بهروز امیریان، کارشناس سیاسی
چرا می گویند سیاست بی رحم است؟ هر رقابتی برای کسب قدرت می تواند به حذف افراد منجر شود. از این منظر شاید رد صلاحیت نباید بی رحمی سیاست باشد.
یکی از مسائلی که عملکرد شورای نگهبان در رد صلاحیت افراد را تایید می کند تعداد بالای ثبت نام کنندگان در هر انتخاباتی است. ورود نهاد نظرتی و غربالگری اینجا موضوعیت پیدا می کند چون به طور طبیعی با این همه داوطلب عملکرد مجری انتخابات مختل می شود.
این مشکل به راحتی با حضور و فعالیت احزاب برطرف می شود. اگر نظام سیاسی حزبی باشد و جامعه رفتار سیاسی را در قالب فعالیت حزبی بشناسد و بپذیرد و در انتخابات احزاب نمایندگان خود را معرفی کنند و با حجم بالای داوطلب مواجه نمی شویم. ضمن اینکه تربیت سیاسی افراد در حزب منجر به مشارکت نیرو های توانمند می شود و کیفیت انتخابات مجلس و دولت را بالا می برد.
برخی از ثبت نام کنندگان در هر دوره برای دیده شدن به میدان می آیند. برخی مطالبات قومیتی و اقلیتی و حتی مخالفت های آشکار و پنهانی دارند. افراد با انگیزه های مختلف ترغیب شده اند و برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده اند.
صف بالای ثبت نام کنندگان و ناپدید شدن صف رای دهندگان یک پدیده عجیب در انتخابات اخیر کشور است. نسبت افرادی که می خواهند نامزد نمایندگی مجلس شوند در مقابل تعداد رای دهندگان منطقی نیست.
این تعداد ثبت نام کننده پیامد دارد و بررسی این ثبت نام ها هزینه، وقت و زمان دستگاه های اجرایی و نظارتی را می گیرد. لذا در نهایت افرادی تایید صلاحیت می شوند که از عهده مسئولیتی که برایش رقابت می کنند بر بیایند.
ثبت نام بالا، تعداد رد صلاحیت ها را هم بالا می برد در این شرایط آمار منتشر شده از رد صلاحیت ها از نظر سیاسی و اجتماعی جلوه خوبی برای کشور ندارد. درحالیکه اساسا بسیاری از رد صلاحیت شده ها در استاندارد نمایندگی مردم نبودند یا حداقل های لازم برای اخذ مسئولیت نمایندگی مجلس را نداشتند.
مجلس جای نخبگان علمی، سیاسی و اقتصادی است.متاسفانه در جریان رد و تایید صلاحیت گاه به صورت سلیقه ای عمل می شود و افرادی که فاقد کارآمدی لازم برای حل مشکلات جامعه هستند از غربال شورای نگهبان رد می شوند و بسیاری از نخبگان و شخصیت های برجسته از رقابت باز می مانند.
رد صلاحیت به خودی خود روندی عادی نیست و برای داوطلبان به ویژه نخبگان تبعات منفی دارد. گاهی رد صلاحیت به رای مردم جهت می دهد و تشدید کننده استقبال رای دهنده از حضور نامزد رد صلاحیت شده است مثل رتبه دوم آرا باطله که در یکی از حوزه ها به نام نامزد رد صلاحیت شده به صندوق ریخته شده بود.
رد صلاحیت در مقاطعی سبب شناسایی بهتر دیده شدن داوطلب شده و او را در دوره های بعد به چهره تبدیل کرده است. مردم در شبکه های اجتماعی از این افراد صحبت می کنند و رد صلاحیت موجب مطرح شدن بیشتر این افراد می شود.
در دوره اخیر حتی دیدیم که کاربران در فضای مجازی به ثبت نام کننده ای که رد صلاحیت شده تبریک می گفتند. تا جایی که رد صلاحیت در میان بخشی از جامعه به ارزش تبدیل شده است. از این رو رد صلاحیت،مهم این است که فرد در کدام طیف سیاسی باشد. جناح و گروه سیاسی داوطلب تعیین می کند که رد صلاحیت برایش تبعات منفی داشته باشد یا حتی موجب شناخته شدن یا بالا رفتن جایگاهش در جامعه شود.