روابط با همسایگان چه جایگاهی در سیاست گذاری های بین المللی دارد؟ این موضوع در چه سطحی از اولویت و اهمیت قرار می گیرد؟
کشور ها در برقراری روابط دوستانه با دیگر کشور ها با اراده و اختیار وارد عمل می شوند ولی همسایگان یک کشور چینشی جغرافیایی دارد و در ایجاد رابطه با همسایگان مساله اراده و اختیار مطرح نیست بلکه روابط با آنها در سیاست خارجی هر کشوری، موضوعی ثابت است.
قرار گرفتن یک کشور میان تعدادی از کشورهای دیگر به تنهایی منشا قدرت یا ضعف نیست، ولی نوع تعامل با همسایگان است که برای هر کشوری قدرت یا ضعف ایجاد می کند.
به نظر شما در برقراری روابط با همسایگان چه الگو هایی موفق بوده و کدامیک برای سیاست منطقه ای ایران مناسب تر است؟
کشور ها در روابط با همسایگان به تامین منافع ملی، امنیت داخلی و خارجی، مسائل اقتصادی، و همچنین مسائل مذهبی و فرهنگی توجه می کنند.
کشور هایی که روابط خوبی با همسایگان خود دارند اصل هم زیستی مسالمت آمیز و اقتصاد محور را مد نظر قرار می دهند و با ایجاد وابستگی های اقتصادی و بسط دادن همکاری های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به هدف عالی برقراری صلح، ثبات و امنیت نائل می شوند.
رویکرد نظامی و امنیتی در خاورمیانه باعث بدبینی و دوری همسایگان از ایران می شود. البته توانمندی نظامی و امنیتی ارزش و اهمیت خاص خود را دارد، ولی اصول هم زیستی مسالمت آمیز و اقتصاد محور با همسایگان برای ایران مهم است.
به ویژه که با توجه به روابطی که میان برخی از کشورهای منطقه و قدرت های فرامنطقه ای وجود دارد، رویکرد نظامی و امنیتی می تواند موجب سوء استفاده رقبای فرا منطقه ای ایران گردد.
ارتباط و گسترش روابط با همسایگان در منطقه حساس خاورمیانه از گسترش ناامنی، تروریسم، قاچاق، مهاجرت غیرقانونی و دیگر معضلات منطقه جلوگیری می کند و باعث همگرایی بیشتر در میان دولت های خاورمیانه می شود.
در شرایط اقتصادی امروز ایران، گسترش روابط با همسایگان ضمن تامین امنیت اقتصادی به بازار و اشتغال در داخل رونق خواهد داد. بهبود روابط با همسایگان و برقراری روابط و گسترش آن و استفاده از ظرفیت همسایگان جهت دور زدن تحریم ها برای کشورمان از اهمیت بالایی برخوردار است.
ضرورت ارتباط با کشورهای همسایه در کلام مسئولین شنیده می شود. آیا سیاست های اجرایی در این سمت حرکت می کند یا خیر؟
توسعه روابط با کشور های منطقه اجتناب ناپذیر است. ایران نیز باید در مسیر اجرای سیاست تحکیم و توسعه روابط با همسایگان قرار بگیرد. اقتصاد ایران به روابط کشور با همسایگان چشم دارد.
متاسفانه نگاه برخی از کشورهای عربی به ایران بدبینانه است و همین نگاه ها در نمود ثمرات برقراری روابط میان ایران و عربستان تاثیر داشت.
کشورهای عربی ایران را کشوری قدرتمند و مستقل می شناسند که زیر بیرق زور نمی رود، کشوری که تمامی رشته هایشان در سوریه را پنبه کرد.
بنابراین از ایران کینه به دل گرفته اند البته به هیچ وجه توانایی رویارویی با ایران را ندارند، و این بیشتر کینه در کارشکنی ها و شیطنت ها بروز و ظهور داشت.
جنگ یمن هم عامل دیگری بود که موجب ایجاد فاصله میان ایران و کشورهای عرب منطقه شد.
یمن برای عربستان سعودی حکم حیاط خلوت داشت و ایران با نفوذ در یمن و حمایت از حوثی ها عربستان سعودی را برای چند سال در مخمصه قرار داد.
متاسفانه روابط ایران و آذربایجان نیز با وجود داشتن مرز مشترک و فرهنگ و مذهب واحد، درگیر دشمنی اسرائیلی ها با ایران شده است به طوری که بسیاری عقیده دارند اسرائیلی ها از آذربایجان برای اجرای عملیات علیه ایران استفاده می کنند.
در افغانستان نیز استقرار مجدد طالبان در قدرت از جمله مسائلی است که بر روابط ایران و همسایه شرقی اش تاثیر منفی گذاشته است. مجموع این موارد نشان می دهد که ایران نمی تواند در توسعه روابط با همسایگانش از یک سیاست واحد پیروی کند. هر کدام از مناطق هم جوار با ایران در توسعه رابطه الزاماتی متفاوت با دیگر مناطق دارد و توجه به تدوین سیاست درست ضروری است.