ستاره صبح، فائزه صدر: شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۱۹ آذر ۱۳۶۳ با فرمان امام خمینی تأسیس شد تا برای دورهای به بازبینی نظام فرهنگی و آموزشی کشور بپردازد. تا آنجا که هدف اصلی این مجموعه تزکیه محیطهای علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی از فضای جامعه فرهنگی عنوان شد. اما کارکرد این مجموعه به مرور گسترش پیدا کرد و به شکل نهادی موازی در کنار قوه مقننه به قانون گذاری پرداخت. امروزه انزوای بسیاری از نخبگان محصول عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی است. ستاره صبح با فتح الله امی، استاد دانشگاه و رئیس پیشین پژوهشگاه هوا و فضا که از بدو تأسیس این مجموعه در جریان پروسه تشکیل و فعالیت این شورا بود به گفتوگو نشسته که در ادامه میخوانید:
فتح الله امی با اشاره به تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی در رابطه با آغاز به کار این مجموعه گفت: من از ابتدا در جریان تشکیل این شورا و ستاد انقلاب فرهنگی بودم و میدانم که چرا ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد و بعد از بازگشایی دانشگاهها منحل شد. قرار نبود این مجموعه به شکل امروزی به فعالیت اش ادامه بدهد.
وی افزود: کاری که این مجموعه انجام میداد، در آموزش عالی، پزشکی و بهداشت و درمان و سایر گروههای تخصصی در حقیقت در دست دو وزارتخانه علوم و بهداشت و درمان بود و اینجا تداخلی ایجاد شده و موجب نارضایتی است.
امی در ادامه اضافه کرد: هدف از تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی صرفاً ایجاد یک اتاق فکر بود تا پیشنهادات تجمیع شود و برای اجرا به دو وزارتخانه علوم و بهداشت و درمان ارائه شود. در حقیقت شورای انقلاب فرهنگی یک نهاد مشورتی بود، نه اجرایی.
این استاد دانشگاه و عضو شناخته شده هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با انتقاد از عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: متأسفانه شورا خود را در جایگاه دو وزارتخانه قرار داد و نه تنها قوانینی مصوب و به وزارتخانهها ابلاغ میکند، بلکه در اجرا وارد شد و در ادامه چند وزیر به دلیل این دخالتهای بی جا در امور آموزش عالی استعفا دادند. دکتر مصطفی معین و دکتر رضا فرجی دانا از این گروه وزرا بودند. کار به مجلس کشید و دیگرانی نیز درگیر شدند.
وی در ادامه خاطرنشان ساخت: شورای عالی انقلاب فرهنگی از آن پس آمده بود تا اختیار اجرایی را از دو وزارتخانه سلب کند این مجموعه در پیشنهاد وزرا دخالت کرد و مستقیم در انتخاب روسای دانشگاه نقش ایفا میکرد. جذب هیئت علمی به طور مستقیم با نظر این مجموعه انجام میشد در صورتی که شورای عالی انقلاب فرهنگی در قانون اساسی پایگاه قانونی ندارد و موجودیت اش در قانون اساسی تعریف نشده است. این بخش از فعالیتهای شورا همواره قابل انتقاد بود و هست.
رئیس پیشین پژوهشگاه هوا و فضا ضمن تأیید غیر قانونی بودن مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: وقتی مسئولیت پژوهشگاه هوا و فضا بر عهده اینجانب بود، سند 1404 مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و پروژههای تعریف شده در این سند را چند بار به سازمان برنامه و بودجه بردم تا حمایت بگیرم، ولی هر بار کارشناسان گفتند مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی قانونی نیست چون در قانون اساسی به رسمیت شناخته نمیشود.
وی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی با نظر ولی فقیه تأسیس شد و در شرح وظایفش هیچ اشارهای به کار اجرایی نشده است. اما این مجموعه تصمیمات اجرایی میگیرد. اخیراً تعدادی هیئت علمی که از شرایط لازم برای عضویت در فرهنگستان علوم برخوردار نبودند را وارد فرهنگستان کرد و موجب استعفای برخی از اعضای فرهنگستان شد.
این استاد دانشگاه با یادآوری پروسه نخبه زدایی از آموزش عالی کشور اظهار داشت: هیئت های جذب مرکزی در شورای عالی انقلاب فرهنگی و انتصابات آنها در وزارتخانهها و دانشگاهها یکی از عوامل بازدارنده در فعالیت نخبگان بود. متأسفانه غیر نخبگان بر نخبگان حاکمیت پیدا کردهاند که به انزوا، حاشیه نشینی و مهاجرت نخبگان انجامیده است.
فتح الله امی در پایان گفتوگو تاکید کرد: تاکنون هیچ مرجعی عملکرد این شورا آنطور که باید بررسی نکرده است. دستگاههای ناظر باید محدوده فعالیت شورا را مشخص کنند. این مجموعه در خصوص فرهنگ عمومی کشور نیز فعالیت قابل دفاعی نداشت. دور شدن جامعه از ارزشهای فرهنگی نظام دلیلی بر عدم موفقیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در عمل به وظایف اصلی خود است.
شورای انقلاب فرهنگی در چهار دهه فعالیت خود نتوانست باعث تقویت دین، اخلاق و ارزشها در جامعه شود. اگر این شورا کارنامهاش موفق بود امروز شاهد دین گریزی و بی حجابی در جامعه نبودیم.
پاسخ این شورا به این پرسشها چیست و چرا شورایی که فلسفه تشکیلش نقش مشورتی بود، به اجرا ورود پیدا کرد و برای وزارتخانههای علوم و بهداشت قانون وضع و برای آنها تعیین تکلیف میکند.