خشکسالی پی در پی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور گفت: هم اکنون کشور ما در پنجمین سال خشکسالی قرار دارد، حاصل این شرایط، خشک شدن تالاب‌ها و تشکیل کانون‌های گرد و غبار است که کیفیت زیست را در بسیاری از شهرهای کشور تحت تأثیر قرار داده است.
شینا انصاری در شورای اداری استان قزوین، گفت: ما با مسائل و مشکلاتی که در سطح کشور در حوزه محیط زیست با آن مواجه هستیم به خوبی مشخص است، ما به واسطه بی‌توجهی به مسائل محیط زیست در حال حاضر در اغلب حوزه‌های محیط زیستی متأسفانه با چالش‌های جدی و عمیق مواجه هستیم.
از بین رفتن حق آبه ها
انصاری به بحران‌های کمبود آب، گرد و غبار، و حق‌آبه تالاب‌ها اشاره کرد و افزود: بحران آب این روزها مهم است و موضوع گرد و غبار، و موضوع حق‌آبه تالاب‌ها به ویژه تالاب‌هایی که به دلیل عدم تخصیص حق‌آبه طبیعت در معرض خشکیدگی قرار گرفته‌اند از جمله مشکلات اساسی کشور است. بسیاری از تالاب‌ها به کانون‌های گرد و غبار تبدیل شده‌اند و همین موضوع باعث تشدید مشکلات زیست‌محیطی و کیفیت زندگی مردم در شهرها و استان‌ها شده است. وی با اشاره به اسناد بالادستی همچون اصل ۵۰ قانون اساسی و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری و تأکید بر اینکه حفاظت از محیط زیست وظیفه‌ای همگانی است، افزود: براساس مهم‌ترین سند بالادستی ما در حوزه محیط زیست، حق‌آبه محیط زیست باید بعد از آب شرب لحاظ شود اما متأسفانه، در عمل بیشتر توجه به تأمین آب برای شرب، کشاورزی و صنعت بوده و کمترین توجه به محیط زیست صورت می‌گیرد. باید صنایع کم‌آب‌بر را در دستور کار قرار دهیم، همچنین باید از فناوری‌های نوین استفاده کنیم و مصرف آب در کشاورزی را بهینه کنیم. همچنین موضوع بازچرخانی آب و استفاده از آب خاکستری به عنوان مؤلفه‌های ضروری در مدیریت منابع آبی باید مورد توجه قرار گیرد.
موج گرما و بی‌هنجاری دما
رئیس سازمان هواشناسی کشور از تاثیر «موج گرمایی» بر بیشتر استان‌های کشور و افزایش دمای تهران به بیش از ۴۰ درجه خبر داد و دو مفهوم «بی‌هنجاری دما» و «موج گرمایی» را تشریح کرد.
سحر تاجبخش تشریح کرد: «بی‌هنجاری دما» تفاوت بین دمای اندازه‌گیری شده و میانگین دمای دوره مرجع است که این میانگین به عنوان مثال یک دوره ۳۰ ساله و در یک بازه زمانی مشخص مانند یک روز، یک هفته یا... است. در سال‌های اخیر با توجه به گرمایش جهانی، دمای کشور اغلب بیشتر از میانگین بلند مدت ۳۰ ساله بوده است. هفته گذشته دمای کشور ۱.۴ درجه سلسیوس بیش از میانگین بلندمدت بود که ابتدای فصل تابستان ۱.۲ درجه سلسیوس بیش از نرمال بوده است. بیشترین بی‌هنجاری دما در روز ۴ مرداد مربوط به استان کردستان و به میزان ۴.۲ درجه سلسیوس بوده است. طی هفته گذشته این شاخص مربوط به استان البرز با مقدار ۳.۳ و طی همین مدت تهران ۲.۲ درجه سلسیوس بی‌هنجاری دما داشته است.
روز صفر آب
مهدی فصیحی هرندی، پژوهشگر حوزه آب، درباره وضعیت بحرانی آب در کشور گفت: ما درس از گذشته نمی‌گیریم. وقتی سد وشمگیر که آب شهر همدان را تأمین می‌کرد در سال ۱۴۰۱ خشک شد، عملاً «روز صفر آب» فرا رسید ولی سیستم حکمرانی درس نگرفت. پیش‌بینی وضعیت فعلی آب ایران و بحرانی شدن آن، مثل روز روشن بود که این اتفاق می‌افتد. در صحبت‌های برخی از مسئولان به‌وضوح می‌بینید که می‌گویند ما مسئله جیره‌بندی آب نداریم و مشکلی به‌وجود نمی‌آید، فقط مردم صرفه‌جویی کنند؛ بدون اینکه مفهوم کلمات معلوم باشد و اصل داستان کتمان شود. وقتی مسئولان به مصرف‌کننده می‌گویند پمپ و مخزن برای آب بگذارد، یعنی فشار آب شبکه را به هر دلیلی کاهش داده و آب را جیره‌بندی کرده‌اند. یعنی آب کم داریم. به جای مدیریت مصرف، باید به مدیریت تقاضا، مدیریت آمایش سرزمینی و هشدارهای جدی توجه کنیم. اما مدام آب می‌آوریم، سدهای مختلف را وارد مدار مصرف می‌کنیم، و در نهایت به پایان می‌رسد و وضعیت کنونی حاکم می‌شود. ما الان به «روز صفر آب» هستیم؛ بعضی‌ها فکر می‌کنند روز صفر یعنی خشکی سد تا بتوان کف آن را جارو کرد؛ نه، این‌طور نیست. روز صفر یعنی سطح آب به حدی برسد که آب‌گیر سد دیگر نتواند آب را به تصفیه‌خانه منتقل کند.
راه‌حل‌های بین‌المللی
دنیا در اجرای روش‌های کنترل هدررفت آب و انشعابات، پرداخت هزینه مستقیم صورت نمی‌گیرد. برای آن مدل تجاری تعریف می‌کنند و سرمایه‌گذار و دستگاه مربوطه، در نهایت با انجام توافق، طرح مربوطه را اجرا و ارزش مازاد ایجاد می‌کنند. با حرف، بنر و مصاحبه نمی‌شود مصرف‌کننده را به کاهش مصرف آب واداشت. الان در شرایطی هستیم که حتی کاهش مصرف در حجم لیتر هم برای ما اهمیت دارد. بنابراین، هر سازوکاری مانند توقف آبیاری چمن‌ها و مشوق‌های تعرفه‌ای باید به‌صورت خلاقانه لحاظ شود.