یکی از ایرادات اصلی نظام انتخاباتی ایران که کشور با آن درگیر بوده، به نوع نگاه حاکمیتی به قانون انتخابات بر می گردد.
در قانون جدید این نگاه نه تنها اصلاح نشده، بلکه مجددا تقویت شده است. تایید صلاحیت، عدم تایید صلاحیت و عدم احراز صلاحیت چه معنایی دارد؟ هر کدام از این عناوین محل بحث هستند.
مساله تایید، احراز و عدم احراز مساله قضایی است. باید محکمه ای این موارد را بررسی کند. دادن چنین عناوینی به یک فرد موضوعی ساده و سلیقه ای نیست.
باید دادگاهی برگزار شود و مشخص شود که کسی صلاحیت دارد یا ندارد. برگزاری چنین دادگاهی و اجرای پروسه قضاوت کاری حاکمیتی است.
یک دادگاه می تواند بعد از تشکیل پرونده و چندین جلسه رسیدگی متقلب، کلاهبردار یا خطاکار بودن یک فرد را ثابت کند.
احراز صلاحیت کاری پیچیده، قضایی و حاکمیتی است. یک هیات چند نفره نمی تواند با گفت و گویی صمیمانه و دوستانه در دورهمی خودمانی شان بر اساس سلیقه افراد حاضر در آن جمع، صلاحیت یا عدم صلایحت یک انسان را مشخص و اعلام کنند.
در این مرحله اصل مساله مورد اعتراض است. سوال ایراد دارد. اینکه می خواهیم صلاحیت کاندیدا ها را احراز کنیم خود مورد نقد است.
چنین مواردی را در هیچ کشوری نداریم. اگر در قوانین کشور ها بررسی کنید چنین چیزی را ندارند و احراز صلاحیت و عدم احراز صلاحیت که عده ای را از حقوق خود برای مشارکت در انتخابات منع می کند به ذات امری غیر قانونی تلقی می شود.
اینکه صلاحیت نامزد احراز شود امری عجیب و مورد انتقاد است. چگونه می توان توسط یک مجموعه و جدا از پروسه قضایی گفت برای من محرز شده که شما آدم درستی هستید ی نیستید!
متاسفانه این مساله مورد نقد وارد قانون انتخابات کشور شده است. پیش از این نیز در هر دوره ای که انتخاباتی برگزار شده این موارد مورد نقد و بحث بود. نگارنده در هر دوره مطلب نوشته و مقاله منتشر کرده و در این رابطه مصاحبه کرده است.
احراز کاری قضایی است. در مساله احراز صلاحیت بار بر دوش نامزد می افتد و خود او باید به شورای نگهبان بگوید که من آدم درستی هستم! نامزد انتخابات نباید ثابت کند که آدم خوبی است! اصل بر برائت است. اصل برائت می گوید فرد آدم درستی است. اگر نظری غیر از این دارید باید در محکمه قضایی اتهام خود را به اثبات برسانید و برای بررسی اتهام سند و مدرک بیاورید. اثبات درست بودن یا نادرست بودن یک فرد بر عهده مدعی نیست.
از این منظر این بخش از قانون انتخابات از نظر شکلی و محتوایی محل ایراد است. پافشاری و اصرار شورای نگهبان در امری نادرست و مورد انتقاد عجیب است! از انتخابات مجلس چهارم شورای نگهبان این موضوع را اعلام کرد و صلاحیت تعدادی از نمایندگان را رد کرد و گفت کاندیدای مجلس باید نزد این مجموعه درستی خود را ثابت کند و این خلاف اصل برائت است. شرع مقدس چنین چیزی نمی گوید و این رفتار سلیقه ای مخالف اصل برائت (اصل 3قانون اساسی) است. در اصل برائت همه پاک هستند.