر در شبه مدارس یا مدارس خارج از کشور در حال تحصیل هستند.