بازدهی منفی
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه درباره وضعیت بازار سرمایه می‌گوید: شرایط در همه بازارها مناسب نیست. وضعیت نقدشوندگی برای بورس جلوی چشم است و همه می‌بینند که قرمزپوش یا سبزپوش می‌شود. دو موضوع مهم در این خصوص وجود دارد. یکی، تعطیلی 12 روزه معاملات در بورس اوراق بهادار و دوم اینکه هر گونه حمایت یا تقویت عرضه بازار در حالت مثبت یا منفی اگر به صورت غیرمتعارف باشد، تاثیر کوتاه‌مدت خواهد داشت. از ابتدای شروع تزریق نقدینگی از سوی بانک مرکزی به بازار سرمایه، کارشناسان اعتقاد داشتند و دارند که این‌گونه حرکت به جز تاثیر کوتاه‌مدت، نتیجه‌ای ندارد؛ چراکه سرمایه تفکر دارد. وقتی فشار فروش زیاد هست، نمی‌توانیم با تزریق منابع از این جو جلوگیری کنیم؛ همان‌طور که در سال 99 هم نتوانست. هیچ‌کجای دنیا منابع مالی را به نیت و با هدف حمایت از بازار سرمایه به بورس، به طور مستقیم وارد بورس نمی‌کنند. یا لاین‌های اعتباری ایجاد می‌شود و یا اینکه نهادهای مالی را تزریق می‌کنند. تنها بورسی که در دنیا دامنه نوسان ایستا و غیرپویا دارد، ایران است. دنیا دامنه نوسان پویا دارد. بازار سرمایه در کوتاه‌مدت تحت‌تاثیر ابهامات اقتصادی و سیاسی، دچار تلاطم می‌شود و منفی است، اما به شخصه اعتقاد دارم که در میان‌مدت و بلندمدت، بورس از حیث بازدهی پیشروتر خواهد بود.
ریسک‌های ژئوپلیتیک
مجید عبدالحمیدی، کارشناس بازار سرمایه درباره وضعیت منفی بازار سرمایه، می‌گوید: بازار سرمایه به‌عنوان یک نهاد هوشمند، تنها تابع متغیرهای بنیادی مانند سودآوری شرکت‌ها یا نرخ ارز نیست، بلکه بیش از هر چیز به «انتظارات آینده»، «ریسک‌های سیستماتیک» و «جریان نقدینگی» حساس است. اکنون هر سه این فاکتورها در وضعیت شکننده‌ای قرار دارند. ریسک‌های ژئوپلیتیکی هنوز از بین نرفته‌اند. اگرچه تنش نظامی کاهش یافته، اما سایه سنگین بی‌ثباتی منطقه‌ای، تحریم‌های پابرجا و نبود افق روشن برای توافقات بین‌المللی مانند برجام، همچنان احساس نااطمینانی را در فضای اقتصادی کشور بالا نگه داشته است. این سطح از ریسک سیاسی، موجب افزایش نرخ تنزیل ذهنی سرمایه‌گذاران و کاهش میل به ورود پول هوشمند به بازار سرمایه شده است. نقدینگی در اقتصاد به‌سمت بازارهای موازی هدایت شده است. با رشد نرخ سود بین‌بانکی، افزایش جذابیت سپرده‌های بانکی، رشد تقاضای سفته‌بازانه در بازار طلا و ارز، بخشی از نقدینگی که باید موتور پیشران بازار سرمایه باشد، از این بازار فاصله گرفته است. در عمل، ما با یک جریان خروج پول حقیقی‌ها از بازار بورس و کوچ آن به سمت بازار با ریسک کمتر مواجهیم. در ماه‌های اخیر، تصمیمات متعدد و ناهماهنگ در حوزه قیمت‌گذاری دستوری، صادرات محصولات، نرخ‌گذاری ارز نیمایی و حتی بحث اخذ مالیات بر عایدی سرمایه، باعث تزلزل اعتماد فعالان به ثبات قوانین و مقررات شده است. در چنین شرایطی، رفتار بازار محافظه‌کارانه می‌شود.
تاثیر بسته‌های حمایتی بر بورس
عبدالحمیدی درباره اینکه چرا بسته‌های حمایتی و تخصیص منابع از سوی دولت و نهادهای حاکمیتی نتوانست بازار را نجات دهد؟ می‌گوید: واقعیت این است که بسته‌های حمایتی مانند تخصیص منابع به صندوق تثبیت بازار، تامین مالی صندوق توسعه بازار یا اعطای تسهیلات اعتباری از سوی بانک‌ها به نهادهای مالی، در جای خود مفید هستند؛ اما نباید فراموش کنیم که بازار بیش از آن‌که به مسکن‌های موقتی نیاز داشته باشد، تشنه اعتماد و سیاست‌گذاری پایدار است. نقدینگی تزریق‌شده به بازار، در غیاب چشم‌انداز مثبت، صرفا به ایجاد رشدهای کوتاه‌مدت، هیجانی و بدون پشتوانه بنیادی منجر می‌شود. پس از پایان اثر آنی این حمایت‌ها، معمولا بازار با ریزش مجدد مواجه می‌شود. از سوی دیگر، بخش بزرگی از این حمایت‌ها به نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز سوق پیدا کرد، درحالی‌که بدنه بازار خصوصا سهام کوچک‌تر و شرکت‌های با شناوری بالا عملا از این حمایت‌ها بی‌بهره ماندند و وارد یک فاز ناهمگرایی شدید در عملکرد شدند.
سه سناریو پیش روی بازار سرمایه
وی درباره اینکه آیا می‌توان به آینده بازار سرمایه در سال جاری امید داشت؟ عنوان می‌کند: تحلیل آینده بازار به سه سناریوی محتمل وابسته است. سناریوی خوش‌بینانه این است که با کاهش تنش‌های منطقه‌ای، بهبود مذاکرات سیاسی، تثبیت نرخ ارز و بازگشت بخشی از جریان نقدینگی به بازار سهام، می‌توان انتظار یک رشد میان‌مدت در بازار داشت؛ به‌خصوص اگر سیاست‌گذار از قیمت‌گذاری دستوری فاصله بگیرد و سودآوری شرکت‌ها را تقویت کند. در این شرایط، نمادهای دلاری، صادرات‌محور و دارای مزیت رقابتی می‌توانند لیدر بازار شوند. سناریوی بدبینانه این است که اگر بی‌اعتمادی به سیاست‌گذار ادامه یابد، نااطمینانی‌ها تشدید شود و ابزارهای موازی همچنان جذاب‌تر بمانند، بازار ممکن است در فاز رکود فرسایشی باقی بماند و شاخص‌ها حتی به سطوح پایین‌تری سقوط کنند. این وضعیت می‌تواند به خروج بیشتر سرمایه‌های خرد منجر شود. سناریوی میانه‌رو این است که بازار وارد یک دوره نوسانی و خنثی خواهد شد؛ یعنی نه رشد معنادار و نه ریزش شدید. زمان آن رسیده که فرهنگ سرمایه‌گذاری در بورس از حالت «سفته‌بازی» خارج و به سمت «تحلیل، صبر و دید بلندمدت» حرکت کند.
برگرفته از خبرآنلاین