پکن اخیراً با ایجاد یک چرخش در سیاست خاورمیانه‌ای خود ، از طرحی برای ارتقا صلح و ثبات در منطقه رونمایی کرد. وانگ یی ، وزیر امور خارجه چین ، با اتمام یک سفر رسمی به عربستان سعودی ، ترکیه ، ایران ، امارات متحده عربی ، بحرین و عمان ، تمایل کشورش را برای داشتن نقش فعالانه‌تر در حل مسائل خاورمیانه اعلام کرد. هوآ چونیینگ ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین ، با اعلام جزئیات سفر وانگ ، هدف از ایجاد “هم‌افزایی بین ساخت الگوی توسعه جدید در چین و استراتژی‌های اصلی توسعه در این کشورها را حمایت از مبارزه کشورهای منطقه با ویروس کرونا و بهبود اقتصادی ، تقویت همکاری باکیفیت بالا در ابتکار عمل در پروژه “کمربند و جاده” پکن ، و بحث در مورد همکاری بر اساس “سیاست برد-برد” و همچنین “کمک برای حفظ صلح در خاورمیانه”. نام برد. با تأکید بر همکاری برای پروژه کمربند و جاده - یک پروژه بزرگ زیربنایی که از اروپا تا آسیای شرقی ادامه می‌یابد - پکن ممکن است سعی کند با پادرمیانی برای حل مسائل منطقه از کشورهای عضو بخواهد تا برای دستیابی فوری به منافع حاصل از این پروژه تا آنجائی که ممکن است به حل‌وفصل اختلافات خود بپردازند.با امضای طرح کمربند و جاده در سالهای اخیر ، هر شش کشور مورد بازدید وانگ نقش مهمی در این پروژه بزرگ داشته برای نیل به نتایج پایدار به وحدت نیاز دارند. وانگ با ارائه یک پیشنهاد 5 ماده‌ای در هنگام توقف خود در ریاض ، نه‌تنها پیشنهاد داد تا در مسئله اسرائیل و فلسطین میانجیگری کند و میزبان گفتگوهای صلح در چین باشد ، بلکه احیای توافق هسته‌ای ایران را نیز در اولویت خود نگه داشت.
وی همچنین با آرزوی ایجاد چارچوب امنیتی جدید برای منطقه ، خواستار برگزاری گفتگوی چندجانبه‌ای شد كه در آن قرار است برطرف شدن تهدید امنیتی علیه تأسیسات نفتی و خطوط حمل‌ونقل دریایی در خلیج‌فارس به‌عنوان موضوعات اصلی در نظر گرفته شود.
پیش‌ازاین ، چین همواره موضع بی‌طرفی داشت و از درگیری مستقیم در خاورمیانه اجتناب می‌کرد. با تمرکز بر بیزینس و تجارت ، این رویکرد به‌خوبی کار می‌کرد زیرا چین تنها به‌عنوان یک مصرف‌کننده برتر انرژی با منطقه سروکار داشت.
چین برای اجرای توافق با ایران علاقه‌مند به بازگشت این کشور به توافق هسته‌ای 2015 - که به‌طور رسمی تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود هست چراکه در غیر این صورت تحریم‌های آمریکا مانع بر سر این راه خواهد بود. به عبارتی رفع محدودیت‌های تهران برای چین مناسب است ، زیرا این امر به مانع اصلی در تجارت دوجانبه تبدیل‌شده است.اکنون ، باروی کار آمدن رئیس‌جمهور جو بایدن ، اوضاع تغییر کرده است. در طول این سفر ، وانگ از واشنگتن خواست تا گام‌های اساسی را برای كاهش تحریم‌های یكجانبه علیه تهران بردارد ، هم‌زمان به تهران نیز توصیه كرد تا تعهدات مربوط به توافق هسته‌ای خود را از سر گرفته و به یک “برداشت زودرس” دست یابد.بااین‌حال ، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی همچنان برای احیای توافق هسته‌ای ملاحظاتی در نظر می‌گیرند. به صورتی که حتی اگر کشورهای عربی به دیدگاه‌های پکن گوش فرا دهند ، لغو تحریم‌های ایران برای منافع تجاری‌شان مناسب نخواهد بود و می‌تواند سهم کنونی آن‌ها از بازار نفت را با خطر روبرو سازد.وزیر امور خارجه چین سرانجام در این سفر توافق‌نامه 25 ساله استراتژیک بین کشورش و ایران را امضاء و آن را “نقشه راه کاملی” برای همکاری‌های آینده این دو کشور خواند.
چین و عربستان سعودی نیز قرارداد “مشارکت استراتژیک” مشابهی را به امضاء رسانده‌اند که تفاوت چندانی با توافق با ایران ندارد. درست قبل از ورود وانگ به ایران ، چن ویکینگ ، نماینده چین در پادشاهی سعودی ، در یادداشتی نوشت: “توسعه روابط با عربستان به‌عنوان شریک جامع در روابط استراتژیک با چین، اولویت سیاست خاورمیانه‌ای این کشور به شمار می‌رود. در برابر غفلت از تغییرات بزرگ در یک قرن اخیر و اوضاع جدید در خاورمیانه ، روابط دیرینه و فزاینده قوی چین و عربستان سعودی استراتژیک تر شده است. “
30 مارس 2021
تارنمای المانیتور
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com