اصطلاح «اسنپ بک» (Snap Back) به یکی از مفاهیم کلیدی در برخورد با ایران تبدیل شده است. این اصطلاح در رابطه با برگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران پس از خروج ایالات متحده از برجام (توافق هستهای ۲۰۱۵) مطرح شد. اما اسنپ بک تنها محدود به این مورد نیست و میتواند در زمینه اقتصادی و سیاسی نیز به کار رود.
بازگشت خودکار تحریم ها
اسنپ بک به معنای بازگشت سریع به شرایط قبلی پس از یک تغییر موقت است. در مورد ایران، این اصطلاح زمانی مطرح شد که آمریکا پس از خروج از برجام، خواستار اعمال فوری تحریمهای سازمان ملل علیه ایران شد. بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اگر مکانیزم ماشه فعال شود تحریم ها به صورت خودکار باز می گردند و هر یک از اعضای دائم میتوانند در صورت نقض برجام توسط ایران، فرآیند اسنپ بک را فعال کنند.
ایران در مواجهه با تهدید اسنپ بک، میتواند راهکارهای متعددی را در پیش بگیرد:
خروج از NPT
خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) یکی از گزینههایی است که در صورت تشدید فشارهای غرب، ممکن است توسط تهران مطرح شود. این اقدام میتواند پیامد گستردهای در سطح بینالمللی داشته باشد. اروپا و آمریکا به تعهدات خود در قبال برجام پایبند نبودند و تحریم های فلج کننده علیه ایران اعمال کردند به همین دلیل ممکن است ایران NPT را به عنوان ابزار فشار ترک کند. این اقدام میتواند نشاندهنده ناامیدی تهران از راه حل های دیپلماتیک باشد.
تقویت روابط با متحدان
ایران میتواند با تقویت همکاری با چین، روسیه و کشورهای عضو بریکس، از فشار تحریمها بکاهد. همچنین، گسترش روابط با همسایگان مانند عراق، سوریه، ترکیه و ... میتواند به کاهش وابستگی به غرب کمک کند.
توسعه برنامه هستهای
اگر تحریم ها ادامه یابد ایران می تواند به فعالیت های هسته ای خود سرعت دهد و تاسیساتی که مورد حمله آمریکا و اسراییل قرار گرفتند را بازسازی کند و در مکان های نامعلوم کارگاه های کوچک و مخفی برای غنی سازی ایجاد کند.
استفاده از مکانیسمهای بینالمللی
ایران میتواند از طریق دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) یا سایر نهادهای حقوقی، علیه اقدامات یکجانبه آمریکا و اسرائیل شکایت کند.
کارشکنی
آمریکا و اسرائیل همواره سعی کرده اند با اقدامات خود مانع از کاهش فشارها بر ایران شوند. آمریکا از طریق تحریمهای ثانویه، شرکتهای خارجی را تهدید کرده که با ایران همکاری نکنند. اسرائیل نیز با لابیگری در کنگره آمریکا، سعی در تشدید تحریمها دارد.
احیای برجام
اسرائیل با تحریک کشورهای عضو برجام سعی کرده است مانع از بازگشت به برجام شود. حتی در صورت توافق، ممکن است به بهانههای جدیدی برای تشدید فشارها متوسل شوند.
آینده اسنپ بک
اسنپ بک میتواند هم تهدید و هم فرصت باشد. اگر ایران بتواند با دیپلماسی فعال، تقویت اقتصاد داخلی و اتحاد با متحدان، از این چالش عبور کند، میتواند قدرت چانهزنی خود را افزایش دهد. در مقابل، آمریکا و اسرائیل به کارشکنیهای خود ادامه خواهند داد. اکنون توپ در زمین ایران است تا با امریکا توافق کند و اگر توافق صورت گیرد آمریکا می تواند از سه کشور اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس بخواهد مکانیزم ماشه را فعال نکند و جلوی کارشکنی ها را بگیرد.فعال شدن مکانیزم ماشه زندگی مردم و اقتصاد را تحت تاثیر قرار می دهد.