سینا لطیفپور- پژوهشگر و مدرس موسیقی
شاید باورش سخت باشد که موسیقی بتواند بر روی عادتهای غذایی انسان تأثیرگذار باشد؛ اما واقعیت این است که بین موسیقی و مصرف مواد غذایی ارتباط وجود دارد که این مسئله میتواند بر روی سلامت انسان نیز مؤثر باشد. سیستم عصبی سمپاتیک و سیستم ایمنی که عملکردهای کلیدی در تنظیم متابولیسم و تعادل انرژی را دارا هستند نسبت به موسیقی واکنش نشان میدهند. یافتههای اخیر محققان نقش موسیقی مناسب را در بهبود متابولیکی ناشی از کاهش استرس و تنظیم تحرک معده و روده نشان داده است. دراینارتباط موسیقی مناسب میتواند باعث تعدیل علائم گوارشی در بدن شود.
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که افراد در محیطهای شلوغ و پرسروصدا، غذاهای نامناسبتری انتخاب میکنند و در محیطهای آرامتر انتخابهای سالمتری دارند. محققان پی بردند که حتی قرار گرفتن کوتاهمدت در معرض موسیقی میتواند اثرات قابلاندازهگیری قلبی عروقی و تنفسی را ایجاد کند. موسیقی با ریتم آرامتر و ملایمتر باعث ایجاد آرامش بیشتر میشود که با کاهش سطح فشارخون، تنفس و ضربان قلب همراه است و اثر این آرامش میتواند منجر به توجه بیشتر به برخی جزییات ازجمله خوردن غذا شود.
یک پژوهش در تعدادی از رستورانهای انگلستان انجام شده و ارتباط بین انواع موسیقی و رفتار مشتریان رستوران را مورد بررسی قرار داده است. نتایج این مطالعه نشان داده که مشتریان زمان شنیدن موسیقی کلاسیک، زمان بیشتری را در رستوران میگذرانند که نشان میدهد افراد حس بهتری را در حین صرف غذا تجربه میکنند. از طرفی یک محیط پرسروصدا ممکن است میزان تحریک استرس را افزایش دهد که میتواند هوس خوردن غذاهای پرکالری و چرب را زیاد کند. این تأثیر موسیقی بر روی انتخابهای غذایی بهقدری جالبتوجه است که رستورانها و سوپرمارکتها میتوانند از موسیقی محیطی بهطور استراتژیک برای تأثیر بر رفتار خرید مصرفکنندگان استفاده کنند.
محققان آزمایشی را در کشور سوئد باهدف تأثیر موسیقی و اصوات بر رفتار مشتریان رستوران و سفارشهای غذایی به انجام رساندهاند. محققان در این مطالعه، موسیقی با صدای کم (55 دسیبل) و زیاد (70 دسیبل) را در سبکهای مختلف و در دورههای زمانی مشخص پخش کردند. بهطوریکه در یک بازه زمانی موسیقی کاملاً ملایم و در یک بازه دیگر موسیقی با صدای بلند پخش شد. در طول این مدت، آنها منوی رستوران را نیز به سه بخش تقسیم کردند که شامل بخش «سالم» مثل سالادها و سبزیجات، بخش «ناسالم» مثل ساندویچها، گوشت قرمز و کیک و بخش «خنثی» مثل قهوه و چای بود. طبق یافتههای آنها، بیشتر مشتریان زمان پخش موسیقی با صدای بلند در مقایسه با موسیقی آرامتر، غذاهای ناسالم بیشتری سفارش دادند. محققان این پروژه اظهار کردند که ترجیح خوردن غذاهای پرچرب ممکن است به دلیل نیاز مردم به آرامش در زمان اضطراب ناخودآگاه ناشی از تحریک بیرونی بیشازحد باشد؛ بنابراین هیجان و استرس، افراد را به سمت انتخاب غذاهای ناسالم سوق میدهد، زیرا غذاهای شیرین و چرب به کاهش سطوح هیجان زیاد و استرس کمک میکند. درواقع تحقیقات در مورد انسان نشان میدهد که غذاهای ناسالم میتوانند واکنشهای فیزیولوژیکی استرس را تا حدودی کاهش دهند.
این تحقیق در کشور سوئد درباره رفتار افراد در سوپرمارکتها نیز به انجام رسید و نتایج نشان داد که خریداران با قرار گرفتن در معرض موسیقی با حجم بالا (70 دسیبل) بیشتر گوشت قرمز خریداری میکردند و با قرار گرفتن در معرض موسیقی آرامتر (55 دسیبل) تمایل به خرید محصولات غذایی متنوعتر داشتند. همین مسئله در مورد تمایل به خوردن مواد قندی نیز وجود دارد و تحقیقات نشان داده استرس با تمایل به خوردن مواد قندی رابطه مستقیم دارد. بهطوریکه در مواقع استرس روانی زیاد، مغز انرژی بیشتری از بدن میخواهد تا نیازهای خودش را برآورده کند. موسیقی با کاهش استرس و کاهش میل به کربوهیدرات و قند با این امر مقابله میکند؛ بنابراین تأثیرات موسیقی ممکن است بهطور مستقیم مسئول افزایش یا کاهش وزن نباشد، اما میتواند عواملی را تحت تأثیر قرار بدهد که آن عوامل بر عادات غذایی، سوختوساز و سلامت بدن تأثیر بگذارد.