معاون محیط‌زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران از کاهش تعداد روزهای آلوده بر اثر خیزش گرد و خاک در پایتخت در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ خبر داد و گفت: در استان تهران حدود ۱۰۰ هزار هکتار مناطق بیابانی وجود دارد که عمده آنها در شهرستان‌های ملارد، ورامین، پاکدشت و ری واقع‌شده‌اند. برخی از این مناطق به وسعت ۳۵ هزار هکتار جزو کانون‌های بحرانی فرسایش بادی محسوب می‌شوند که بیشتر آنها در شهرستان‌های ملارد و ورامین قرارگرفته‌اند. در شرایط وزش باد شدید، کانون‌های داخل استان تهران نیز مانند‌های کانون‌های بیرون استان و کانون‌های فراملی برافزایش غلظت گرد و غبار در سطح استان تأثیر می‌گذارند.
زهره عبادتی در گفت‌وگو با ایلنا درباره وضعیت خیزش گرد و خاک در استان تهران در سال ۱۴۰۲ توضیح داد: با توجه به این‌که در سال آبی جاری (یکم مهر ۱۴۰۱ تا پایان اسفند ۱۴۰۲) به خصوص در فصل زمستان و اوایل بهار، شرایط بارندگی‌ها تا حدودی نسبت به زمان مشابه در سال آبی قبل بهتر بود، بنابراین در سال ۱۴۰۲ هم تعداد روزهایی که آسمان استان و شهر تهران درگیر گرد و غبار شده، کمتر از سال ۱۴۰۱ بوده است و هم حجم گرد و خاکی که امسال سطح استان را فراگرفته، از سال گذشته پایین‌تر بوده است؛ به نحوی که در سال گذشته آسمان شهر تهران به دلیل خیزش گرد و غبار ۲ روز در وضعیت خطرناک قرار گرفت، اما در سال جاری در هیچ روزی شاهد این وضعیت نبودیم.
وی با اشاره به ارائه آمارهای مربوط به آلودگی هوا بر اثر خیزش گرد و خاک در سطح شهر تهران در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ گفت: از ابتدای سال جاری تا پایان تیرماه، خیزش گرد و غبار در شهر تهران باعث شده است که ۴ روز ذرات معلق زیر ۱۰ میکرون و ۱۱ روز نیز ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون، کیفیت هوای پایتخت را در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دهد. این در حالی است که در سال گذشته از ابتدای سال تا پایان تیرماه، خیزش گرد و غبار در ۳۳ روز باعث افزایش غلظت ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون شد که ۳۲ روز هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز در وضعیت ناسالم برای همه قرار گرفت. عبادتی ادامه داد: در سال گذشته از ابتدای سال تا پایان تیرماه، خیزش گرد و خاک در آسمان تهران باعث شد که بر اثر افزایش غلظت ذرات معلق زیر ۱۰ میکرون، ۳ روز هوای پایتخت در وضعیت ناسالم برای همه، یک روز در شرایط بسیار ناسالم و ۲ روز در وضعیت خطرناک قرار گیرد. این آمارها همگی حاکی از کاهشی بودن روند خیزش گرد و خاک در آسمان پایتخت در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ است.
کانون‌های فراملی خیزش گرد و غبار
عبادتی در پاسخ به این سؤال که آسمان استان تهران بیشتر از کدام کانون‌های گرد و غبار تأثیر می‌پذیرد، گفت: در استان تهران نیز مانند بسیاری از دیگر استان‌های کشور، معمولاً این کانون‌های فراملی یعنی بیابان‌های عراق و جنوب سوریه هستند که تأثیر مهمی بر هجوم ریز گردها به آن دارند؛ به نحوی که در همین امسال نیز در ۲ روز از روزهای آلوده هوای پایتخت، منشأ گرد و غبار از کشور عراق بود. البته در غرب استان تهران یعنی در استان‌های البرز و قزوین نیز کانون‌هایی وجود دارند که جزو مناطق بحرانی از نظر فرسایش بادی محسوب می‌شوند.
کمبود آب
عبادتی با تأکید بر این‌که اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، از سال‌های گذشته طرح‌هایی را برای تثبیت کانون‌های گرد و غبار در این استان اجرایی کرده است، خاطرنشان کرد: تثبیت شن‌های روان، کاشت پوشش گیاهی و ایجاد جنگل‌های دست کاشت در مناطق بیابانی ازجمله مهم‌ترین پروژه‌هایی است که در سال‌های اخیر برای کاهش میزان خیزش گرد و غبار از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان تهران توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان به اجرا درآمده است، اما نکته مهم این است که اغلب این پروژه‌ها زمانی مؤثر واقع می‌شود که آب موردنیاز برای آنها به‌اندازه کافی تأمین شود که متأسفانه استان تهران در این زمینه دچار چالش‌هایی است. وی در پایان تصریح کرد: چالش‌های موجود برای تأمین آب جنگل‌های دست کاشت و پوشش‌های گیاهی کشته‌شده در مناطق بیابانی استان تهران باعث می‌شود که اجرای طرح‌های تثبیت کانون‌های گرد و غبار در سطح استان توسط اداره کل منابع طبیعی با کُندی پیش برود.